آشنايي با اختلال روان پريشي پس از زايمان
دوره پس از زايمان ،هنگام رخ دادن دگرگوني هاي فيزيکي،اجتماعي و هيجاني فراواني است.تقريباً 85درصد زنان برخي اختلالات خلقي،همانند بي ثباتي هاي خلقي يا گريان بودن را تجربه مي کنند.دربرخي موارد، مشکل «اندوه پس از زايمان» تا اندازه «اختلال افسردگي پس از زايمان» پيش مي رود. «روان پريشي(سايکوز) پس از زايمان»، به نسبت نادر بوده و مي تواندبه عنوان بخشي از اختلال خلقي پس از زايمان يا يک رخداد جداگانه روي دهد. در سده نوزدهم ميلادي، دو پزشک فرانسوي ، ژان اسکويرول و لوويس ويکتور مارسه، نماهاي باليني بيش از 100زن دچار روان پريشي پس از زايمان را به طور دقيق بيان کردند . بنابراين، اين رخداد سال هاي بسياري است که مستند شده است . در بازنگري چهارمين ويرايش کتابچه تشخيصي و آماراختلالات رواني، تشخيص «اختلال روان پريشانه گذرا با آغاز پس زايمان»هنگامي مطرح مي شود که روان پريشي در طي چهار هفته پس از يک ماه به درازا کشد،آن گاه تشخيص ديگري همانند اختلال اسکيزوفرني فورم،مي بايست پيش ذهن نشانده شود.به گونه بيشترمعمول، روان پريشي پس از زايمان همراه و همزمان با نشانه هاي خلقي- افسردگي يک يا دو قطبي -رخ مي دهد. در چنين ايستارهايي، براي بيمار تشخيص اختلال خلقي با مشخصه آغاز پس از زايماني گذاشته مي شود .
بروز روان پريشي پس از زايمان ، در حدود يک تا دو در هر هزار زايمان است که همراه با نمايان شدن نشانه هاي روان پريشانه در نخستين هفته پس از زاده شدن نوزا د در بيشتر موارد است. در بازنگري بيست مطالعه انجام شده بر روي بيماران بستري شده دچار روان پريشي حول و حوش زايمان، تقريباً يک پنجم روان پريشي هاي پس از زايمان مرتبط با مسموميت، اختلال خلقي (افسردگي يک يا دو قطبي)يا اسکيزوفرني(روان گسيختگي)نبوده است .
مهمترين عامل خطر برانگيز براي پيشرفت و پيدايش روان پريشي، همانا تاريخچه پيشين چنين رخدادي است . خطر عود و تکرار حول و حوش زايمان به هفتاد درصد مي رسد. ديگر عوامل خطر برانگيز، دربردارنده نخست زايي(شکم اول بودن زائو). بارداري بيرون از چهارچوب ازدواج، به دنيا آمدن نوزاد به شيوه سزارين، داشتن يک فرزند دختر، و يک تاريخچه پيشين سخصي يا خانوادگي اختلالات روانپزشکي است. رنج ودشواري جنين و ناهنجاري هاي نوزاد، همانند ناهنجاري هاي عصبي ،سيانوز(تيرگي پوست و مخاط)،پولي سيتمي( پرشماري بيش از اندازه ياخته هاي خوني) نوزادي، ترومبوسايتوپني (کاهش پلاکت هاي) نوزاد از ديگر عوامل خطر برانگيز روان پريشي پس از زايمان برشمرده مي شوند.
دليل رخدادن روان پرشي پس از زايمان، هنوز به درستي شناخته نشده است. با وجود آن که نقش دگرگوني هاي هورموني پس از زايمان،مورد ارزيابي قرارگرفته است، هنوز مستندات و مدارک براي آن که تاثير دگرگوني هاي هورمون هاي همانند آفريني(توليد مثلي)زنان بر سامانه عصبي را برانگيزاننده و پديد آورنده اين اختلال بدانيم،کافي نبوده است. يک فرضيه در رباطه با روان پريشي پس از زايمان، نقش کاهش تيز و شتابان استروژن پس از زاده شدن نوزاد در پيدايش اين اختلال است. نظريه ديگري در رابطه با نقش احتمالي سقوط سي برابر سطوح پروزسترون در آغاز اختلال روان پريشي پس از زايمان است
در سه ماهه پاياني بارداري،سطوح هورمون کورتيزول افزايش مي يابد؛ به گونه اي که کورتيزول آزاد و کلي پلاسما و ادرار 24ساعته شبيه به آن اندازه هايي مي شود که درنشانگان کوشينگ ديده مي شود. پس از افزايش و به فراز رسيدن آن در هنگام زايمان،سطوح هورمون کورتيزول به آهستگي، در طي حدود يک ماه به سطح پايه باز مي گردد.
