هوای متنوع استان مرکزی بـه دلیل حضور کوه های‌ مرتفع، همسایگی با حاشیه مرکزی ایران ؛ نزدیکی با مناطقی هم چون دریای نمک و کویر میقان و مهمتر از همه ی قرارگیری در محل اتصال رشته کوه های‌ زاگرس و البرز باعث شده اسـت کـه انواع گیاهان، سبزیجات مختلف بومی و میوه ها بسیار عالی رشد کنند.

همین امر موجب شده اسـت کـه دراین دیار رژیم غذایی متنوعی شکل بگیرد و آیین هایی کـه در گذشته مرسوم بوده اسـت بـه تصویر کشیده شود البته ناگفته نماند کـه در عصر حاضر متاسفانه تعداد زیادی از رسم و رسومات بـه ورطه فراموشی سپرده شده اسـت.

از آنجایی کـه طعم و مزه غذا های سنتی استان مرکزی بسیار خاص و زبانزد اسـت و علاوه بر ان از مواد مغذی تهیه میشوند، ما در این بخش قصد داریم شـما عزیزان را با این غذا های محلی مشهور و لذیذ آشنا کنیم.

آش های محلی و سنتی اراک

غذاهای بومی و محلی هر منطقه نشانگر ذائقه مردم آن دیار است و استان مرکزی نیز غذاهای سنتی و بومی بسیاری دارد که شاخصه اصلی بسیاری از این غذاهای سنتی، بهره گیری از روش های طبخ سالم است.

آش ترخینه دوغ با شکمبه

ترخینه خشک ماده اصلی این آش است که آماده کردن آن مراحلی دارد برای پخت، ترخینه خشک گندم را نیمکوب کرده و در دوغ محلی می پزند و سپس خمیر بدست آمده را به شکل های مختلفی درآورده و می گذارند خشک بشود. ترخینه خشک معمولا در فصل تابستان آماده می شود و خشک شده آن در تمامی فصول برای پخت آش ترخینه استفاده می شود. آش ترخینه مراحل پخت زیر را دارد ترخینه خشک را در آبی که در حال جوشیدن است ریخته و حل می کنند و به آن سبزی (اسفناج، تره، جعفری و گشنیز) و حبوبات (نخود) نیز اضافه می کنند. البته در بیشتر مناطق استان مرکزی در این آش از شکمبه یا همان سیرابی گوسفند برای مغذی تر و لذیذتر شدن غذا استفاده می کنند. چاشنی این غذا نعنا، پیاز و سیر است.

آش جو (جودو) با شکمبه

این آش نیز دستوری چون آش ترخینه دارد با این تفاوت که در آن به جای ترخینه خشک از جو نیمکوب یا پرکنده استفاده می شود . این غذا هم باب طبع ذائقه خیلی از ایرانیان است.

آش چغندر

آش چغندر یکی دیگر از آش های سنتی شهر اراک و استان مرکزی است که به دلیل باورهایی که درباره خواص ضد سرماخوردگی چغندر وجود دارد به ویژه در زمستان ها طبخ می شود.

آش خیار

این آش نیز یکی از آش های محلی خوشمزه در استان مرکزی است، مواد اولیه این آش خیار چمبر است، خیار چمبر در شهریورماه برداشت می شود ولی خیلی ها این خیار را به صورت قطعات کوچک فریز کرده و در فصل های دیگر نیز آن را می پزند. مواد این آش شامل بلغور، نخود، لوبیا و خیار چمبر است که آن را خرد می‌ کنند و داخل حبوبات پخته شده می ‌ریزند. این آش را با کشک، نعناع، سیر و پیاز داغ می‌ خورند.

آش آلو

آش آلو یکی از غذا های اشتها آور استان مرکزی بـه شمار می‌رود. وجود آلو باعث شده اسـت کـه این غذا طعم بسیار لذیذ و دلچسبی بـه خود بگیرد و از جمله غذا های محبوب ساوه میباشد.

