مشخصات

کشور	ایران
استان	تهران
شهرستان	پیشوا
بخش	مرکزی
جمعیت	۸۶۶۰۱ نفر
مساحت	210 کیلومترمربع
زبان گفتار	فارسی‌
مذهب	شیعه
ارتفاع از سطح دریا	۹۳۷متر
شرایط آب و هوا	معتدل و نیمه‌ خشک
پیش شماره تلفن	۰۲۱
شناسه ملی خودرو	۷۸ س
ره آورد	جاجیم، قالی، ظروف سفالی و خشکبار

پیشوا یکی از شهرهای حاشیه تهران که در ۴۰ کیلومتری جنوب شرقی تهران در دامنه تپه های طبیعی واقع شده این شهر در ۵۱ درجه و ۴۱ دقیقه طول شرقی و ۳۵ درجه و ۲۲ دقیقه عرض شمالی واقع شده که ارتفاع آن از سطح دریا ۹۵۰ متر میباشد شهر مذکور در دامنۀ جنوبی کوههای البرز واقع گردیده و شیب دشت از شمال به جنوب کشیده شده است کوههای قره قاج، ده نمک، بی بی شهربانو و ارتفاعات قصر فیروز در شمال و شمال شرقی منطقه قرار دارد و در جنوب دشت نیز ارتفاعات دوازده امام، نره خرکوه، سیاه کوه و تپه ماهورهای دیگر واقع شده این شهر شامل آبرفتهایی جلگه رودخانه جاجرود که دشت وسیع ورامین و ری، مکرش، مبارکیه، سیاه پرده در قسمتهای جنوبی منطقه واقع شده است. وجود ارتفاعات و دشتهای مذکور آب و هوای این منطقه شرایط محیطی مناسبی را جهت کشاورزی و صیفی کاری بوجود آورده است وسعت اراضی قابل کشت منطقه ورامین و پیشوا حدود ۱۳۰ هزار هکتار و اراضی زیر کشت حدود ۳۵ هزار هکتار برآورد میگردد. شهر پیشوا در منطقه معتدله شمالی واقع شده فلذا سه عامل جغرافیایی ، آب و هوایی در ساخت کلی اقلیم نقش مؤثری ایفاء می نماید. یکی دشت کویر،دیگری رشته کوههای البرز و سومی بادهای مرطوب و باران زای غربی می باشد. بطور کلی آب و هوای این منطقه معتدل و خشک در دشتهای آن از نوع نیمه صحرایی و با ویژگی خاص خود می باشد. درجه حرارت پیشوا بین ۱۴ – درجه در زمستان و ۴۶+ درجه در تابستان در نوسان بوده. تعداد روزهای یخبندان ۷۶ روز و هوای آن بعلت وجود اشجار و درختان فراوان مطبوع تر و در بهار و پائیز هوای فرح بخشی دارد. شهرستان پیشوا تا سال ۱۳۸۹ بخشی از شهرستان ورامین بود که در آن سال به شهرستان پیشوا ارتقا یافت. با توجه به لغت نامه دهخدا معنای نام پیشوا، قصبه‌ای جزء دهستان بهنام سوخته بخش ورامین است. ساکنان آن فارسی زبان هستند و آب آنجا از قنات ورامین و محصولات آن غلات و صیفی، باغات و چغندر قند می‌باشد. پیشوا در واقع بخشی از دشت حاصلخیز ورامین بوده است که به مرور زمان تبدیل به یک شهر جدا شده است. در کل این شهر از زمان های قدیم تا به امروز نام های بسیاری داشته است مانند: سامنات، سناردک، امامزاده جعفر و پیشوا. این شهر به نسبت کم جمعیت تر از دیگر شهر های این استان می باشد. در آخرین سرشمار های انجام شده در سال 1395 جمعیت این شهر حدود 59.184 نفر است. از این مقدار جمعیت حدود ۲۳٬۷۳۴ آنها مرد و ۲۳٬۵۱۹ نفر زن می باشند که اکثر آنها نیز بومی همین منطقه هستند.

