مشخصات

کشور	ایران
استان	سمنان
شهرستان	دامغان
بخش	مرکزی
جمعیت	۹۴٬۱۹۰ نفر
مساحت	۱۲۱۱۰ کیلومتر مربع
زبان گفتار	لهجه فارسی مازندرانی
مذهب	شیعه
ارتفاع از سطح دریا	۱٬۲۳۰ متر
شرایط آب و هوا	زمستان‌ های سرد و تابستان‌ های معتدل
پیش شماره تلفن	۰۲۳
شناسه ملی خودرو	ایران ۹۶ ب ، ۹۶ ل
ره آورد	پسته

شهرستان دامغان شهری کهن، تاریخی، آرام و دوست داشتنی، با هوایی پاک و سالم همچنین جاذبه‌های طبیعی و گردشگری ناب و مردمی خون‌گرم از شهرستان‌های استان سمنان است. مرکز آن شهر دامغان است و شامل دو بخش مرکزی و امیرآباد است. جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، برابر با ۹۴٬۱۹۰ نفر بوده‌است. از شمال با استان مازندران، جنوب استان اصفهان، از شرق شهرستان شاهرود و از سمت غرب با شهرستان سمنان و شهرستان مهدی شهر همسایه‌است. محصول پسته این شهرستان بسیار مشهور است. دامغان از شمال در جوار کوه‌های البرز است و لذا فاصله کمی تا جنگل‌های مازندران دارد و از جنوب متصل به کویر و زمین‌های شن و رمل بیایبانی است، لذا اقلیم‌های جغرافیایی متضادی را در نزدیکی خود دارد و این امر به جاذبه‌های گردشگری و طبیعی دامغان افزوده‌ است. زبان مردم شهرستان دامغان نیز گونه‌ای از زبان اصیل فارسی است که با لهجه فارسی مازندرانی پیوستگی دارد. این گویش در تمامی مناطق این شهرستان یکسان تکلم نمی‌شود. در مناطق شمالی شهرستان دامغان، به دلیل همجواری با استان مازندران با اندک تفاوت، مردم به زبان مازندرانی سخن می‌گویند. آب و هوای شهر دامغان به علت وزش بادهای شدید شمالی و بارندگی‌های ناشی از بادهای نواحی گرگان و مازندران زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل دارد. به صورت کلی آب و هوای شهرستان دامغان تنوع زیادی دارد و شاید شما در یک روز، هر۴ فصل از سال را تجربه کنید. فصل بهار در شهرستان دامغان آب و هوای معتدل به همراه وزش باد است. بومیان شهرستان دامغان معتقدند که بادهای شهرستان دامغان باعث به ثمر رسیدن و مرغوبیت محصول پستهٔ این شهرستان شده‌ است. پسته مهم‌ترین سوغات شهر دامغان که جزو محصولات صادراتی است. وجود آب و هوای مناسب و خاک حاصلخیز برای محصول پسته، دامغان را به یکی از مهم‌ترین قطب‌های تولید پسته در کشور ایران تبدیل کرده‌ است. سالانه حجم زیادی از محصول پسته در دامغان برداشت می‌شود و به نقاط مختلف کشور و کشورهای همسایه صادر می‌شود. انواع مختلف این محصول از جمله پستهٔ کله‌قوچی، پستهٔ قرمز علیان، پستهٔ فخری، پستهٔ شاهپسند، پستهٔ اکرمی،پسته اکبری، پستهٔ عباسعلی، پستهٔ خنجری و پستهٔ احمدآقایی است که همگی در دامغان کشت و برداشت می‌شوند

این شهرستان شامل بخش‌ های زیر می‌ باشد:

بخش ها:

مرکزی، بخش امیرآباد

دهستان:

دهستان حومه دامغان، دهستان دامنکوه، دهستان رودبار، دهستان قهاب رستاق، دهستان قهاب صرصر و دهستان تویه دروار

روستاها:

ابراهیم‌آباد یزدانی، ابوالبق، رومنان، زرگرآباد، سوسن وار، شیراشیان، طزره، عباسان، عمروان، قلعه بالابرم، قوشه، معلمان و ....

