کنجکاوی بیپایان برخی از انسانها به توسعه فناوریهای مختلفی در جهان منجر شده است. نتیجه اینفناوریها در بسیاری از مواقع، افزایش آسایش و آرامش برای زندگی بشری بوده است.
ایجاد نوآوری در فناوری در چند سال گذشته به بالاترین درجه خود رسیده است.
واقعیت افزوده از فناوریهایی است که زمینۀ لازم برای تحقق دنیای متاورسی را فراهم آورده است. این فناوری امکان پیادهسازی ایدههای نوآورانه را فراهم میکند.
اگر هنوز دربارۀ واقعیت افزوده و نقش آن در متاورس اطلاعات زیادی ندارید، در ادامه این مقاله با ما همراه شوید تا به دانش کاملی در این زمینه و ارتباط این دو فناوری با یکدیگر دست پیدا کنید.
واقعیت افزوده چیست؟
واقعیت افزوده (Augmented Reality) یک فناوری است که به هدف تقویت درک بهتر از دنیای واقعی ساخته شده است. در حقیقت AR به کاربران اجازه میدهد تا دنیای واقعی را در یک نسخۀ پیشرفتهتر تجربه کنند که با کمک عناصر دیجیتال تعاملی شکل میگیرد.یک پلتفرم AR اطلاعات را بهصورت دیداری، شنیداری و حسهای دیگر در اکوسیستمهای دنیای واقعی ایجاد میکند تا تجربهای متفاوت برای کاربران شکل گیرد.
امروزه مهمترین ابزار برای پیادهسازی واقعیت افزوده، گوشیهای هوشمند هستند. آنها با فرآیندهای سادهای، واقعیت افزوده را در اختیار کاربران قرار میدهند. تنها کافی است تا دوربین گوشی هوشمند خود را روشن کرده، نرمافزار مرتبط را اجرا کنید و دنیای اطراف خود را بر روی صفحه تلفن همراه مشاهده نمایید.
این امکان با استفاده از روشها و پوششهای دیجیتالی مختلف صورت میپذیرد. امروزه دستگاههای زیادی از AR پشتیبانی میکنند و همین موضوع موجب شده است تا واقعیت افزوده در متاورس بهسادگی قابل استفاده باشد و متخصصان برای آن کاربردهای گستردهای را ارائه دهند.
مهمترین تجهیزات واقعیت افزوده
انواع صفحه نمایش، عینکهای واقعیت افزوده، تجهیزات پوشیدنی، ابزارهای قابل نصب بر سر یا بدن و.. به ما در درک بهتر فضای واقعی کمک میکنند. برخلاف واقعیت مجازی (VR) که امکان کاوش در فضاهای مجازی را برای انسانها فراهم میآورد، AR افراد را در اکوسیستمی قرار میدهد که اجزای دیجیتال را با محیط واقعی موجود ترکیب میکند.دسترسی در مقیاس گسترده به این فناوری باعث رشد سریع آن شده است. بهطوری که در حال حاضر افراد بسیاری، تجهیزات و ابزارهای مرتبط با AR را در اختیار دارند. همین موضوع موجب شده تا بهکارگیری واقعیت افزوده در متاورس توسط بسیاری از شرکتهای فناوری جهان مورد توجه قرار گیرد.
علیرغم توسعه ابزارهای واقعیت افزوده، همچنان میتوان مدعی شد که گوشیهای هوشمند با امکانات پیشرفتهای همچون قدرت محاسباتی زیاد و دوربینهایی با وضوح بالا هنوز بهترین ابزار در دسترس برای استفاده از واقعیت افزوده محسوب میشوند.
واقعیت افزوده دیگر ابزاری برای بازی نیست و کاربردهای آن در حوزههای مختلف اثبات شده است. بهعنوان مثال الگوریتمهای واقعیت افزوده برای کمک به جراحان در روشهای پزشکی باعث ارتقا سلامت عمومی افراد جامعه شده است. همچنین این فناوری به مهندسان کمک زیادی برای استفاده از بهترین شرایط در پروژههای ساختمانی میکند.