این شهرستان شامل بخش‌ های زیر می‌ باشد:

بخش ها:

بخش مرکزی، بخش جلیل‌آباد

دهستان:

دهستان عسگریه، شهر جلیل‌ آباد، دهستان طارند بالا

روستاها:

علی‌ آباد خالصه، باغ کوه، جامه کاران، چال تاسیان، زواره بید، شوش‌ آباد، طارند بالا، قشلاق گنجی، کهنک، گل عباس، معین‌ آباد و ...

جای‌ های دیدنی شهرستان پیشوا

بازار قدیمی پیشوا

این بازار یادگاری از دوره صفویه است که با قدم زدن در آن می توان گذر تاریخ را به خوبی مشاهده کرد ,مغازه ها و حجره های قدیمی این بازار کمتر شکل مدرن و امروزی به خود گرفته اند و در آن می توان معماری دوره صفویه را از نزدیک لمس کرد.

امامزاده عبدالله(علیه السلام)

از جمله مناطق زیبا و زیارتی اطراف شهر پیشوا، صحن امامزاده عبدالله(علیه السلام) است که در نزدیکی روستای قلعه بلند قرار دارد، این امامزاده زیبا و تاریخی از جمله مناطق بکر و دست نخورده در این منطقه محسوب می شود که سالانه پذیرای عده زیادی از زائران است و از جاهای دیدنی پیشوا می باشد.

امامزادگان خلیل الله و ابراهیم(علیه السلام)

امامزادگان خلیل الله و ابراهیم(علیه السلام) معروف به دو تن از جمله مراکز زیارتی پیشوا به حساب می آید؛ سبک معماری گنبدی شکل و بدون هیچ گونه تزئینات داخلی و خارجی که فقط سردر شرقی ورودی آن کتبیه کاری تعمیر بنا در سال ۱۳۷۵ هجری شمسی که توسط حاج عبدالوهاب تاجیک تعمیر شده است.

امامزاده جعفر(علیه السلام) پیشوا

زیارتگاه امامزاده جعفر (علیه السلام) در شهر پیشوا، منسوب به جعفر از فرزندان بلافصل امام موسی کاظم علیه السلام امام زاده جعفراست که گفته می شود در روستای سناردک به شهادت رسیده است. شایان ذکراست که این امامزاده واجب التعظیم براثرجراحات وارده درجنگ باماموران مامون عباسی که درساوه کنونی رخ داده بودبه شهادت رسیدند. امروزه این امامزاده از زیارتگاههای مشهور منطقه به شمار می آید.بنای مرتفع و مجلل امامزاده جعفر یادگار دوره صفویه است. با توجه به وقف نامه آن در سال ۸۷۳ می توان تاریخ بنیاد را پیش از سال ۸۷۳ دانست. بر روی ضریح آن کتیبه ای با تاریخ ۹۴۴ وجود دارد و پائین آن نام شاه طهماسب و تاریخ ۹۵۶ حک شده است.

امامزاده یوسف رضا

در شمال شهر قلعه ایرج ، بزرگترین قلعه خشتی جهان، روستای یوسف رضا قرار دارد که یکی از روستاهای سرسبز و آباد پیشوا است که به دلیل قرار گرفتن امامزاده یوسف رضا به این نام معروف شده است. بنای امامزاده یوسف رضا(علیه السلام) ورامین ، نمادی از هنر معماری اسلامی است که این مکان شریف را به محلی مهم از نظر گردشگری تبدیل کرده‌ است. یوسف‌رضا از قدیمی‌ترین روستاهای شمالی پیشوا است، روستایی آباد و سرسبز که نام عارف بزرگ نیمه دوم قرن سوم را به خود گرفته‌است. مقبره امامزاده یوسف رضا در وسط این روستا قرار گرفته و بنای زیبای آن خودنمایی می‌کند. نمای خارجی بنا از آجر ساخته شده و فیروزه‌ای است، گنبد به صورت مخروطی هشت ضلعی ساخته شده که ضلع شرقی به وسیله پنجره‌ای دسترسی به فضای بین دو گنبد میسر می‌شود. نمای داخلی در اضلاع مختلف و گنبد دارای تزیینات گچ‌بری می‌باشد. سکوی مقبره به وسیله کاشی‌های فیروزه‌ای، لاجوردی و سفید تزیین شده است و پشت عمارت طرح خانقاه است.گچبری داخل حرم از لحاظ ترکیب رنگها ،تزیین و زیبایی و ظرافت ،کم نظیر است و ستاره هایی در آن تعبیه شده‌است.ارتفاع گنبد از کف حرم حدود ۱۱ متر و سطح داخل حرم و گنبد تماما سفید کاری شده است. در مورد قدمت بنای این مقبره تاریخ دقیقی وجود ندارد ولی احتمال می‌رود در قرن ۷ هجری ساخته شده باشد.

