خیمه‌سوزان از آیین‌های سوگواری محرم است که در ایران، عراق و هند برگزار می‌شود. در این مراسم، گروهی با لباس سرخ که نماد سربازان ابن‌زیاد است، خیمه‌های نمادین از خیام امام حسین(علیه السلام) را به آتش می‌کشند.
پیدایش مراسم خیمه‌سوزان از دوره آل بویه
این مراسم، از قدیمی‌ترین مراسم‌های عزاداری شیعیان توصیف شده است که قدمتش به دوره آل‌بویه (حکومت ۳۲۲-۴۴۸ق) می‌رسد. امروزه در شهرهای مختلفی این مراسم برگزار می‌شود.(آشنایی با ریشه و تاریخچه مراسم خیمه‌سوزی در ایران و عراق، خبرگزاری رضوی.)
مراسم خیمه‌سوزان در ایران و هند و عراق
خیمه‌سوزان، از آئین‌های مذهبی شیعیان در عزاداری‌های ماه محرم است. بر‌اساس گزارش‌ها، شیعیان ایران، هند و عراق عموماً با این مراسم، دهه عزاداری محرم را به پایان می‌رسانند.
به عقیده بلوکباشی(پژوهشگر علوم اجتماعی) وقوع اتفاقاتی چون سوزاندن خیمه امام حسین(علیه السلام) و اصحابش توسط سپاهیان ابن‌زیاد، در شکل‌گیری فرهنگ عاشورایی شیعی نقش کلیدی و مهم داشته‌است.(بلوکباشی و دیگران، «حسین(ع)، امام»، ۱۳۹۲ش، ج۲۰ ص۶۹۵.)
مراسم خیمه‌سوزان یادآوری عصر عاشورا
بر اساس گزارش‌های تاریخی، خیمه‌های امام حسین(علیه السلام) در واقعه کربلا سال ۶۱ق توسط سپاهیان عمر بن سعد به آتش کشیده شد. بر پایه روایتی که از کتاب مأساة الحسین نقل کرده است امام صادق(علیه السلام)، علت ناراحتی خود در ماجرای آتش گرفتن خانه‌اش به دست منصور دوانیقی را یادآوری عصر عاشورا و فرار دختران و زنان کاروان امام حسین(علیه السلام) از خیمه‌ها بیان کرده است.(عاشورا و ریشه‌ها، ۱۳۸۷ش، ص۵۴۱.)
التشابیه و حرق الخیام
خیمه‌سوزان با نام «التشابیه و حرق الخیام» یکی از قدیمی‌ترین مراسم‌های عزاداری در ماه محرم به‌شمار رفته است و قدمت آن را به دوره آل‌بویه نسبت داده‌اند. در این مراسم، خیمه‌های سبز، سیاه و سفید که در روز اول محرم برافراشته شده، در روز دهم محرم به‌صورت نمادین، آتش زده می‌شود تا یادآور به آتش کشیده شدن خیمه‌های امام حسین(علیه السلام) در عصر روز عاشورا باشد.(آشنایی با ریشه و تاریخچه مراسم خیمه‌سوزی در ایران و عراق، خبرگزاری رضوی.)
مراسم خیمه‌سوزان در عصر صفویه و قاجار
این مراسم در ایران از دوران صفویه در شهر اهواز آغاز شده‌است. در دوره قاجار نیز مراسم تعزیه‌خوانی با آتش‌زدن خیمه‌های نمادین امام حسین(علیه السلام) در روز عاشورا شناخته می‌شد. در این مراسم، گروهی با لباس سرخ که نماد سربازان ابن‌زیاد بود، به خیمه‌های نمادین برافراشته شده هجوم می‌آوردند و خیمه‌ها را آتش می‌زدند.(عزاداری‌های سنتی شیعیان، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۲۲۶.)
مراسم خیمه‌سوزان در کشور عراق
مراسم خیمه‌سوزان در کشور عراق در قرنِ سیزدهم هجری قمری برگزار می‌شد. به‌گفته ادیب‌الممالک، جهانگرد ایرانی (متوفی ۱۳۳۶ق)، عزاداران روز عاشورا، در حرم امام حسین(علیه السلام) در کربلا جمع شده و پس از سوزاندن خیمه‌های نمادین امام حسین(علیه السلام) و یارانش، سوگواری را به پایان می‌رساندند. بر اساس این گزارش، در طول این مراسم، عزاداران شعار «والخِیام حَرَقوه» (به فارسی: «خیمه‌ها را آتش زدند») را سر می‌دادند.(ادیب‌الممالک، سفرنامه، نسخه خطی، به نقل از: صالحی، «خیمه گاه»، ۱۳۸۰ش، ج۷، ص۳۷۲.)
مراسم خیمه‌سوزان در کشور هند
شیعیان هند نیز در امام‌باره‌ها، در گودال‌هایی آتش روشن می‌کنند و با پای برهنه بر روی آن‌ها حرکت می‌کنند تا به یاد سوختن خیمه‌های حسین بن علی(علیه السلام) عزاداری کنند.
© کلیه حقوق متعلق به پرتال فرهنگی راسخون است. استفاده از مطالب و آثار فقط با ذکر منبع بلامانع است.
.jpg)
.jpg)