تاریخچه AR و اهمیت واقعیت افزوده در متاورس
AR یک فناوری آیندهنگر است که لحظه به لحظه تکامل یافتهتر میشود. در عینحال واقعیت افزوده ریشه در گذشته نهچندان دور دارد. در دهۀ ۱۹۹۰ شاهد استفاده از شکل اولیۀ این فناوری در نمایشگرهای مورد استفاده در هواپیماهای نظامی بودهایم. چنین نمایشگرهایی اطلاعاتی دربارۀ جهت پرواز، سرعت و ارتفاع هواپیما بهصورت بصری در اختیار خلبان قرار میدادند.در سال ۲۰۰۹ انقلاب بزرگی در دنیای واقعیت افزوده رخ داد. جایی که گروه MIT Media Lab اولین رابط حرکتی-پوشیدنی به نام Sixth sense را طراحی و به بازار عرضه نمود. این دستگاه دنیای واقعی اطراف ما را با عناصر دیجیتال ترکیب میکرد.
در سال ۲۰۱۳، شرکت گوگل یک گام بزرگ دیگر در توسعه این تکنولوژی برداشت و اولین عینک هوشمند جهان را به نام Google Glass عرضه کرد. با وجود تبلیغات زیاد، این محصول که از فناوری واقعیت افزوده استفاده میکرد به موفقیت چندانی در بازار دست نیافت.
دلیل این موضوع بیشتر مربوط به عدم وجود زیرساختهای مورد نیاز برای عینک AR گوگل میشد. بعد از آن AR بیشتر در بازیهای کامپیوتری مورد استفاده قرار گرفت.
با رشد مفهوم فراجهان (Metaverse) در سالیان اخیر، واقعیت افزوده در متاورس کاربرد بیشتری پیدا کرده است. AR تجربیات معمول و روزمرۀ کاربران را بهبود داده و فرصتهای جدیدی را در اختیار شرکتهایی گذاشته است که از فناوریهای سطح بالا (High Tech) برای عرضه محصولات یا خدمات خود استفاده میکنند.
معرفی نسخههای مختلف واقعیت افزوده
قبل از اینکه به بررسی نقش واقعیت افزوده در متاورس بپردازیم، بهتر است تا با نسخههای مختلف از فناوری AR آشناشویم:- واقعیت افزوده مبتنی بر نشانگر: در این فناوری در کنار تصاویر فیزیکی ضبط شده توسط گوشیهای هوشمند، اجزای دیجیتالی مختلفی نیز اضافه میشوند. این اجزا میتوانند شامل یک شی، تصویر، لوگو یا حتی کد QR باشند. این نسخه از واقعیت افزوده بسیار ساده است و کاربردهای روتین و معمولی دارد؛
- واقعیت افزوده بدون نشانگر: در این فناوری، واقعیت افزوده به نشانگرها وابسته نیست و به کاربران اجازه میدهد تا خود مکان نمایش محتوا را انتخاب کنند. این نوع از واقعیت افزوده برای جمعآوری اطلاعات اطراف از دوربینها، فناوری GPS، قطبنما و شتابسنج استفاده میکند.
- این فناوری واقعیت افزوده که در متاورس نیز کاربردهای زیادی دارد خود دارای انواع مختلفی است:
- واقعیت افزوده مبتنی بر تطبیق: در این فناوری، یک شی در دنیای واقعی شناسایی میشود و اطلاعات آن به صورت جزئی و کامل در نسخه دیجیتال آن جایگزین میشود و در متاورس قرار میگیرد؛
- واقعیت افزوده مبتنی بر Projection: در نوع از واقعیت افزوده دیگر نیازی به نمایشگر نداریم. زیرا با استفاده از نور به نمایش اشیای دیجیتالی برای کاربران پرداخته میشود. در آیندهای نزدیک دیگر برای استفاده از این واقعیت افزوده نیازی به عینکهای مخصوص هم نخواهد بود؛
- واقعیت افزوده مبتنی بر مکان: در این فناوری با استفاده از GPS و قطبنما، اشیا در مکانهای مورد نظر قرار میگیرند.