تپه سفالین پیشوا

محوطه باستانی تپه سفالین شهر پیشوا که شامل زمینی وسیع به صورت تپه ماهورهای پراکنده است، که به طور کامل پوشیده از سفالینه های خاکستری و آجری منقوش هزاره دوم و آغازین سده های هزاره اول قبل از میلاد است و از جاهای دیدنی پیشوا می باشد. در کاوشهای صورت گرفته از عمق ۳۸۵ سانتی متری تپه سفالین شهر پیشوا، پس از یک لایحه سیلابی و بر روی خاک بکر، آثار و بقایای سفتلهای مربوط به اواخر هزاره ششم و هزاره پنجم قبل از میلاد به دست آمده است.

آب انبار حصار گلی

در شرق جاده پیشوا به مبارکیه در دو کیلومتری شرق جاده اصلی، روستایی به نام حصار گلی قرار دارد. آب انبار حصارگلی در داخل روستایی واقع است و ۲۷ کیلومتر با ورامین فاصله دارد. این اثر تاریخی که تا اواخر دوره قاجاریه مورد بهره برداری قرار می گرفت از آجر و ملات گچ ساخته شده است و راه دسترسی به مخزن آب از یک ردیف پلکان آجری امکان پذیر است.

جاده سنگفرش

جاده سنگفرش نیز از راههای قدیمی دوران صفویه که با سنگ و ملات ساخته شده است. ظاهرا دلیل ساخت این راه، وجود بارانهای فصلی بوده است که منطقه را تبدیل به ییلاق می کرده است و از جاهای دیدنی پیشوا می باشد در امتداد این جاده نهرهای فصلی و رودگلو وجود دارد که آثار پلهایی بر روی انها قابل مشاهده است.

پارک بزرگ جنگلی

این پارک بر فراز تپه های مشرف بر شهر، محل ارتزاق و سیاحت خوبی است برای بازدید کنندگان. این پارک با وسعت بیش از ۴۰ هکتار یکی از بزرگترین و زیباترین پارکهای شهرستانهای جنوب شرق استان تهران است که پوشیده شده از درختهای سربه فلک کشیده سرو و کاج که زیبایی خاصی به شهر بخشیده است به طوری که از فواصل دور قابل رؤیت است.

تپه شغالی

این تپه در پاییز سال ۱۳۷۰ شمسی به وسیله هیأت ایرانی مورد کاوش علمی قرار گرفت. براساس یادداشت های احمد تهرانی مقدم سرپرست هیئت کاوش این منطقه ، «تپه شغالی» در دامنه شمال تپه شغالیغربی تپه های طبیعی شهر پیشوا واقع شده و تراسی با وسعت کم دارد و از جاهای دیدنی پیشوا میباشد. این نقطه با توجه به اهمیت سوق الجیشی و نزدیکی به رودخانه جاجرود ، در اواخر هزاره ششم پیش از میلاد محل استقرار اقوام پیش از تاریخ بود. عناصر معماری در تپه شغالی خشت خام و چینه بود و گاهی توأمان از هر دو استفاده می شد. ابزار مفرغی به ندرت در این تپه مشاهده شده ، اما ابزار سنگی به میزان قابل توجهی وجود داشته است.

یخچال های طبیعی

یخچال طبیعی سنتی روستای طارند سفلی و علیا از سه قسمت مخزن ، سقف و درب تشکیل شده است. بافت اولیه مخزن یخچال که از عمق چهار متری زمین ساخته شده این گروه یخچالها که در سرزمین کویری ایران بنا شده است خود به تنهایی گویای یک ورق از سند تاریخ دوران گذشته از سرزمین ورامین را حکایت می کند که به صورت دایره ای با گنبد بلند با ارتفاع ۹ متر از کف زمین است.

