غذاهای محلی اردبیل بسیار متنوع هستند و البته بسیار هم متفاوت. شاید اگر از آن دسته افرادی باشید که کمتر به دیار اردبیل سفر کرده باشید حتی نام این غذاها هم برای شما بیگانه باشد. نکتۀ جالب توجه در مورد غذاهای سنتی و محلی شهر اردبیل تعدد آن‌ها است. شاید بتوان ادعا کرد که بالاترین تنوع در میان شهرهای مختلف ایران زمین از حیث انواع و اقسام غذاهای سنتی در اردبیل بزرگ و تماشایی دیده می‌شود.

در واقع می‌توان گفت جاذبه‌های گردشگری اردبیل تنها به مناظر طبیعی بی نظیر و آثار تاریخی آن محدود نمی‌شود، بلکه تنوع بالای فرهنگ غذایی در این شهر از جمله جذابیت های اردبیل برای گردشگران و مسافران به شمار می‌رود. در ادامه قصد داریم به معرفی این غذاهای متفاوت، متنوع و جذاب بپردازیم.

انواع آش اردبیل

غذاهای محلی اردبیل به سه دستۀ بزرگ و کلی تقسیم می‌شوند. یکی از مهمترین این دسته‌ها، مجموعۀ آش‌های این دیار است. سرد بودن هوای اردبیل خود یکی از مهمترین دلایلی است که سبب می‌شود آش از محبوبیت خاصی برخوردار باشد. همۀ ما خیلی خوب می‌دانیم که در هوای سرد هیچ چیزی مثل یک ظرف آش گرم نمی‌چسبد.

در اردبیل زیبا انواع آش نیز از تنوع بسیار زیادی بهره دارند و مثل خیلی از شهرهای دیگر تنوع آن‌ها به دو، سه، یا نهایتاً ۴ نوع آش ختم نمی‌شود. در این شهر هفت نوع آش سنتی و اصیل وجود دارد. هر کدام ویژگی‌های خاص و منحصر به فرد خودشان را دارند و البته در نوع خود بی‌نظیر هستند.

هر زمان مهمان شهر اردبیل بودید حتماً سعی کنید طعم انواع آش‌های اصیل این شهر را بچشید. چون این غذاها در انحصار اردبیل زیبا هستند و در سایر شهرها نیز مثل و مانندش پیدا شود. البته شاید در شهرهای هم‌جوار اردبیل نیز این غذاها رواج داشته باشند یا دست کم مشابه آن پخته شود. اما در شهرهای مرکزی یا شرقی و جنوبی ایران زمین بعید است که چنین تنوعی از آش را شاهد باشید یا مشابهش را پیدا کنید. برخی از محبوب‌ترین و دلکش‌ترین انواع آش‌های بی‌نظیر و متنوع در میان غذاهای محلی اردبیل عبارتند از:

آش میوه

برای طبخ آن از موادی مثل لوبیا قرمز، نخود، عدس، برنج، گندم پوست کنده، رشته آش، گوشت چرخ کرده، آلوی خورشی، برگه آلو زرد، قیسی زردآلو، آلبالو خشک، گوجه برقالی و سبزی‌هایی همچون تره، جعفری، گشنیز و برگ چغندر استفاده می‌شود.

آش رشته اردبیل (اریشتَ آشی)

از این آش در مراسم‌ چهارشنبه سوری و در سفره‌های نذری و افطاری‌ و همچنین بعنوان آش پشت پا استفاده زیادی می‌شود. مواد اولیه این آش لذیذ شامل نخود، لوبیا قرمز، عدس و لوبیا سفید، رب، رشته آش، آلبالو خشک یا تازه یا فریز شده، ذغال اخته خشک یا فریز شده یا تازه، آلو بخارا، گوجه سبز تازه یا فریز شده یا خشک و برگه زردآلو (قیسی) می شود.

آش دوغ

یکی از پرطرفدارترین و مشهورترین غذاها و آش‌های اردبیل آش دوغ می‌باشد. برای تهیه این آش از نخود، برنج، دوغ محلی و ترجیحا ترش، سبزی‌ها شامل تره، گشنیز و برگ سیر تازه، ماست، گوشت قلقلی و … استفاده می‌شود.

