مقدمه:
نماز به عنوان یکی از ارکان بنیادین دین اسلام، نهتنها یک فریضه عبادی بلکه یک «نظام تربیتی و فرهنگی» است که بنیانهای اخلاق فردی و هویت جمعی را تثبیت میکند.جامعهای که نماز در آن اقامه میشود، از درون مقاوم و از بیرون مصون میگردد. این عبادت، فراتر از مجموعه حرکات و اذکاری خاص، موتور محرکه سلوک معنوی انسان و تجلی عینی ارتباط او با خالق است.
با این حال، روند تغییر در سبک زندگی، ظهور رسانههای جدید، پیچیدگیهای دنیای مدرن و چالشهای فرهنگی عصر دیجیتال، ضرورت بازفهمی و بازتعریف شیوههای ترویج نماز را ایجاب میکند. ساختارهای سنتی تبلیغ دین نیازمند بهروزرسانی هستند تا بتوانند در برابر امواج سنگین فرهنگ سکولار و مادیگرای جهانی مقاومت کنند.
پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) به سیودومین اجلاس سراسری نماز که در 15 مهرماه ۱۴۰۴ صادر گردید، ناظر به همین نیاز عصر ماست؛ تأکیدی دوباره بر جایگاه «نماز با معرفت» و ضرورت «آموزش و تبلیغ خلاقانه» آن برای نسل امروز که در معرض حجم عظیمی از اطلاعات و محرکهای سطحی قرار دارند.
این پیام حکیمانه، رویکردی صرفا عبادی ندارد، بلکه یک نقشه راه راهبردی برای تثبیت هویت ایمانی جامعه ارائه میدهد.
هدف این مقاله، با تکیه بر تحلیل دقیق و موشکافانه محتوای این پیام راهبردی، تبیین و بازخوانی عمیق نسبت آن با مبانی فرهنگی و اجتماعی جامعه اسلامی ایران در میانه دهه پنجم انقلاب است.
ما تلاش خواهیم کرد تا مؤلفههای تربیتی، اجتماعی و تمدنی نهفته در کلام مقام معظم رهبری را استخراج کرده و در نهایت، راهکارهایی عملیاتی و مبتنی بر تحلیل محتوا برای نهادهای دینی، آموزشی، فرهنگی و رسانهای کشور ارائه دهیم تا اقامه نماز به معنای واقعی کلمه، در تار و پود زندگی مومنانه نفوذ کند.
متن پیام رهبر معظم انقلاب به سیودومین اجلاس سراسری نماز
بسم الله الرّحمن الرّحیمو صلّی الله علی محمّد و آله الطّاهرین
اجلاس نماز یکی از سودمندترین گردهماییهای کشور، و روزی که این اجلاس در آن برگزار میشود، یکی از مبارکترین روزهای سال است، و این به خاطر تشخّص و برجستگی این فریضهی پُرمعنی و حیاتبخش در میان فرایض اسلامی است.
نماز آنگاه که با آداب خود همچون خشوع و دلسپاری به معبود انجام میگیرد، دل را آرام و اراده را مستحکم و ایمان را ژرف و امید را زنده میکند. و سرنوشت انسان در دنیا و آخرت، وابسته به چنین دل و چنین اراده و چنین ایمان و چنین امیدی است. این است که توصیه به نماز، در قرآن و دیگر متون دینی از دیگر توصیهها افزونتر است و چنین است که در اذانِ نماز، آن را از همهی کارها بهتر اعلام میکنند.
پدران و مادران و سپس معلّمان و معاشران و آنگاه مقرّرات و عادات زندگیِ مرتبط با نماز، در انتشار و التزام به آن نقش دارند.
دستگاههای تبلیغ دین و رجال دینی و سپس همهی متدیّنین، این را تکلیف حتمی خود بشمارند و از ابزارهای نوین و مشوّقها برای آموزش نماز و ترویج نماز و تبیین ظرافتهای پُرمعنی در نماز، و سرانجام نیاز دنیوی و اخروی هر فرد مسلمان به نماز بهرهگیری کنند.