روستاهای طارند علیا و سفلی

این روستاها از آبادترین روستاهای بخش پیشواست. قلعه های دوران صفویه این روستا بسیار فعال بوده اند و در دوران شاه عباس صفوی این روستا خالصانه بوده که به شاعر که شعر به او اهدا می کردند دستور می داده تا روستایی آباد به او داده شود روستای طارند که از دهات ورامین و دارای باغستان بسیار است به آنان داده می شده. دارای محصولاتی مانند غلات صیفی جات پنبه، کاهو، گوجه و بادمجان و علوفه های دامی و دامپروری و کشاورزی در آن رونق فراوان دارد.

افراد مشهور و مشاهیر شهرستان پیشوا

شیخ حسن علی پیشوا

فرزند مرحوم آقا شیخ محمد فرزند مرحوم شیخ علی اکبر فرزند مرحوم شیخ محمد حسین پیشوا در چهاردهم شوال سال 1301 هجری شمسی 1338 هجری قمری در آمره یکی از روستاهای پیشوا چشم به جهان گشود. ایشان از سال 1321 ش تحصیلات خود را در قم نزد علمای اعلام حضرات آیات سلطان، حاج میرزا عباس مستقیم، خارج را نزد آیات عظام فیض، آقای حجت، آیت اللّه بروجردی، آیت اللّه گلپایگانی و حضرت امام خمینی گذراند و پس از تکمیل دروس حوزوی به مدت سی و دو سال در حوزه علمیه تویسرکان فقه و اصول و سطوح مختلف کفایه و رساله و مکاسب و شرح لمعه و معالم را تدریس نمود و بیش از 40 شاگرد عالی تربیت نمود که همگی اهل علم وتقوا بودند. پس از بازگشت به قم با آقایان اشراقی ، شیخ اصفهانی ، یکی از طباطبایی ها، جلیل کرمانشاهی و سید محسن همدانی هم مباحثه بودند. پیشرفت ایشان در علوم به حدی بود که هر دو هفته یک بار مباحث خود را تغییر می داد و گاه آن چنان در مطالعه افراط می نمود که آیت اللّه صدر ایشان را به استراحت دعوت می نمودند. در دهه های پایانی عمر پر برکتشان در بیت حضرت آیت اللّه گلپایگانی و سپس حضرت آیت اللّه صافی و حضرت آیت اللّه شیرازی به استفتائات پاسخ می دادند و آن چنان حضور ذهن داشتند که همگان را به تعجب وامی داشتند. از ایشان حواشی پراکنده ای در ابواب مختلف فقه باقی مانده که به چاپ نرسیده است. سرانجام روح بلند این عالم جلیل القدر پس از یک تلاش بی وقفه و خدمات بی دریغ به ویژه به اهالی آمره در تابستان سال 1381 ش در جوار حق آرمید.

دکتر مجتبی دماوندی

وی پژوهشگر ادبیات و استاد و مدیرگروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی بود. دماوندی در سال ۱۳۴۴ در محله سرچشمه شهرستان پیشوا در خانواده‌ای سنتی و اصیل به دنیا آمد. وی داماد استاد سعید وزیری از چهره‌های ماندگار فرهنگ و ادب شهرستان ورامین می‌باشد. پس از اخذ مدرک فوق لیسانس به عضویت هیئت علمی دانشگاه‌های کردستان و سمنان درآمد. مجتبی دماوندی از پژوهشگران ادبیات عرفانی بود، که تحصیلات خود را در دانشگاه‌های شهید بهشتی و دانشگاه تهران گذرانده بود و از دانشگاه علامه طباطبایی دکترای زبان و ادبیات فارسی دریافت کرد و سالها در دانشگاه سنندج و دانشگاه شهید بهشتی به تدریس پرداخت. همچنین مدیر گروه زبان و ادبیات دانشگاه شهید بهشتی بود. از جمله آثار او در زمینه ادبیات عرفانی، تصحیح دو اثر از «بابا جعفر ابهری» از عرفای سده پنجم هجری است رساله دکتری او که بعدها به صورت کتاب منتشر شد درباره جادو در ادبیات فارسی بود. وی در روز ۲۰ آذرماه ۱۳۹۶ پس از یک دوره بیماری سخت درگذشت و در قطعه نام آوران بهشت زهرا به خاک سپرده شد.