سطوح هورمون تيروئيد نيز در حين بارداري بالا بوده و در دوره پس از زايمان کاهش مي يابند.براي حدوده ده درصد زنان در دوره پس از زايمان،تشخيص کم کاري تيروئيد(هايپوتيروئيديسم)گذاشته مي شود. اختلالات کارکرد تيروئيد، به ويژه کم کاري تيروئيد ممکن است نشانه هاي روان پزشکي پديد آورد.دررابطه با روان پريشي پس از زايمان،فرضيه اي درباره نبود توازن در محورغدد هيپوتالاموس و هيپوفيز ارائه شده است. نشانه هاي پيش قراول روان پريشي پس از زايمان، به طور کلي مي تواند در بردارنده بي خوابي ،خستگي، اندوهگيني، برانگيختگي(تحرک پذيري)و بي ثباتي هيجاني باشد. روان پريشي (سايکوز)به تنهايي مي تواند به گونه اي شتابان و شگفت انگيز رشد و گسترش يابد. براي بيماران پس از زايمان دچار اختلالات خلقي(افسردگي)،نشانه هاي نمايان شونده روان پريشي مي توانند دربردارنده توهمات شنوايي، گيجي، هذيان هاي نيست و ناچيزانگارانه (نيهيليستيک)،هذيان هاي خود بزرگ بينانه و هذيان هاي احساس شرم و گناه باشد.نشانه هاي گذراي افزون ممکن است نماي دليريوم(اختلال هشياري، شناخت و توجه )خفيف و گذرا را پديد آورند .دراين حالت، ناتواني براي نگاه داشتن توجه،حواس پرتي ، حافظه اخير ضعيف، خلق بي ثبات و ..ديده مي شود.
هذيان ها اغلب به گونه اي ويژه در رابطه با نوزاد تازه زاده شده پديد مي آيند؛براي نمونه، اينکه نوزاد در اختيار شيطان است، نيروهاي نامعمول ويژه اي دارد، فرجامي شوم و ناخوشايند به ارمغان مي آورد،و يا اينکه هرگز آينده و فردايي جز فقر و نکبت و بدبختي نخواهد داشت. افکار و انديشه هاي وسواسي در رابطه با ابزار پرخاشگري و خشونت نسبت به فرزند رخ مي دهد که ممکن است به فرزند کشي بينجامد .هر چند فرزند کشي به طور کلي در بيشتر موارد رخ نمي دهد، اما به هر حال درروان پريشي(سايکوز)پس از زايمان، به نسبت ديگر اختلالات روان پزشکي پس از زايمان -همچون اختلالات خلقي (افسردگي هاي يک يا دو قطبي) و يا اندوه و ملال پس از زايمان -بيشتر احتمال دارد که رخ دهد. بدبختانه روان پريشي (سايکوز )پس از زايمان، اغلب هم از سوي پزشکان، کادر مامايي و پرستاري، و هم از سوي خانواده و بستگان تشخيص داده نمي شود که اين واقعيت به گونه بالقوه مي تواند فرجامي ناگوار و فاجعه آميزداشته باشد.
به اميد پروردگار راستي،مهر و خرد، ماه اينده درباره افسردگي و اندوه پس از زايمان خواهم نوشت.
روان پزشک و درمانگر مشکلات جنسي، زناشويي و خانوادگي .
منبع:نشريه راه کمال ،شماره 33
/ن
بروز روان پريشي پس از زايمان ، در حدود يک تا دو در هر هزار زايمان است که همراه با نمايان شدن نشانه هاي روان پريشانه در نخستين هفته پس از زاده شدن نوزا د در بيشتر موارد است. در بازنگري بيست مطالعه انجام شده بر روي بيماران بستري شده دچار روان پريشي حول و حوش زايمان، تقريباً يک پنجم روان پريشي هاي پس از زايمان مرتبط با مسموميت، اختلال خلقي (افسردگي يک يا دو قطبي)يا اسکيزوفرني(روان گسيختگي)نبوده است .
مهمترين عامل خطر برانگيز براي پيشرفت و پيدايش روان پريشي، همانا تاريخچه پيشين چنين رخدادي است . خطر عود و تکرار حول و حوش زايمان به هفتاد درصد مي رسد. ديگر عوامل خطر برانگيز، دربردارنده نخست زايي(شکم اول بودن زائو). بارداري بيرون از چهارچوب ازدواج، به دنيا آمدن نوزاد به شيوه سزارين، داشتن يک فرزند دختر، و يک تاريخچه پيشين سخصي يا خانوادگي اختلالات روانپزشکي است. رنج ودشواري جنين و ناهنجاري هاي نوزاد، همانند ناهنجاري هاي عصبي ،سيانوز(تيرگي پوست و مخاط)،پولي سيتمي( پرشماري بيش از اندازه ياخته هاي خوني) نوزادي، ترومبوسايتوپني (کاهش پلاکت هاي) نوزاد از ديگر عوامل خطر برانگيز روان پريشي پس از زايمان برشمرده مي شوند.