واقعیت افزوده چگونه کار میکند؟
برای نمایش اجزای دیجیتال در یک محیط واقعی، فناوری AR به دستگاهی نیاز دارد که دارای دوربین داخلی باشد. همچنین برای ایجاد شرایط لازم برای متاورس، استفاده از نرمافزارهای AR ضروری است. این نرمافزارها وظیفۀ پردازش جریان ویدیو یا تصاویر را برعهده دارند و نقش کلیدی در شناسایی اشیا در دنیای واقعی دارند.الگوریتمهای موجود در نرمافزارهای AR این امکان را فراهم میآورند تا محتواهای دیجیتال بر اساس یک موقعیت مکانی خاص و داستانسرایی کاربر پخش و اجرا شوند.
کاربردهای واقعیت افزوده
همانطور که پیش از این گفتیم، AR یک تاریخچه چندین ساله دارد. اما استفاده از واقعیت افزوده در متاورس موجب شده است تا این فناوری به شکل ملموستری در فضای رسانهای مطرح شود.برخی از کاربردهای کلیدی واقعیت افزوده عبارتاند از:
1-خردهفروشی
واقعیت افزوده عصر جدیدی از صنعت خردهفروشی (Retail) را شکل داده است. این فناوری به مشتریان اجازه میدهد تا محصولات را به صورت مجازی خرید کنند. آنها بهصورت آنلاین کالا را مشاهده کرده، آن را حس میکنند، رنگ آن را بهصورت واقعی مشاهده میکنند و با آگاهی کامل از جزئیات کالا به یک خرید لذتبخش میپردازند.بهعنوان مثال نرمافزار IKEA Place که مرتبط با شرکت IKEA است با استفاده از فناوری واقعیت افزوده به کاربران کمک میکند تا مبلمان را در فضای خانۀ خود بهصورت دیجیتالی قرار دهند و با بررسی چیدمان مبلمان قبل از خرید فیزیکی، امکان تصمیمگیری درست را داشته باشند.
2-کاربرد واقعیت افزوده در آموزش
با استفاده از نرمافزارهای AR، آموزش به دانشآموزان یا دانشجویان تعاملیتر و جذابتر از محیط فیزیکی خواهد شد. واقعیت افزوده در متاورس موجب میشود تا امکان آموزش مجازی از راه دور برای تمامی افراد وجود داشته باشد. ایجاد حس واقعی از کلاس درس و برقراری ارتباط موثر با معلمان، سطح یادگیری را به شکل قابل ملاحظهای افزایش میدهد.3-ساخت و تولید
نمونهسازی در کسب و کارهای نوپا یا محصولات نوآورانه از اهمیت زیادی برخوردار است. با کمک AR امکان نمونهسازی سریع و تست آنها قبل از ساخت نمونههای فیزیکی وجود دارد. کاهش هزینههای ساخت و تولید نمونه آزمایشی با کمک واقعیت افزوده موجب میشود تا مهندسان بهسادگی امکان طراحیهای خلاقانه را با کمترین هزینه داشته باشند.
4-حمل و نقل
واقعیت افزوده در صنعت حمل و نقل موجب افزایش کارایی و کاهش هزینههای انبارداری میشود. نرمافزارهای پشتیبانی AR به رانندگان، انبارداران و کارکنان فروشگاهها کمک میکنند تا درک بهتری از زنجیرۀ تامین داشته باشند و روند حمل و نقل کالاها را تسریع کنند.استفاده از واقعیت افزوده در متاورس
تقریبا امروزه کمتر کسی را پیدا میکنیم که واژه متاورس را نشنیده باشد. یک موج خبری که در سال ۲۰۲۱ ایجاد شد و به معرفی یکی از روندهای فناوری در حال رشد جهان پرداخت. اولین باری که متاورس بهصورت گسترده مورد توجه عموم جامعه قرار گرفت، زمانی بود که شرکت فیسبوک نام تجاری خود را به متا تغییر داد.آنها با الهامگرفتن از متاورس، نام خود را تغییر دادند تا ورود خود به عصر فناوری جدید را نشان دهند. بسیاری از کارشناسان فناوری جهان معتقدند که نقش واقعیت افزوده در متاورس مانند یک ازدواج است. هر چند که آنها جدا از یکدیگر نیز امکان ادامۀ فعالیت را خواهند داشت، اما ترکیب آنها با یکدیگر، امکانات متفاوتی را ایجاد خواهد کرد.
