استان قم را معمولا به‌عنوان شهری زیارتی و دارنده‌ی جاذبه‌های معنوی گردشگری از جمله حرم مطهر حضرت فاطمه‌ی معصومه (س) و مسجد مقدس جمکران، می‌شناسیم. اما این استان با قرارگرفتن در ناحیه‌ی کویری کشور از آب و هوایی گرم و خشک برخوردار است.

به اعتقاد باستان‌شناسان و نتایج به‌دست آمده از کاوش‌ها و بررسی‌های ایشان، قدمت این شهر به بیش از ۷ هزار سال باز‌می‌گردد. بنابراین وجود غذاهای بومی که نشئت گرفته از سنت، اقلیم و قدمت چندین هزارساله‌ی آن است، چندان به‌دور از تصور نخواهد بود.

معرفی انواع غذاهای محلی قم؛ سرزمین آش ها و آبگوشت های متنوع

فرهنگ غذایی هر شهر را پیش از هر چیز می‌توان در آداب و رسوم و همچنین شرایط اقلیمی و جغرافیایی آن یافت. استان قم نیز به عنوان یکی از استانهایی که در قسمت مرکزی ایران واقع شده است، با توجه به شرایط کویری و رسوم خاص خود، دارای تنوع بسیار در غذاهای سنتی است.

بیشترین نوع غذا در این استان را انواع آبگوشت به خود اختصاص داده است. امروزه بسیاری از غذاهای محلی قم یا به فراموشی سپرده شده‌اند و یا دیگر کمتر بر سر سفره‌ها جای می‌گیرند. در ادامه به معرفی انواع غذاهای محلی قم می‌پردازیم.

آبگوشت یخنی بادمجان

این غذای خوشمزه را میتوان در زمره آبگوشت حساب کرد که پر از پروتئین حیوانی گوشت و حبوبات است و برای بچه های در حال رشد و نوجوانان و زنان باردار و شیرده توصیه میگردد. البته برای افراد چاق توصیه نمیشود و درخوردن آن نباید افراط کرد.

برای پخت این غذا از ترکیب موادی هم چون گوشت، عدس، لوبیا چیتی، بادمجان، پیاز، نمک، آب انار و ادویه و... استفاده می کنند. برخلاف پروتئین زیادی که در این غذا وجود دارد اما به علت داشتن استروژن در لوبیا چیتی و نخود مصرف بیشتر آن به بانوان پیشنهاد نمی گردد.

آبگوشت قنبید

در استان قم به علت شور بودن آب و برای از بین بردن املاح مضر آن از کلم قمری یا قنبید در غذاهایشان استفاده میکنند. این آبگوشت از غذاهای محلی و سنتی استان قم است که در پخت آن کلم نقش مهمی دارد.

برای پخت این آبگوشت لذیذ از گوشت گوسفندی، گندم پوست کنده، لوبیا سفید، پودر لیمو عمانی، رب نمک و زردچوبه استفاده میکنند. این غذای خوشمزه با سبزی خوردن تازه و سنگگ سرو می شود.

ماش ماشک

ماش ماشک یک غذای سنتی در قم است که به عنوان یک غذای رژیمی نیز مورد استفاده قرار میگیرد. بنا به اعتقاد متخصصان تغذیه این غذا به علت داشتن کالری کم به اشخاصی که دارای وزن زیاد هستند و در حال کم کردن وزن هستند پیشنهاد می شود.

و به دلیل داشتن هویج و ماش و پیاز سرشار از فیبر است و در پیشگیری از دیابت و چربی خون نیز مفید است برای پخت این غذای لذیذ از هویج قمی، گوشت، نمک، فلفل و ماش و زرد چوبه استفاده می کنند.

آبگوشت هویج برگه

این غذا به دلیل محبوبیتش اکثرا در سفره های اهالی قم دیده میشود و از ترکیب هویج برگه، گوشت با استخوان، نعنا خشک، لوبیا قرمز، پیاز، نمک و زردچوبه تهیه می شود و با ترشی یا سبزی و نان تازه بسیار دلچسب است.

قاقاناخ (قیقاناخ:نوعی خاگینه)

قاقاناخ دارای روش های گوناگون در پخت است، اهالی استان قم نیز با توجه به ذائقه و علایق افراد خانواده کمی متفاوت با استانهای دیگر این شیرینی را می پزند. قاقاناخ یک غذای محلی سنتی بسیار خوشمزه و پرطرفدار است که در مدت زمان کوتاهی آماده می شود و از موادی همچون تخم مرغ، شیر، آرد سبوس دار، پیازچه خشک شده، زرد چوبه و روغن پخته می شود.

متخصصان تغذیه به علت داشتن کالری و انرژی بالا افراد چاق را از خوردن آن منع میکنند. البته این غذا به دلیل دارا بودن تخم مرغ و شیر از پروتئین بیشتری برخوردار است و برای کودکانی که کم وزن و لاغر اندام هستن گزینه مناسبی است.