غذاهای سنتی اراک

همان طور که خدمت تان عرض کردیم، روش های پخت غذاهای سنتی اراک، مختص همین منطقه بوده و اراکی ها اکثرا از محصولات ارگانیک خودشان برای طبخ غذا استفاده می نمایند. برویم که باهم درباره ی دستور پخت این غذاهای خوشمزه و سالم اراکی، بیشتر بخوانیم :

آبگوشت دودار (دوگوله دودار)

اولین غذایی که می خواهیم آن را به شما معرفی کنیم، آبگوشت دودار است. این غذا نوعی آبگوشت است که طریقه ی طبخ آن نیز مانند سایر آبگوشت ها، بر اساس پخت و پز بوده اما نتیجه ی نهایی، با تصورات ما از یک آبگوشت معمولی فاصله ی زیادی دارد. مهم ترین عاملی که آبگوشت دوگوله دودار را از سایر آبگوشت ها مجزا می کند، وجود کشک در آن است. اصلا به همین دلیل به این غذا، آبگوشت کشک و یا آبگوشت دوغ دار نیز گفته می شود. برای مواد اولیه ی این غذا مانند اکثر آبگوشت ها، شما به گوشت های آبگوشتی، نخود، لوبیا سفید، نمک، فلفل، زردچوبه، کشک، بادمجان سرخ شده، پیاز، سیر و نعنا احتیاج دارید. خانم های اراکی، این غذا را به خوشمزگی هر چه تمام تر در ظرفی به نام دوگوله درست می کنند و یکی از دلایلی که نام آبگوشت دوگوله دودار بر روی این غذا نهاده شده، نام همین ظرف است.

کباب ته تالی

این غذا یکی از پرطرفدارترین غذاهای اراکی است که عموما سر سفره ی اکثر خانواده ها رویت می شود. نام این غذا هم از ظرفی می آید که در آن پخته می شود. در قدیم به ماهیتابه، تالی می گفتند و تالی نام یک ظرفی است که گود است و دیواره های کوتاهی دارد، برای تهیه ی این غذا، کباب ها و یا همان گوشت را ته ماهیتابه یا همان تالی میگذارند و به همین دلیل این غذا را ته تالی می نامند. برای طبخ این غذا، شما نیاز به مقدار زیادی گوشت چرخ کرده، غوره، فلفل دلمه ای، سیب زمینی، پیاز، گوجه فرنگی، لواشک، زردچوبه، نمک، فلفل و رب گوجه نیاز دارید. این ترکیب یکی از خوشمزه ترین ترکیب های دنیاست که شباهت زیاده به کباب تابه ای خودمان دارد.

شفته اراکی یا همان کوفته ی اراکی

این غذا یکی از خوشمزه ترین و خوش آب و رنگ ترین غذاهای اراک است که اتفاقا به وفور هم در این منطقه پخته می شود. گوشت چرخ ‌کرده، آرد نخودچی، پیاز، جعفری، نمک، فلفل، زردچوبه و رب گوجه ‌فرنگی از مهم ترین مواد اولیه ای هستند که برای طبخ این غذا استفاده می شوند. این غذا را در اراک به همراه نان میل می کنند و چاشنی کنار آن نیز ماست است.

رشته پلو

رشته پلو یکی از غذاهای محلی و بومی استان مرکزی می باشد که با ترکیب موادی همچون رشته پلویی، گوشت، خرما، برنج، روغن، زعفران و کشمش تهیه و طبخ می شود. شما می توانید در کنار میل کردن این غذای مغذی و لذیذ ماست و سبزی خوردن را داشته باشید.

کله جوش، کال جوش یا دوغ گرمه

کله جوش را تقریبا همه می شناسیم، یکی از غذاهای به شدت خوشمزه که ترکیبات اولیه ی بسیار ساده ای دارد اما نتیجه ی نهایی، بسیار لذیذ خواهد بود. این غذا را در استان یزد و خراسان نیز به وفور درست می کنند. اما اراکی ها این غذارا دوغ گرمه نیز می نامند. برای تهیه ی کالجوش شما به مقدار زیادی کشک، نعناع، روغن، مغز گردو، پیاز، زردچوبه، نمک و فلفل نیاز دارید. این غذا می تواند یکی از بهترین انتخاب های فصل زمستان باشد. کال جوش را کنار نان و سبزی خوردن میل می کنند و این غذا گاهی اوقات می تواند در نقش یک عصرانه حسابی نیز ظاهر شود.