دليل رخدادن روان پرشي پس از زايمان، هنوز به درستي شناخته نشده است. با وجود آن که نقش دگرگوني هاي هورموني پس از زايمان،مورد ارزيابي قرارگرفته است، هنوز مستندات و مدارک براي آن که تاثير دگرگوني هاي هورمون هاي همانند آفريني(توليد مثلي)زنان بر سامانه عصبي را برانگيزاننده و پديد آورنده اين اختلال بدانيم،کافي نبوده است. يک فرضيه در رباطه با روان پريشي پس از زايمان، نقش کاهش تيز و شتابان استروژن پس از زاده شدن نوزاد در پيدايش اين اختلال است. نظريه ديگري در رابطه با نقش احتمالي سقوط سي برابر سطوح پروزسترون در آغاز اختلال روان پريشي پس از زايمان است
در سه ماهه پاياني بارداري،سطوح هورمون کورتيزول افزايش مي يابد؛ به گونه اي که کورتيزول آزاد و کلي پلاسما و ادرار 24ساعته شبيه به آن اندازه هايي مي شود که درنشانگان کوشينگ ديده مي شود. پس از افزايش و به فراز رسيدن آن در هنگام زايمان،سطوح هورمون کورتيزول به آهستگي، در طي حدود يک ماه به سطح پايه باز مي گردد.
سطوح هورمون تيروئيد نيز در حين بارداري بالا بوده و در دوره پس از زايمان کاهش مي يابند.براي حدوده ده درصد زنان در دوره پس از زايمان،تشخيص کم کاري تيروئيد(هايپوتيروئيديسم)گذاشته مي شود. اختلالات کارکرد تيروئيد، به ويژه کم کاري تيروئيد ممکن است نشانه هاي روان پزشکي پديد آورد.دررابطه با روان پريشي پس از زايمان،فرضيه اي درباره نبود توازن در محورغدد هيپوتالاموس و هيپوفيز ارائه شده است. نشانه هاي پيش قراول روان پريشي پس از زايمان، به طور کلي مي تواند در بردارنده بي خوابي ،خستگي، اندوهگيني، برانگيختگي(تحرک پذيري)و بي ثباتي هيجاني باشد. روان پريشي (سايکوز)به تنهايي مي تواند به گونه اي شتابان و شگفت انگيز رشد و گسترش يابد. براي بيماران پس از زايمان دچار اختلالات خلقي(افسردگي)،نشانه هاي نمايان شونده روان پريشي مي توانند دربردارنده توهمات شنوايي، گيجي، هذيان هاي نيست و ناچيزانگارانه (نيهيليستيک)،هذيان هاي خود بزرگ بينانه و هذيان هاي احساس شرم و گناه باشد.نشانه هاي گذراي افزون ممکن است نماي دليريوم(اختلال هشياري، شناخت و توجه )خفيف و گذرا را پديد آورند .دراين حالت، ناتواني براي نگاه داشتن توجه،حواس پرتي ، حافظه اخير ضعيف، خلق بي ثبات و ..ديده مي شود.
هذيان ها اغلب به گونه اي ويژه در رابطه با نوزاد تازه زاده شده پديد مي آيند؛براي نمونه، اينکه نوزاد در اختيار شيطان است، نيروهاي نامعمول ويژه اي دارد، فرجامي شوم و ناخوشايند به ارمغان مي آورد،و يا اينکه هرگز آينده و فردايي جز فقر و نکبت و بدبختي نخواهد داشت. افکار و انديشه هاي وسواسي در رابطه با ابزار پرخاشگري و خشونت نسبت به فرزند رخ مي دهد که ممکن است به فرزند کشي بينجامد .هر چند فرزند کشي به طور کلي در بيشتر موارد رخ نمي دهد، اما به هر حال درروان پريشي(سايکوز)پس از زايمان، به نسبت ديگر اختلالات روان پزشکي پس از زايمان -همچون اختلالات خلقي (افسردگي هاي يک يا دو قطبي) و يا اندوه و ملال پس از زايمان -بيشتر احتمال دارد که رخ دهد. بدبختانه روان پريشي (سايکوز )پس از زايمان، اغلب هم از سوي پزشکان، کادر مامايي و پرستاري، و هم از سوي خانواده و بستگان تشخيص داده نمي شود که اين واقعيت به گونه بالقوه مي تواند فرجامي ناگوار و فاجعه آميزداشته باشد.
به اميد پروردگار راستي،مهر و خرد، ماه اينده درباره افسردگي و اندوه پس از زايمان خواهم نوشت.
روان پزشک و درمانگر مشکلات جنسي، زناشويي و خانوادگي .
منبع:نشريه راه کمال ،شماره 33
/ن
.jpg "چرا خداوند ایتقدر دین ساخته است؟")