جای‌ های دیدنی شهرستان دامغان

مسجد تاریخانه

به یقین می توان «تاریخانه» را که در جنوب شرقی این شهرستان قرار گرفته است، به عنوان یکی از عبادتگاه های باشکوه و ارزشمند ایران کهن معرفی کرد که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، مهم ترین و کهن ترین عمارت در شهرستان دامغان است. متاسفانه در عصر حاضر تنها بنایی متروکه و صد افسوس ساختمانی مخروبه را شاهد هستیم که دارای 26 ستون دایره ای شکل با ارتفاعی نزدیک به 6 متر از زمین تا پشت بام است که آن را به «چهل ستون» می خوانند. نکته ی جالب در مورد این بنای کهن، قدمت آن است که طی پژوهش های انجام شده توسط اداره ی کل باستان شناسی، به نظر می رسد بنای نخستین آن آتشکده ای بوده است که با الگوبرداری از ساختمان های دوران حکومت ساسانیان، احداث شده و در قرن دوم هجری قمری، زمانیکه اعراب مسلمان بر ایران تسلط یافتند، تغییر کاربری داده و به مسجد تبدیل شد. در مورد وجه تسمیه این بنای کهن به تاریخانه، به نظر می رسد که «تاری» به معنای «خدا» است. بنابراین پس از آنکه این اثر تاریخی به مسجد تغییر یافت، به «ناری خانه» و پس از آن نیز به «تاریخانه» شهرت یافت.

برج طغرل

از جاذبه های تاریخی و کهن شهرستان دامغان،بنایی است کهن که در بخش جنوبی روستای «مهماندوست» این شهرستان قرار گرفته است. سازه ای که به «برج طغرل» شهرت یافته و شاید علت نام گذاری آن،شباهت بسیار آن به «برج طغرل شهر ری» است. در کتاب «مطلع الشمس» در مورد این سازه ی ارزشمند ایران کهن چنین برجای مانده است: «برجی بسیار معتبر از قدیم مثل برج طغرل بیک ری و میل رادکان در جنوب مهماندوست و مغرب مایل به شمال امام آباد دیده می شود که دور دایره آن از خارج 34 ذرع (بیش از 35 متر) و قطر آن از داخل 7 متر و 20 سانتی متر است. این برج دوازده تَرک دارد که یکی از ترک ها ورودی است و عرض هر تَرکی 1/23 متر و بعد از 10 ذرع و نیم ارتفاع سه فقره مقرنس از آجر به وضع های بسیار خوب انیق ساخته شده و پس از آن کتیبه ایست به عرض سه چهار یک به خط کوفی و بالای آن کتیبه دیگری است به خط بنائی و از آن به بعد گنبد مخروطی شروع می شود، اما فعلاً گنبد آن خراب و آنچه باقی است به ارتفاع 14 ذرع می باشد، در برج رو به جنوب و یک قبر آجری در وسط و دو قبر دیگر سنگ چین در داخل برج دیده می شود، گویند این برج مزار امامزاده قاسم از اولاد حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) می باشد ولی ساختمان آن به مقبره شباهت ندارد» در این میراث ساخته شده از آجر، می توان ظرافت و هنرمندی دستان سازنده ی آن را در تزئینات انجام شده با قدمتی نزدیک به هزار سال، به خوبی مشاهده کرد که از نکات قابل توجه در معماری این بنای ارزشمند ایران است.

محوطه تاریخی تپه حصار

محوطه ی تاریخی تپه حصار دامغان، یکی از ارزشمندترین میراث ایران کهن است که در کنار ه های بخش جنوبی این شهرستان قرار دارد. این منطقه ی باستانی پس از کاوش ها و پژوهش های انجام شده توسط «اریش فردریش اشمیت» ( از باستان شناسان مطرح دنیا با تابعیت آلمانی-آمریکایی است که پژوهش های وسیعی در نواحی مختلف ایران انجام داد و مناطق باستانی و تاریخی ارزشمندی از کشور را کشف کرد)، و برای اولین بار کشف شد.با توجه به اطلاعات به دست آمده،آثار کشف شده در این مکان قدمتی در حدود 2000 تا 2200 سال قبل از میلاد مسیح دارند.
پس از سه بار کاوش در این منطقه ی تاریخی، که بواسطه ی کشف تعدادی گل نبشته منقوش به خط میخی بابلی قدیم، اطلاعاتی قابل توجه در مورد تپه حصار بدست آمد که هنوز این گل نبشته ها ترجمه یا به اصطلاح خوانده نشده است. آثاری که دارای پیشینه ای به قدمت 2000 تا 2200 سال پیش از میلاد مسیح است. هرچند برخی این کشفیات ارزشمند را گواهی برای مبادلات فرهنگی تمدن های فلات ایران و بین النهرین در گذشته های دور می پندارند.