واقعیت افزوده بهسادگی امکان تغییر جهانی را که در آن زندگی میکنیم بنابر سلیقه شخصی هر فرد، فراهم میکند. از طرفی دیگر متاورس که نوعی اینترنت تجسمیافته (Embodied Internet ) است با کمک AR امکان تحقق پیدا خواهد کرد. در مقالهای دیگر به مفهوم متاورس (Metaverse) پرداختهایم، اما در اینجا بهصورت خلاصه بیان میکنیم که متاورس یک شبکۀ قوی از اکوسیستمهای مجازی سه بعدی است. شبکهای که به ایجاد ارتباطات اجتماعی و افزایش سطح تجربیات کاربران تمرکز دارد.
در این زیرساخت دیجیتال از فناوریهای مختلفی استفاده میشود:
- واقعیت افزوده (Augment Reality)؛
- واقعیت مجازی (Virtual Reality)؛
- بلاکچین (Blockchain)؛
- مفاهیم رسانههای اجتماعی (Social Media Concept)؛
- اینترنت اشیا (Internet of Things)؛
- هوش مصنوعی (Intelligence Artificial)؛
- و..
متاورس اینترنت سهبعدی است که از طریق یک دروازه یکپارچه که از طریق فناوری واقعیت افزوده ایجاد میشود، امکان دسترسی به آن وجود دارد. متاورس همه جا است؛ در بازیها، تجارت، رسانههای اجتماعی و..
با متاورس امکان ایجاد فضاهای مجازی بومی بر اساس علاقه کاربران وجود دارد. ترکیب واقعیت افزوده در متاورس، فرصتهای جدیدی را برای رشد فناوری و توسعۀ ایدههای خلاقانه بهوجود میآورد.
واقعیت افزوده در متاورس: متاورس افزوده (Augmented Metaverse)
شاید هنوز مفهوم متاورس افزوده جدید و ناشناخته باشد، اما استفاده از واقعیت افزوده در متاورس این مفهوم را عینیت میبخشد و پتانسیلهای جدیدی در مقابل اکوسیستم مجازی فراجهانی قرار میدهد.پیشبینی میشود تا سال ۲۰۲۴، اولین عینک واقعیت افزوده کاربردی به بازار عرضه شود که از آن برای دسترسی به سطوح مختلف اطلاعات در متاورس استفاده میشود. برای توسعۀ متاورس، کاتالیزورهای مختلفی مطرح هستند. این کاتالیزورها، فناوریها یا سختافزارهایی هستند که با عملکرد آنها Metaverse امکان گسترش و توسعه را بهدست خواهد آورد.
در بین این کاتالیزورها، واقعیت افزوده (AR) جایگاه ویژهای دارد. واقعیت افزوده به نزدیک شدن متاورس به محیطی شبیه دنیای واقعی کمک زیادی میکند. استفاده از واقعیت افزوده در متاورس، تجربه دیجیتالی متفاوتی را برای کاربران ایجاد میکند زیرا AR ترکیبی عالی از اجزای فیزیکی و مجازی را در کنار یکدیگر ارائه میدهد.
این فناوری با ایجاد تعادل بین دنیای فیزیکی و مجازی، فرصتهای جدیدی برای تعاملات آزاد و بدون مرز را بهوجود میآورد و امکان همکاری مشترک و همهجانبه را در سطح جهانی ایجاد میکند.
جایگاه واقعیت افزوده در متاورس برای شرکتهای فناوری
امروزه بسیاری از شرکتهای فعال در زمینه متاورس (نظیر گوگل، فیسبوک یا همان متا، آمازون، آدیداس و..) از این فناوری برای جلب توجه مشتریان خود استفاده میکنند. آنها تلاش دارند با نشاندادن چشماندازی تماشایی از دنیای فیزیکی در کنار فضای دیجیتال، انگیزههای کاربران خود را برای حضور در متاورس افزایش دهند.آنها به این درک رسیدهاند که آیندۀ تجارت الکترونیک در فضای متاورس شکل میگیرد. از طرفی دیگر، آنها به خوبی میدانند که کاربران برای پذیرش یک فناوری جدید باید ابتدا بهطور کامل با آن آشنا شوند.