حلوا

از شیرینهای سنتی دیگر میتوان به حلوا اشاره کرد. البته شهرهای دیگر کشورمان نیز در پخت حلوا مهارت خاصی دارند، حلوا از شیرینهای سنتی قم است که با مرور زمان به سایر شهرهای کشورمان نیز نفوذ کرده البته پخت حلوا امروزه در قم کمتر صورت می گیرد و بیشتر در استان مرکزی پخته میشود. از حلواهای معروف قم میتوان به حلوا ارده، کنجدی و شادونه اشاره کرد.

مغزابه

مغزابه یا مغزآب از دیگر غذاهای سنتی و محلی استان قم است که به دلیل داشتن گردو کارشناسان تغذیه به خوردن این غذا بسیار تاکید دارند. مردم قم برای پختن این غذای مغذی از گردو، چغندر، دوغ، کشک، بادمجان، نعنا خشک، پیاز، نخود، نمک، روغن، و زردچوبه استفاده می کنند.

دمپختک

این غذا نیز از غذاهای سنتی استان قم است که دارای عطر و طعم بی نظیری می باشد این غذا با سالاد شیرازی یا ترشی لیته یا ترشی مخلوط و ماست و سبزی بسیار عالی است، البته اغلب روی دمپختک نیمروی زرده طلایی نیز قرار می دهند که طعم خوشمزه تری به آن میبخشد برای پخت این غذا از لپه باقلای زرد، برنج، زعفران دم کرده، پیاز، نمک، زردچوبه، روغن و فلفل استفاده میکنند.

ماشاب

از آش های خوشمزه و محلی که در سفره های اهالی قم میتوان پیدا کرد ماشاب است که بسیار مقوی و لبریز از فیبر می باشد و بسیار خوشمزه و پرطرفدار است و از ترکیب لوبیا چشم بلبلی، ماش، نمک، پیاز، زردچوبه، عدس، سیب زمینی، برنج، گندم، فلفل، کشک، نعنا داغ و آب گوشت پخته می شود.

آش قونبید

این آش بسیار لذید در ماه رمضان بیشتر طبخ می گردد و در آن از حبوبات و سبزیجاتی مانند عدس، لوبیا، پیاز، کلم قبید، سبزی آش، زردچوبه و فلفل استفاده می کنند و دارای ارزش غذایی بسیاری است.

آش پتله

این آش با جو پخته میشود و در قم از محبوبیت فراوانی برخوردار است برای پخت این آش ابتدا باید جو را خیس کرده تا پوستش به راحتی جدا گردد و بعد با سبزی آش، پیاز، کشک، نمک و ادویه روی حرارت کم و ملایم قرار میدهند تا پخته شود تا خوب جا بیفتد.

اشکنه سیب زمینی

اگرچه اشکنه سیب زمینی در نقاط مختلف کشور با روش های متفاوتی تهیه و طبخ می شود اما مختص مردم استان قم می باشد و به عنوان غذای محلی این استان معروف است. در تهیه این غذای خوشمزه محلی موادی همچون سیب زمینی، روغن، تخم مرغ، نمک، شنبلیله، زردچوبه، آرد و... به کار برده می شود.

البته ناگفته نماند که بنا به ذائقه افراد، امکان دارد تغییراتی در مواد اولیه این غذا رخ دهد که تاثیر چندانی روی طعم اصلی آن ندارد. غالباً این خوراک مقوی را در فصول سرد سال مثل پاییز و زمستان طبخ می کنند.

پتله پلو

پتله پلو از جمله غذاهای سنتی متعلق به روستای زبزگان از توابع دستجرد می باشد که طرفداران بسیار زیادی بین مردم روستا نشین استان قم دارد. البته شاید نام این غذا به گوش بسیاری از جوانان امروزی این استان نخورده باشد.

اما چنانچه از سالمندان این استان در مورد این غذا بپرسید چنان با میل و رغبت از آن تعریف می کنند که دلتان می خواهد برای یک بار هم که شده طعم آن را بچشید.

این غذا با استفاده از موادی همچون بلغور گندم، عدس، برنج، پیاز، سیب زمینی، روغن، کشمش، زعفران و... تهیه می شود. جالب است بدانید به دلیل وجود زعفران در این غذا کارشناسان برای کاهش امراض قلبی و چربی خون خوردن آن را برای افرادی که اضافه وزن دارند توصیه می کنند.

سخن آخر

در این متن سعی کردیم تا شما را با انواع غذاهای محلی قم که نسبت به سایرین از معروفیت بیشتری برخوردارند، بیشتر آشنا کنیم. فرقی نمی کند به یک سفر زیارتی می روید یا یک سفر سیاحتی، چشیدن مزه غذاهای محلی آن مقصد می تواند از جمله جذابیت های سفر باشد.