نماز روز جمعه و کیفیت آن در روایات

نماز جمعه، نمازی است که مسلمانان هر جمعه، اول ظهر و به جای نماز ظهر برگزار می‌کنند و از مهم ترین عبادات روز جمعه مسلمانان محسوب می شود به طوری که میزان اهمیت نماز جمعه را میتوان از نام گذاری یکی از سوره های قرآن به نام جمعه دانست که در این سوره مردم به شرکت در نماز جمعه امر شده اند.

آیات مربوط به نماز جمعه در قرآن

آیاتی که در قرآن از نماز جمعه در آن آیات سخن به میان آمده عبارتند از آیات ۹ تا ۱۱ از سوره جمعه که مسلمانان را به شرکت در نماز جمعه و همچنین رها نمودن تجارت و خرید و فروش در زمان آن خبر میدهد که به شرح زیر است:
یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا نُودِیَ لِلصَّلاهِ مِنْ یَوْمِ الْجُمُعَهِ فَاسْعَوْا إِلى ذِکْرِ اللّهِ وَ ذَرُوا الْبَیْعَ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ* فَإِذا قُضِیَتِ الصَّلاهُ فَانْتَشِرُوا فِی الاْ َرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللّهِ وَ اذْکُرُوا اللّهَ کَثِیراً لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ* وَ إِذا رَأَوْا تِجارَهً أَوْ لَهْواً انْفَضُّوا إِلَیْها وَ تَرَکُوکَ قائِماً قُلْ ما عِنْدَ اللّهِ خَیْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَ مِنَ التِّجارَهِ وَ اللّهُ خَیْرُ الرّازِقِینَ
اى کسانى که ایمان آورده‌اید، هنگامى که براى نماز روز جمعه اذان گفته شود، به سوى ذکر خدا بشتابید و تجارت را رها کنید که این براى شما بهتر است اگر مى‌ دانستید. و هنگامى که نماز پایان یافت (شما آزادید) که در زمین پراکنده شوید و از فضل خدا طلب کنید، و خداوند را بسیار یاد کنید، شاید رستگار شوید هنگامى که آنها تجارت یا سرگرمى و لهوى را ببینند پراکنده مى‌ شوند و به سوى آن مى‌ روند و تو را ایستاده به حال خود رها مى‌ کنند؛ بگو: آنچه نزد خداست بهتر از لهو و تجارت است، و خداوند بهترین روزى دهندگان است.
اما در خصوص شان نزول این آیات در تاریخ آمده است سالی بود که مردم مدینه گرفتار قحطی و خشکسالی شدند در یک روز جمعه پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) مشغول خواندن خطبه نماز جمعه بودند که کاروانى که همراه خود مواد غذایى آورده بود همراه با طبل در روز جمعه وارد شهر شد و مردم با شنیدن صدای طبل و دهل کاروان، خطبه پیامبر را رها نموده و به سمت بازار شتافتند از این میان تنها ۱۲ مرد و ۱ زن در مسجد باقى ماندند در نهایت آیات 9 تا 11 سوره جمعه نازل شد و افرادی که رفته بودند را سخت مذمت کرد.

احادیث و روایات مربوط به نماز جمعه

از آنجا که در دین مبین اسلام نماز جمعه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است طبعا روایات بسیاری از ائمه معصومین (علیهم السلام) در این خصوص بیان شده که به برخی از آنها می پردازیم:
1.از امام علی(علیه السلام) روایت شده است که اگر با رهبران و پیشوایانتان در سه چیز مخالفت کنید هلاک می شوید و آن سه چیز عبارتند از نماز جمعه ، جهاد با دشمن و مناسک حج.
2.پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) فرمودند نزدیکی مردم با خداوند در روز قیامت به مقدار رفتن آنها به نماز جمعه به ترتیب نفر اول و دوم و سوم است.
3.در روایتی دیگر از پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) آمده است اگر مردم می دانستند در اذان گفتن و صف اول جماعت ایستادن و صبحگاهان به نماز جمعه شتافتن چه سودهایی نهفته است، بر پشت کوهان شترها سوار شده و به جستجوی آن می پرداختند.
4.پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) می فرمایند نماز جمعه، به مانند حج برای افراد مستمند و بی بضاعت است.
5.پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) می فرمایند هر کس از پیروان من سه نماز جمعه را ، از روى کاهلی و اهمیت ندادن به نماز جمع ، ترک کند خداوند مهری بر دل او می زند.
6.رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند هر کس از روى ایمانبه خدا و ایمان به روز حساب در نماز جمعه شرکت کند، به مانند کسی است که اعمالش را از نو آغاز کرده است و خداوند به پاداش نماز جمعه، گناهانش را بیامرزد و نامه عمل جدیدى برایش باز کند.
7.در روایتی از امام علی (علیه السلام) آمده است هر کس سه جمعه متوالى، نماز جمعه را بى دلیل ترک کند، منافق نوشته شود.
8.پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) فرمودند آن کس از پیروان من که نماز جمعه را به جا آور ، خداوند ثواب حجّى مقبول را برایش منظور گرداند و اگر نماز عصر را هم بخواند ، ثواب حج عمره را هم مى برد و اگر تا شب در جایش بماند، هر چه از خدا بخواهد به او عطا مى کند.
9.در روایتی از امام صادق( علیه السلام) آمده است که هر قدمی که مسلمانی در راه نماز جمعه برمی دارد خداوند آتش جهنم را بر آن بدن حرام می سازد.
10.امام علی(علیه السلام) در روایتی می فرمایند ای پیروان رسول خدا در محضر خداوند برای شش گروه ضمانت بهشت نموده ام، یکی از آن شش گروه کسی است که به قصد نماز جمعه از منزل خارج شده و در آن حال مرگ او فرا رسیده است.
11.امام صادق (علیه السلام) می فرمایند هر مسافری که به خاطر رغبت و علاقه خودش در نماز جمعه حاضر شود، خداوند به او را پاداش صد نماز جمعه غیر مسافر را عطا می نماید.