متاورس افزوده (Augmented Metaverse) بهعنوان یک فناوری جدید، تعامل بالایی با شاخههای مختلفی از صنعت دارد. بهطوری که محتواهای سه بعدی تولید شده توسط واقعیت افزوده در متاورس ارزش قابلتوجهای را ایجاد کرده و پروژههای قدرتمندی را خلق کرده است.
مزیت واقعیت افزوده در متاورس برای شرکتهای فناور
مهمترین مزیت واقعیت افزوده در متاورس برای شرکتهای فناوری، نرخ تعامل بالاتر آن با کاربران است که این تکنولوژی برای آنها به ارمغان میآورد. AR به بهبود تعاملات و ارتباطات کاربران با کسب و کارها کمک کرده و با ایجاد تجربیات هیجانانگیز برای مشتریان موجب میشود تا آنها در پروژههای مختلف متاورسی برای مدت طولانی غوطهور شوند.متاورس ابزاری برای قدرتبخشی به واقعیت افزوده
واقعیت مجازی (VR) تا قبل از این در بسیاری از بازیها و ویدیوها مورد استفاده قرار میگرفت. هر چند که واقعیت افزوده نیز دارای کاربردهای زیادی است، اما بیش از هر کاربرد دیگری، متاورس موجب شده تا این فناوری از اهمیت بیشتری برخوردار شود و در سالیان اخیر رشد زیادی پیدا کند.محیطهایی که در متاورس از AR استفاده میکنند تا ۹۵ درصد تعامل بیشتری با مخاطب برقرار میکنند. واقعیت افزوده در متاورس درک عمیقتر، افزایش هیجان و ایجاد دنیای جدیدی را بههمراه دارد.
محتوای دیجیتال سهبعدی در متاورس با کمک AR حس دنیای واقعی را به مخاطبان انتقال میدهد. بنابراین، همان اندازه که واقعیت افزوده بر روی رشد متاورس تاثیر میگذارد، متاورس نیز بر روی کاربردپذیری واقعیت افزوده تاثیر دارد.
آشنایی با تفاوت کاربرد واقعیت مجازی با واقعیت افزوده در فضای متاورس
بسیاری از افراد واقعیت مجازی (VR) را با واقعیت افزوده (AR) یکسان میدانند. هرچند این دو فناوری شباهتهای زیادی به یکدیگر دارند، اما دارای تفاوتهایی نیز با یکدیگر هستند. واقعیت مجازی و واقعیت افزوده در متاورس کمک زیادی به ما در درک جهان پیرامونمان میکنند.واقعیت افزوده (AR) تلاش دارد تا تعامل کاربر را با جهان واقعی اطرافش بهبود دهد ولی در واقعیت مجازی (VR) تلاش میشود تا ارتباط کاربر با جهان دیجیتالی برقرار شود. هر دو این فناوریها به شکل ملموسی در متاورس مورد استفاده قرار میگیرند.
واقعیت افزوده در متاورس وظیفه جانمایی اجزای مجازی در دنیای واقعی را بر عهده دارد. نکته مهم این است که تجهیزات واقعیت افزوده به نسبت تجهیزات واقعیت مجازی به نسبت سادهتر هستند و ساخت آنها هزینه کمتری دارد.
فناوری واقعیت افزوده در متاورس با جمعآوری داده از دنیای واقعی موجب میشود تا محیطهای متاورسی بهطور کامل باورپذیر شوند و کاربران در آنها تفاوت چندانی با محیط واقعی احساس نکنند.
معرفی پروژه واقعیت افزوده در متاورس فیسبوک
بدون تردید به اندازهای که فیسبوک در معرفی واقعیت افزوده و متاورس نقش داشته است، شرکتهای دیگر از چنین ظرفیتی برخوردار نبودهاند. عینکهای AR فیسبوک یکی از جدیدترین پیشرفتهای حوزۀ متا هستند. واقعیت افزوده در متاورس فرصتهای جدیدی را در اختیار مشتریان قرار میدهد تا امکان کشف واقعیت را در این فضا داشته باشند.آینده عینک AR فیسبوک در پروژهای به نام Nazare شکل میگیرد. آنها تلاش دارند تا کیفیت واقعیت افزوده را به سطح بالاتری از باورپذیری برسانند. آنها به دنبال ایجاد ابزاری برای انتقال سریع اطلاعات به محیط ابر (Cloud) هستند تا کاربران با استفاده از آواتارهای دیجیتال سهبعدی خود، امکان تعامل با سایر کاربران و محیط متاورس را در زمان واقعی (Real Time) داشته باشند. در چنین شرایطی امکان استفاده از ویژگیهای خاصی در متاورس برای کاربران فراهم خواهد شد.