لازم است از جناب آقای قرائتی که این نهال پُرثمر را نشانده و تا اینجا رساندهاند، صمیمانه تشکّر کنم.
والسّلام علیکم و رحمةالله
سیّدعلی خامنهای
۱۴۰۴/۷/۱۵
بخش اول: تحلیل محتوایی و ساختاری پیام مقام معظم رهبری
پیام رهبر معظم انقلاب به اجلاس سراسری نماز ۱۴۰۴، مانند بسیاری از بیانات ایشان، در عین اختصار، واجد لایههای عمیق معنایی است که نیازمند تفسیر نظاممند میباشند. این پیام را میتوان از سه سطح اصلی تحلیل کرد: سطح تربیتی (فردی)، سطح اجتماعی و سطح تمدنی.۱. سطح تربیتی: تأکید بر نماز با معرفت و خشوع
نخستین و اساسیترین محور پیام، معطوف به کیفیت اقامه نماز است. تأکید ایشان بر «نماز با آداب خشوع و دلسپاری» یادآور این نکته بنیادین است که کمیت در برابر کیفیت نماز معنوی ارزشی ندارد. نمازِ صرفا فیزیکی و غفلتآلود، هرچند از منظر فقهی صحیح است، اما نمیتواند اثرگذاری تربیتی و روانی مورد نظر اسلام را محقق سازد.در این دیدگاه، نماز مدرسه ساختن «اراده» و «قلب» است. امام خامنهای (حفظه الله) همواره بر این نکته تأکید داشتهاند که نماز، عامل آرامشبخشی روانی و استوارسازی اراده در برابر سختیهاست. اگر نماز صرفا انجام یک وظیفه باشد، در برابر فشارهای روانی و وسوسههای مدرنیته، ظرفیت دفاعی نخواهد داشت.
همان طور که در تحلیلهای روانشناختی دینی ذکر شده است، ارتباط مستمر با منبع قدرت نامتناهی، موجب ایجاد «عاملیت مؤثر» در فرد میشود که نماز با خشوع، سنگ بنای این عامل است.
۲. سطح اجتماعی: نماز به مثابه شبکه فرهنگی
رهبر معظم انقلاب از سطح فردی فراتر رفته و به نقش اجتماعی نماز میپردازند. ایشان با اشاره به «پدران و مادران»، «معلمان» و «معاشران» (همراهان و محیط اجتماعی)، عملا یک «مدل سیستمی» برای ترویج نماز ارائه میدهند. این بدان معناست که موفقیت در ترویج نماز، وابسته به تکتک افراد نیست، بلکه نیازمند یک همافزایی در کل زنجیره فرهنگسازی است.* خانواده: سنگر نخستین آموزش.
* آموزش و پرورش: نهادی رسمی برای نهادینهسازی.
* محیط اجتماعی (معاشران): تأثیر محیط همسالان و همکاران در استمرار یا ترک فریضه.
این رویکرد نشان میدهد که اقامه نماز در جامعه اسلامی، یک «هنجار اجتماعی» مطلوب است و جامعه موظف است زیرساختهای لازم برای تحقق این هنجار را فراهم کند.
۳. سطح تمدنی و راهبردی: بهرهگیری از ابزارهای نوین
بخش تعیینکننده پیام مقام معظم رهبری در عصر حاضر، اشاره به لزوم «بهرهگیری از ابزارهای نوین تبلیغی» است. این بخش حاکی از درک عمیق ایشان از واقعیتهای جنگ نرم و تسلط فضای رسانهای است. در جهان امروز، انتقال ارزش از مسیرهای سنتی (مانند منبرهای طولانی) دچار افت کارایی شده است.اگر نهادهای دینی از پلتفرمها و زبان رسانههای جدید برای تبلیغ زیباییهای نماز استفاده نکنند، میدان به طور خودکار در اختیار جریانهایی قرار میگیرد که ارزشهای متضاد را ترویج میکنند. این تأکید، یک فرمان راهبردی برای فعالسازی ظرفیتهای فنی و هنری کشور در راستای اهداف دینی است.