آش شیر

این آش از شیر، گندم پوست کنده و نخود درست می‌شود و برای تزیین این آش از بادام، گردو و کشمش بی دانه استفاده می‌گردد.

آش گیلدیک

مواد اولیه این آش شامل سبزی، گل نسترن کوهی، برنج، حبوبات شامل نخود و عدس و لوبیا، مغز گردو، آلوچه و برگ زردآلو می‌باشد. در این آش از کوفته قلقلی هم استفاده می‌شود و عصاره مرغ یا گوشت نیز در آن می‌ریزند.

آش یارما

بلغور گندم، گوجه‌فرنگی، لوبیا قرمز، سبزی آش، عصاره‌ گوشت، زعفران و آبغوره مواد اولیه این آش لذیذ را تشکیل می‌دهند. در طبخ این آش نوعی گیاه دارویی به نام یملیک (شنگ) نیز به کار می‌رود. یملیک مشکلاتی نظیر کم‌خونی، زخم معده، بیماری‌های کبدی و ناراحتی‌های پوستی را بهبود می‌بخشد.

آش اوماج

برای طبخ این آش از موادی همچون عدس، سبزی مخصوص شامل تره، مرزه و ریحان بنفش، پیاز، اوماج یا رشته آش، آرد، عصاره مرغ، نمک و فلفل استفاده می‌شود. این آش بیشتر در فصول سرد طرفدار دارد و برای سرما خوردگی و یا پیشگیری از آن مفید است.

معرفی مهمترین غذاهای محلی استان اردبیل

پیچاق قیمه ی اردبیل

پیچاق قیمه از خورشت های محبوب و بسیار خوشمزه ی استان اردبیل محسوب می شود. همچنین این خورشت شباهت بسیاری به خورشت خلال کرمانشاه و نیز خورشت قیمه دارد، و تنها تفاوت آن افزودن خلال بادام و تخم مرغ به غدا می باشد. در پیچاق قیمه از رب گوجه استفاده نمی شود و رنگ حاصل از غذا به جهت بهره مندی از زرد چوبه و زعفران می باشد. در تهیه ی پیچاق قیمه، بادام یکی از مهمترین مواد تشکیل دهنده ی آن به شمار می آید.

تره اسفناج

اسفناج یک گیاه بومی در ایران محسوب می شود، و استفاده از آن در بیشتر استان های کشور کاربرد دارد. این گیاه به جهت دارا بودن خاصیت ضد سرطانی در تهیه ی بسیاری از غذاها مورد توجه می باشد. همچنین اسفناج در کاهش کلسترول خون، بهبود کم خونی، افزایش ترشحات لوزالمعده، تقویت اعصاب و غیره نقش تعیین کننده ای دارد. برای پخت تره اسفناج در اردبیل، از سیر، پیاز، لپه، اسفناج، رب انار، روغن، نمک، زرد چوبه، فلفل و تخم مرغ استفاده می شود. مصرف این خوراکی مفید و پر خاصیت جهت حفظ سلامتی ضروری می باشد. قابل ذکر است که مصرف این غذا برای افرادی که از سنگ کلیه و مثانه و نیز ورو مفاصل رنج می برند، معمولا توصیه نمی شود.

سوتی پلو ( شیر پلو )

سوتی پلو از غذاهای سنتی و محلی استان اردبیل به شمار می آید. معمولا سوتی پلو را در آخرین چهار شنبه ی سال یا چهار شنبه سوری پخت می نمایند، و در تهیه و پخت این غذا از برنج، شیر، گلاب، هل و روغن استفاده می شود. پس از طبخ، این غذا را با روغن حیوانی، خرما و کشکش سرو می نمایند. همچنین قابل ذکر است که مصرف این غذا در ماه مبارک رمضان در وعده های افطار و سحری کاربرد دارد، و این به جهت داشتن مواد اولیه ی مفید و پر انرژی می باشد. سوتی پلو با خورشت های شیرین طبخ، نظیر خورشت هویج، خورشت خلال بادام و خورشت فسنجان لذیذ و دلچسب می باشد.