جزئیاتی از پروژه Nazare فیسبوک در متاورس
پروژهای که هنوز نام تجاری و نهایی آن قطعی نیست. این پروژه در حال طی مراحل پیشرفت خود با سرعت است. پروژهای که با یک عینک AR با ضخامت حدود 5 میلیمتری خود، شباهت زیادی به عینکهای معمولی دارد. انواع سنسور سنجش محیطی، بلندگو، دوربین و سایر تجهیزات ارتباطاتی بر روی این عینک برای کاربران فراهم است.این عینک کاربران را در فضای متاورسی غوطهور میکند، بهگونهای که هرگز احساس نمیکنند یک عینک بر روی چشم خود قرار دادهاند. این عینک، واقعیت دیجیتال و آنالوگ را به شکل واحد در یکدیگر ادغام میکند بهطوری که استفادهکنندگان بهسادگی امکان جداسازی آنها را ندارد.
پروژه دیگر واقعیت افزوده در متاورس: Aria
پروژه Nazare در حال رشد و توسعۀ سریع است. با این همه از پروژه دیگری در این حوزه فاصله زیادی دارد. پروژه Aria نوعی عینک AR را با تکنولوژیی بسیار بالا معرفی میکند. این پروژه کاملا تجربهمحور است و با استفاده از دادههای دیداری و شنیداری از محیط کاربر عمل میکند.در این پروژه اطلاعات گوناگونی مانند ردیابی چشم و موقعیت جغرافیایی ثبت میشوند. سپس این اطلاعات رمزگذاری شده و در یک پایگاه داده ذخیره میشوند تا با استفاده از الگوریتمهای یادگیری ماشین برای آموزش اشیا در محیط متاورس استفاده شوند و با این ترفند به بهبود فرایندها پرداخته شود.
تبدیل جهانهای مجازی به بخش مهمی از زندگی در آیندهای نزدیک
با حرکت به سمت آینده، جهانهای مجازی به بخش مهمی از زندگی روزمرۀ ما تبدیل میشوند و نقشی فراتر از سرگرمی و بازیها را بر عهده میگیرند. واقعیت مجازی، واقعیت ترکیبی و واقعیت افزوده در متاورس نقش کلیدی را در آموزش، مراقبتهای بهداشتی و خدمات مشتریان بر عهده میگیرند.در آیندهای نزدیک، متاورس با استفاده از AR و VR به محو کردن تمایز بین دنیای فیزیکی و دیجیتالی خواهد پرداخت. بهطوری که انسانها بسیاری از فعالیتهایی که در فضای فیزیکی انجام میدهند را به فضای مجازی منتقل میکنند.
سخن پایانی
مفاهیم مرتبط با واقعیت افزوده در متاورس مانند یک آتشسوزی گسترده است که به سرعت گسترش یافته و در حال فراگیر شدن جهانگیر جهانی هستند. بسیاری از صنایع آن را آیندۀ فناوری میدانند. علیرغم رشد سریع متاورس و AR باید توجه داشته باشیم که ما هنوز در مراحل اولیه یک سفر طولانی فناورانه هستیم که واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و متاورس سه راس اصلی در آن هستند.با افزایش مشارکت شرکتهای بزرگ فناوری و افزایش اجرای ایدههای نوآورانه، آیندهای درخشان برای متاورس پیشبینی میشود. در کنار مفاهیمی همچون واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و واقعیت ترکیبی به زودی با مفهومی به نام واقعیت متاورس (Augmented Metavers) روبهرو میشویم. با هر اتفاق جدیدی که در فضای AR و Metaverse رخ دهد، شاهد نوآوریهایی برای جامعه جهانی خواهیم بود.