پته پلوی اراکی

پته پلو را می توانیم غذایی معرفی کنیم که مستقیما از فرهنگ غنی غذایی استان اراک آمده است. این غذا بدون اینکه هیچ گونه گوشتی در آن به کار رود، یکی از پرطرفدارترین غذاهای این خطه محسوب می شود. البته نوع دیگری از پته پلو هم وجود دارد که همدانی ها آن را با توجه به ذائقه ی خودشان طبخ می کنند. ولی برای تهیه ی پته پلوی اراکی شما نیاز دارید که ابتدا پته را آماده کنید. پته به همان گندم پوست کنده شده و پخته شده می گویند که آن را خشک می کنند و در اکثر غذاها استفاده می نمایند. در کنار پته، شما به مقدار زیادی سیب زمینی، عدس، برنج، نمک و زردچوبه و فلفل و روغن نیاز دارید. از مهم ترین ویژگی های پته پلوی اراکی این است که از انواع حبوبات و غلات برای طبخ آن استفاده می کنند که این غلات علاوه بر کربوهیدرات زیاد، پروتئین خوبی را نیز برای بدن فراهم می کنند.

گوشتابه ی اراکی

این غذا یک غذای بسیار آسان است که از هم نشینی دو منبع پروتئینی بسیار غنی تشکیل می شود. تخم مرغ و گوشت، از مهم ترین مواردی هستند که برای تهیه و طبخ این غذا استفاده می شوند. در کنار این دو شما می توانید از مواردی همچون سیر، پیاز، نمک، فلفل قرمز، زردچوبه، آویشن، پاپریکا، سبزیجات معطر مانند نعناع، جعفری، پیازچه، رب گوجه و آرد استفاده نمایید. این غذا یکی از آسان ترین و دم دستی ترین غذاهای سنتی اراک محسوب می شود.

حلیم اراکی

از غذاهای پرطرفدار و مقوی اراک که در ماه مبارک رمضان محبوبیت بیشتری در سرتاسر ایران کسب میکند حلیم اراکی نام دارد. در گذشته به خاطر نامرغوب بودن دیگ ها انرژی و وقت بسیار زیادی به پخت حلیم اختصاص می دادند اما امروزه روش پخت آن تا حدودی بهتر از قبل شده است. موادی که در این حلیم خوشمزه به کار برده می شود موادی همچون بلغور گندم، دارچین، ماهیچه یا گوشت گردن پخته شده، آب قلم، روغن و نمک می باشد.

خورشت فسنجان و کشک

از مشهور ترین و در عین حال محبوب ترین غذاهای محلی ایرانی که متعلق به استان مرکزی هم می باشد خورش فسنجان می باشد با این تفاوت که در این استان در این خورشت به جای رب انار از کشک نیز استفاده می شود. در تهیه این غذا از موادی همچون گردو، کشک، پیاز، گوشت، سیر و... به کار برده می شود.

سخن آخر

مواردی که خدمت تان نام بردیم تنها بخشی از فرهنگ غذایی غنی اراک می باشد. البته این موارد را می توانیم جزو پرطرفدارترین و معروف ترین غذاهای سنتی اراک نیز معرفی کنیم. همان طور که میبینید، استفاده از کشک در انواع غذاهای این منطقه رایج است و اکثر غذاهای این خطه با نان سرو می شوند. استفاده از مواد اولیه ی ساده و دستورالعمل های فوری و ساده، از مهم ترین ویژگی های غذاهای سنتی اراک است. امیدواریم که این غذاها را بپزید و از میل کردن آن ها نهایت لذت را ببرید.