خوشنویسی در دوره غزنویان

خوشنویسی در دوره غزنویان
خوشنویسی در دوره غزنویان با خط کوفی به رونق خاصی در کتابت و معماری رسید. برخی مصحف‌ها و کتاب‌های دیگری که در دوره غزنویان تحریر شده، نشان از تداوم و رونق خطاطی و خوشنویسی به خط کوفی مخصوص غزنویان در ایران دارد.

از جمله مصحفی (با تاریخ ۴۱۸) به خط عیسی بن عبداللّه بلخی و کتابهای صفات الشیعة شیخ صدوق (با تاریخ ۳۹۱) به قلم نصراللّه بن عبداللّه قزوینی و تفسیر قرآن پاک(متعلق به اواخر سده چهارمِ یا اوایل سده پنجم).

همچنین بخش‌هایی از قرآن به خط ابو عَمرو عثمان بن حسین ورّاق غزنوی در ۴۶۴ و ۴۶۶ به خط کوفی ایرانی خوشنویسی شده‌اند.

عثمان بن الحسین الغزنوی
عثمان بن حسین در سدۀ پنجم هجری زندگی میکرد.

او از اساتید برجسته خوشنویسی و تذهیب نسخ خطی در زمان خودش بود.

در این سایت تصویری از اثر برجسته او از نسخه ای کمیاب وجود دارد که در موزه توپ قاپی نگهداری می‌شود و هم از لحاظ محتوا و هم از نظر شکل ظاهری قابل توجه می‌باشد.

این نسخه قدیمی ترین ترجمه فارسی بین سطور از قرآن و چهارمین نسخه قدیمی تاریخ دار به خط فارسی است.

شکل نسخه به دلیل زیبایی ناب آن استثنایی است و نشانگر اوج کمال و مهارت تذهیب در سدۀ پنجم است.

همچنین یافتن هنرمندی که در انواع خطوط استاد باشد و هم در هنر تذهیب، بسیار نادر است. "تذهیب و کتابت توسط عثمان بن الحسین الوراق الغزنوی در سال 484 ق. 1091 میلادی"

اشارۀ عثمان به خود در امضایش با عنوان "الغزنوی" وابستگیش را به دربار غزنوی پررنگ می‌کند.

در حقیقت، او برای تهیه این نسخه ، توسط ابراهیم بن محمود(1099- 1059 )، پانزدهمین سلطان سلسلۀ غزنویان، مامور شده بود.

عنوان "الوراق" می تواند معانی مختلفی داشته باشد.  در آن زمان، این کلمه علاوه بر کاتب برای اشاره به فروشندۀ کاغذ و دلال کتاب نیز استفاده شده است.

از آن جایی که محمد فرزند عثمان نیز راه پدر را به صورت حرفه‌ای دنبال می کرد، این امکان وجود دارد که عثمان در دوره خود به تمامی وجوه تجارتِ تولیدِ کتاب، از فروش کاغذ گرفته تا هنر تذهیب اشتغال داشته و تجارت و هنر خود را به فرزندش منتقل کرده است.

نمونه دیگری از آثارباقی مانده عثمان نسخه ای سی جزئی از قرآن است که جزء یکم، چهارم، پنجم، ششم قرآن کریم، جزء بیست و دوم و بیست و پنجم و بیست هشتم  در کتابخانۀ آستان قدس رضوی  مشهد، ایران نگهداری می‌شود.

منبع:  ۱۷۴، ۴۰۰، ج۱، ص۱۲۹، حبیب اللّه فضائلی، اطلس خط، اصفهان ۱۳۵۰ش. 


© کلیه حقوق متعلق به صاحب اثر و پرتال فرهنگی راسخون است. استفاده از مطالب و آثار فقط با ذکر منبع بلامانع است.