فضایل و برکات نماز جمعه

نماز جمعه دارای آثار بی شمار اجتماعی و سیاسی می باشد که از جمله آنها می توان به رشد ابعاد اجتماعی اسلام، تقویت‌ روح‌ همبستگی اسلامی میان مسلمانان، تقویت وحدت‌ و الفت در میان‌ مسلمانان، پرداختن مشکلات اجتماعی و سیاسی روز و امکان حل آن مشکل، پرداختن به مسائل اسلامی اشاره کرد.

نحوه خواندن نماز جمعه

نماز جمعه را نمی توان به تنهایی خواند و حتما باید به صورت جماعت خوانده شود که شامل حداقل چهار ماموم و یک نفر امام جماعت می باشد که شامل دو خطبه است که توسط امام جماعت قبل از نماز خوانده می شود و ماموم مکلف به گوش سپردن به خطبه است چراکه هر خطبه جایگزین یک رکعت از نماز ۴ رکعتی ظهر بشمار می رود.نماز جمعه یک نماز دو رکعتی است که دارای دو قنوت مستحبی می باشد که در رکعت اول پس از قرائت حمد و سوره، و قبل از رکوع قنوت اول را می خوانیم سپس به رکوع و سجده میرویم و در رکعت دوم، پس از قرائت حمد و سوره و رکوع، ایستاده قنوت را گرفته و سپس به سجده می رویم و بعد تشهد و سلام نماز را میگوییم.
در حالت کلی ترتیب به جا آوردن اعمال نماز جمعه به این صورت است:
اول نیت سپس تکبیره الاحرام، سپس قرائت حمد و سوره که مستحب است سوره جمعه قرائت شود و بعد از آن قنوت سپس رکوع و دو سجده در رکعت دوم قرائت حمد و سوره که مستحب است سوره منافقون قرائت شود سپس رکوع، قنوت و دو سجده و در آخر هم تشهد و سلام نماز.

نماز های مستحبی روز جمعه

1.حارث همدانی در روایتی از امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) نقل می کند هر کس می تواند در روز جمعه ده رکعت نماز یعنی پنج نماز دو رکعتی به جا آورد و پس از هر دو رکعت صد مرتبه بگوید سُبْحانَ اللّٰهِ وَبِحَمْدِهِ یعنی پاک و منزه است خدایی که ستایش تنها شایسته اوست که در این صورت شامل فضائل بسیاری می شود.
2.امام صادق(ع) در روایتی فرمودند:
هرکس سوره «اِبراهیم» و سوره «حجر» را در دو رکعت نماز در روز جمعه بخواند، هرگز دچار پریشانی و دیوانگی و یا بلایی دیگر نشود.
3.شیخ طوسى در کتاب‏ «مصباح المتهجد» فرموده است: از امامان علیهم السّلام روایت شده: هر که در روز جمعه پس از نماز ظهر دو رکعت نماز به جاى آورد، و در هر رکعت بعد از سوره «حمد» هفت بار «قل هو اللّه احد» بخواند و پس از نماز بگوید:
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ الَّتِی حَشْوُهَا الْبَرَکَةُ وَ عُمَّارُهَا الْمَلائِکَةُ
خدایا! مرا از اهل بهشت قرار ده، آن بهشتى که انباشته از برکت و نعمت است و آبادکنندگانش فرشتگان هستند،
مَعَ نَبِیِّنَا مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَبِینَا إِبْرَاهِیمَ عَلَیْهِ السَّلامُ.
در کنار پیامبر، محمّد (درود خدا بر او و خاندانش باد) و پدرمان ابراهیم بر او درود و سلام باد.
تا جمعه دیگر دچار فتنه‏ اى نشود، و حق تعالى او را در کنار و به همراه محمّد صلى اللّه علیه و آله و اهل بیتش و ابراهیم علیه السّلام بگذارد. علاّمه مجلسى رحمة اللّه فرموده: اگر این دعا را فردى که سیّد نیست بخواند به جاى «وَ اَبِینَا» بگوید «وَ اَبِیهِ»

منبع: سایت راسخون