آرامگاه پیر علمدار

در شمال شرقی شهرستان دامغان و در مجاورت مسجد جامع این شهرستان،بنایی متعلق به دوران حکومت «سلطان مسعود غزنوی» قرار دارد ,به «مقبره ی پیر علمدار» شهرت یافته است. این اثر تاریخی در واقع برجی است مدور، بسیار زیبا و ساخته شده از آجر که ارتفاعش به 13 متر می رسد. به نظر می رسد که این برج، آرامگاه یکی از فرمانروایان قومس یا همان دامغان قدیم به نام «محمد بن ابراهیم»، پدر «ابوحرب بختیار» است که در اوایل قرن 5 هجری قمری احداث شده است. این اثر تاریخی که علاوه بر هنر آجرکاری در آن شهرت بسیاری دارد، بواسطه ی کتیبه ای ساخته شده از گچ که در اطراف ایوان مقرنس برج قرار گرفته است نیز بسیار مشهور است.

خانه لطفی

یکی دیگر از جاذبه های گردشگری در شهرستان دامغان، عمارتی است تاریخی و متعلق به حکومت قاجاریان که از بخش های متعددی از جمله خانه ی مستخدمین، اصطبل، حیاط بیرونی، حیاط پشتی، حیاط اندرونی و … تشکیل شده است. تزئینات انجام شده در این عمارت، بسیار زیبا و چشم نواز بوده و معماری و طرح بنا جالب و زیبا است. تماشای این ساختمان قدیمی برای علاقه مندان به تاریخ و بناهای تاریخی ایرانی،جالب و دوست داشتنی خواهد بود.

بنای فتحعلی شاهی

بنای فتحعلی شاهی» یکی دیگر از جاذبه های گردشگری در شهرستان دامغان است که سازندگان وقت، آن را درون استخری که آب «چشمه علی» در آن جاری می شود، ساخته اند. این بنای زیبا متشکل از دو طبقه با پلانی به شکل مستطیل و در دو نما است که نمای بخش شمالی را دو ستون بسیار زیبا با پوششی از چوب، تشکیل داده است. نکته ی جالب در مورد ساخت این بنا،استفاده از ملاط ساروج برای استحکام بخشی بیشتر به دلیل قرارگیری آن درون آب است.

برج چهل دختر

در بخش غربی شهرستان دامغان، بنایی قدیمی با پیشینه ای حدود اواسط قرن 5 هجری قمری مشاهده می شود که به «برج چهل دختر« شهرت یافته است. سازه ای آجری که در پشت آرامگاه امامزاده جعفر، در کنار جاده ی دامغان به سمنان و با ارتفاعی بالغ بر 15 متر ساخته شده است. با توجه به کتیبه ای تقریبا ناخوانا به خط میخی که در بخش خارجی برج قرار دارد می توان قدمت آن را متوجه شد. ساختمان چهل دختران دامغان، به دلیل بهره مندی از گنبدی بزرگ، تزئینات زیبای نمای بیرونی، خطاطی و نیز استحکام قابل توجه آن که با گذشت زمان بسیاری همچنان پابرجاست، یکی از ارزشمندترین و زیباترین آثار تاریخی باقیمانده از ایران کهن در شهرستان تاریخی دامغان است که با توجه به کتیبه ی موجود به نظر می رسد که به همت «باو شجاع اسفر بیگی، پیر اصفهان» احداث شده است.

غار شیربند

یکی از زیباترین پدیده های طبیعی و دیدنی های شگفت انگیز در شهرستان دامغان، در 12 کیلومتری شمال شرقی این شهرستان قرار دارد که به «غار شیربند» شهرت یافته است. این اثر طبیعی و بسیار زیبای استان سمنان را می توان از زیباترین غارهای موجود در ایران برشمرد. دهانه ی غار در کوهی صخره ای در ارتفاع 50 متری از سطح رودخانه قرار دارد، مشاهده می شود. طبق اظهارات زمین شناسان، غار شیربند دارای پیشینه ای بین 136 تا 190 میلیون سال است. حضور قندیل های آهکی در رنگ ها و اندازه های مختلف و رسوبات کربنات کلسیم محلول در آب که شبیه به گچ بری های عمارات مجلل و کاخ های باشکوه است و به شکل گل کلمی و بلورهای سوزنی شکل دیده می شود،زیبایی قابل توجهی را به بخش داخلی آن بخشیده است. جالب است بدانید که طبق اظهارات زمین شناسان،این غار زیبا دارای پیشینه ای بین 136 تا 1900 میلیون سال است.