بخش دوم: جایگاه نماز در فرهنگ اسلامی و تمدنی
نماز، فراتر از «ستون دین»، در گفتمان رهبری به عنوان «ستون فرهنگ توحیدی» و «سرمایه تمدنی» نیز تعریف میشود. این تعریف، پیوندی ناگسستنی میان عبادت فردی و اهداف کلان انقلاب اسلامی برقرار میسازد.۱. نماز؛ مظهر وحدت و مبنای تمدنسازی
تمدن اسلامی بر محور توحید (یگانگی مطلق) بنا شده است. نماز، اوج تجلی این یگانگی است، جایی که عبد در برابر معبود (واحد)، با تمام وجود خویش (ذهن، زبان، بدن) اظهار عبودیت میکند. این وحدت عملی، مقدمهای است برای ایجاد «وحدت در جامعه» که شالوده تمدن پایدار است.همان گونه که در تاریخ تمدنها، هر مکتبی دارای نمادهای مرکزی بوده است (مثلا قانونمداری در تمدن غرب)، در تمدن اسلامی، نماز (نماز اول وقت، نماز جماعت) نماد نظم، تقوا و مسئولیتپذیری است. حضرت امام علی (علیه السلام) در عهدنامه مالک اشتر، بر لزوم نظمدهی امور رعایا بر پایه اوقات نماز تأکید میورزند که نشان از کارکرد اجرایی و مدیریتی نماز در دولت اسلامی دارد.
۲. نقش نماز در مقابله با اضطراب مدرن و بازگرداندن محور زندگی
یکی از بزرگترین چالشهای عصر ما، «بحران معنا» و «اضطراب فراگیر» ناشی از ریتم سریع و اهداف مادی محض زندگی است. تکنولوژی، اگرچه کارایی را بالا برده، اما فاصله انسان را از هستی افزایش داده است.پیام رهبر معظم انقلاب دعوتی است به «بازگرداندن محور زندگی به نماز». این یعنی ریتم روزانه، نه با سیگنالهای اقتصادی یا نیازهای بازار کار، بلکه با نوای اذان تنظیم شود.
این تغییر پارادایم (الگوواره)، انسان را از زنجیر بندگی دنیا آزاد کرده و اراده او را در مسیر خیر هدایت میکند. آیه شریفه قرآن کریم که میفرماید: «أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ آگاه باشید! دلها فقط به یاد خدا آرام میگیرد.» (رعد/۲۸)، محور این بازگشت است. نماز، آرامشبخشترین و عملیترین تجلی ذکر است.
۳. استمرار سیره اهل بیت (علیهم السلام) در تبلیغ نماز
تأکید رهبر معظم انقلاب بر روشهای نوین، در واقع تأکید بر حفظ روح دعوت است، نه نفی وسایل. سیره ائمه معصومین (علیهم السلام) همواره بر تبیین عمیق و استفاده از هر ابزاری برای رساندن پیام توحید بوده است.ایشان به خوبی نشان میدهند که اگر امروز ابزار سخنرانی کارآمدی خود را از دست داده باشد، باید جایگزینهای مؤثرتری یافت. تبلیغ نماز باید شبیه به دعوت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) در آغاز اسلام، جذاب، نافذ و متناسب با ظرفیت ادراکی مخاطب باشد.
پیام مقام معظم رهبری، یک مدل چندلایه از مسئولیتپذیری را ترسیم میکند که در آن، نهادهای مختلف دارای نقشهای مجزا اما مکمل هستند.