کشمش پلو

کشمش پلو از غذاهای فوق العاده لذیذ و محلی استان اردبیل است که به جهت خواص حائز اهمیت آن نظیر دارا بودن طعمی شیرین و منحصر به فرد، دارا بودن ویتامین های B,D ، آهن، کلسیم و پتاسیم بسیار مورد توجه می باشد. این غذا با استفاده از برنج، کشمش، شیر، نمک و روغن تهیه می شود. ترکیب شیر و کشمش طعم بی نظیری را به این غذا بخشیده است، و از این جهت مخاطبان بسیاری دارد.

باسترما پلو

باستر ما پلو نیز از غذاهای محلی و پر طرفدار استان اردبیل می باشد. از آنجا که محتویات این غذا در درون آن پنهان یا مدفون می باشد، به غذای سنتی باسترما (مدفون شده) شهرت دارد. آش پزهای ماهر اردبیلی این غذا را در قابلمه های کوچک و تک نفره سرو نموده و برای تهیه ی آن از مرغ، رب ازگیل، گردو، برنج، زعفران، پیاز، کره، رب به، رب آلوچه و نیز سیب زمینی استفاده می نمایند. قابل ذکر است که این ترکیبات طعم بی نظیری را به باستر ما پلو هدیه می نماید و بسیار مورد توجه گردشگران می باشد.

یرکوکی خوشتی( خورشت هویج)

یرکوکی خورشتی یا خورشت هویج، از غذاهای اصیل و سنتی استان اردبیل محسوب می شود. این غذا نه تنها در اردبیل بلکه در سراسر ایران طرفداران بسیاری دارد. هویج موادی مغذی و مفید است که دارای ویتامین A نیز می باشد. خورشت هویج از خوراک های سنتی شهرستان تبریز هم محسوب می شود. برای تهیه ی این غذا معمولا از هویج، گوشت قرمز، روغن، زعفران، پیاز، نمک، آب لیمو، رب گوجه فرنگی و آب غوره استفاده می شود. غذای مذکور به جهت ظاهر زیبا و خاص خود که بیشتر به منزله ی استفاده از هویج می باشد، نمای خاصی به سفره می بخشد.

ترشی قورمه

ترشی قورمه از دیگر غذاهای محلی و سنتی استان اردبیل به شمار می آید. مواد تشکیل دهنده ی این غذا شامل پیاز، گوشت قرمز، لوبیا چشم بلبلی، زرد چوبه، زعفران، آلوچه ی خورشتی و رب گوجه فرنگی می باشد. این غذا معمولا با برنج، ماست و سبزی خوردن سرو می شود.

دمی یارما

یارما به معنای بلغور گندم است، که موادی مغذی و مورد نیاز بدن انسان به شمار می آید. این غذای محلی و سنتی اردبیل از موادی نظیر بلغور گندم، سیب زمینی، هویج، گوشت چرخ کرده، رب گوجه فرنگی، پیاز، فلفل و زرد چوبه، نمک و روغن تهیه می شود. این غذا دارای طعم و بویی خوش است و از این جهت بسیار مورد توجه افراد می باشد.

قیسی پلو

اگر به اردبیل سفر داشتید حتما طعم قیسی پلو را نیز بچشید. این غذا علاوه بر طعم به یادماندنی و لذیذ، خواص فراوانی نیز دارد و به دلیل دارا بودن قیسی، سرشار از فیبر، پتاسیم، آهن، ویتامین A، ویتامین K، کلسیم و ... است. برای تهیه این غذا از برنج، قیسی، روغن، جوز هندی، دارچین و کره آب شده استفاده می کنند و برخی برای تزیین آن از کشمش یا گردو بهره می برند. البته نباید در خوردن این غذا افراط کرد چون ممکن است منجر به مشکلات گوارشی شود.

دسرها

قیقاناق: نوعی دسر تبریزی یا خاگینه است که در اردبیل هم طرفداران خاص خودش را دارد و از آرد، ماست، تخم مرغ، بکینگ پودر، شکر، آب، زعفران آب کرده و گلاب تهیه می شود.
قویماق: همان کاچی است که در بسیاری از نقاط ایران طبخ می شود و مواد اولیه آن عبارتند از: آرد برنج، آرد گندم، کره، شکر، گلاب، زعفران و آب.
حلواها: در اردبیل انواع حلواها نیز طبخ می شود و به عنوان دسر یا میان وعده مورد استفاده قرار می گیرد که از میان آنها می توان به حلوای زنجبیل، حلوای سیاه، حلوای زرد و … اشاره کرد.