غار چاه دیو

پدیده ای زیبا، منحصربه فرد و جالب در 10 کیلومتری از شهرستان دامغان،روستای طاق و در شمال مزرعه ی فرح زاد قرار گرفته است که به نام «غار چاه دیو» شناخته می شود. شگفتی غار در این است که بر خلاف تمامی غارهای موجود، در دل کوه قرار نگرفته است، بلکه می توان آن را درون چاهی که در دل دشت واقع شده است، مشاهده کرد. عمق چاه به 7 متر می رسد و دهانه ی ورودی آن به گونه ای است که رهگذران نمی توانند آن را مشاهده کنند. در مورد این غار روایات مختلفی بر سر زبان ها است. برخی از مردم معتقدند که در این منطقه دیوی به نام «زینل» وجود داشته است که چاه و غار را کنده و ایجاد کرده است. برخی دیگر نیز معتقدند که این غار در مسیر رودخانه قرار داشته و بر اثر سیل های متعدد که در ادوار مختلف بوجود آمده است، راهی به داخل آن باز شده و چاه امروزی را بوجود آورده است.

افراد مشهور و مشاهیر شهرستان دامغان

منوچهری دامغانی

اَبوالنَّجم احمد بن قوس بن احمد منوچهری دامغانی (درگذشته به سال ۴۳۲ هجری) معروف به منوچهری از شعرای طراز اول قرن پنجم هجری و اهل دامغان بود. در کتب تذکره او را شصت گله و شصت کُله لقب داده‌اند. گویا علت اشتهار منوچهری با این لقب در نزد تذکره‌نویسان، اشتباه این شاعر با «الدین احمد بن منوچهر شصت کُله» که از شعرای قرن ششم بود. تخلص خود را از نام نخستین ممدوح خود منوچهر زیاری پنجمین حکمران زیاری گرفته‌است. بازتاب عناصر طبیعی نظیر رنگ، صوت و عناصر بویایی در آثار منوچهری چشمگیر است. هرچند منوچهری اولین سرایندهٔ ایرانی نیست که از سرایندگان عرب متأثر شده‌است، با وجود این، شاید در میان سرایندگان فارسی‌زبانِ پیش از خود یا معاصرانش هیچ‌کس به اندازهٔ او از ادبیات عرب تأثیر نپذیرفته باشد. هیچ نسخهٔ قدیمی از منوچهری در دست نیست و غالب نسخ موجود آن از عهد قاجاریه و قدیمی‌ترین آن از دوره صفویه برجا مانده‌است.

علیرضا منصوریان

علیرضا منصوریان زادهٔ ۱۱ آذر ۱۳۵۰ در تهران، بازیکن سابق و سرمربی فوتبال اهل ایران است. وی برای باشگاه‌های مختلفی از جمله پارس خودرو، استقلال تهران، اشکودا یونان، آپولون اسمیرنیس و سن پائولی بازی کرده‌است. منصوریان به‌همراه تیم ملی ایران در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه حضور یافت. وی همچنین به‌همراه تیم ملی ایران مقام سوم جام ملت‌های آسیا در سال ۱۹۹۶ و مدال طلای بازی‌های آسیایی در سال ۱۹۹۸ را کسب کرد. منصوریان فوتبال را به صورت رسمی و از سال ۱۳۶۶ در تیم بنیاد شهید تهران آغاز کرد و بعد از ۲ فصل بازی در این تیم برای گذراندن خدمت سربازی در سال ۱۳۷۰ به تیم فجر سپاه تهران پیوست. پس از پایان خدمت سربازی و به دلیل درخشش در تیم فجر سپاه، در سال ۱۳۷۲ راهی تیم تازه تأسیس و متمول پارس خودرو شد. منصوریان در ۲۷ خرداد ۱۳۸۷ پس از بازی پایانی و قهرمانی در جام حذفی به همراه تیم استقلال، از فوتبال خداحافظی کرد. لقب او در میان هواداران استقلال «علی منصور» است.

حسن احمدی

حسن احمدی متولد ۱۳۲۲ در دامغان نویسنده، استاد، دانشمند، عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران و عضو پیوسته فرهنگستان علوم می‌باشد. وی دارای مدرک کارشناسی جنگل و مرتع از دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد فرسایش و رسوب از دانشگاه بردو فرانسه و دکترای آبخیزداری از دانشگاه بردو فرانسه است. در شهریور ماه ۱۳۹۲ پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، ۲۰ دانشمند پر تألیف ایران در حوزه علوم کشاورزی را معرفی کرد. مقاله‌های این دانشمندان در نشریه‌های علمی معتبر کشور چاپ شده و در ISC نمایه‌ سازی شده‌ اند. در این فهرست حسن احمدی در رتبه هفتم فهرست ۲۰ دانشمند پر تألیف ایران در حوزه علوم کشاورزی جای دارد.