۱. خانواده: پایگاه تربیت خانگی و الگوسازی
خانواده اولین نهاد اجتماعی است که کودک هویت دینی و اخلاقی خود را از آن کسب میکند. توصیه به توجه پدران و مادران به نماز فرزندان، بر نقش «الگوی عملی» والدین تأکید دارد. کودکان در سنین پایین، منطق را درک نمیکنند، اما تقلید را میآموزند.برای عملیاتی کردن این بخش، نیازمند تولید محتوای آموزشی هستیم که به جای دستور دادن، مهارتهای «نشان دادن» و «دعوت محبتآمیز» را به والدین بیاموزد. کارگاههای تربیت عبادی والدین، طراحی بازیهای خانگی مرتبط با نماز و ایجاد فضای معطر به نماز در محیط منزل، از اقدامات ضروری است.
این رویکرد، مفهوم حدیث نبوی «فرزندانتان را در هفتسالگی به نماز وادارید» را از حالت اجبار صرف به ترغیب عمیق تبدیل میکند.
۲. آموزش و پرورش: موتور توسعه فرهنگ نماز در نسل آینده
نظام آموزشی (مدارس) مسئول تربیت نسل آینده است و نقش معلم در این میان حیاتی است. اگر نماز در مدرسه به امری اجباری، خستهکننده یا صرفا مربوط به زنگ تفریح تبدیل شود، نتیجه عکس خواهد داد.رهبر معظم انقلاب با اشاره به نقش معلمان، خواستار تحول در این حوزه هستند. تحول مورد نظر باید در دو سطح صورت پذیرد:
* محتوای آموزش: ادغام مفاهیم نماز در دروس مختلف (مانند ریاضی با استفاده از نظم اعداد و ساعت، یا هنر با تمرکز بر زیباییهای معماری مساجد).
* تجربه معنوی: ایجاد فضاهایی در مدرسه که نماز در آن احساس نشاط و نزدیکی به خدا را به دانشآموز منتقل کند (نه صرفا فضایی برای انجام سریع یک تکلیف). مدارس باید خود به «نمازخانههای فعال» تبدیل شوند که در آن، فعالیتهای فرهنگی مرتبط با نماز (مثل نقاشی، شعر، سرود) نیز انجام پذیرد.
۳. محیط اجتماعی و رسانهای: نفوذ در فرهنگ عامه
محیط اجتماعی (معاشران) عامل تثبیتکننده یا تضعیفکننده است. در جوامع سنتی، مساجد و مجالس مذهبی این نقش را ایفا میکردند؛ اما امروز، شبکههای اجتماعی نقش مساجد را در شکلدهی به گفتمان عمومی ایفا میکنند.پیام مقام معظم رهبری، نیاز به «دیپلماسی اقامه نماز» در فضای مجازی را گوشزد میکند. این امر نیازمند فعالسازی طراحان گرافیک، نویسندگان قوی، انیماتورها و فیلمسازانی است که بتوانند نماز را در قالبهای جذاب برای کاربران نسل جدید عرضه کنند. تولید محتوای چندرسانهای که نه تنها احکام، بلکه «حکایتهای شیرین نماز» را روایت کند، ضروری است.
جامعه مدرن با دو چالش عمده در حوزه دین مواجه است: افزایش اطلاعات کاذب و کاهش تمرکز و عمقنگری. پیام رهبر معظم انقلاب یک استراتژی دفاعی فعال (نه انفعالی) را در برابر این چالشها ترسیم میکند.
۱. گذار از تبلیغ صرف به روایتگری حکمتآمیز
تبلیغ سنتی معمولا بر «بایدها و نبایدها» متمرکز بود. اما در عصر دیجیتال، مخاطب به دنبال «چرایی» و «لذت درونی» است. اگر مخاطب نداند نماز چگونه میتواند اضطراب او را از بین ببرد یا چگونه میتواند او را در رقابتهای زندگی مدرن توانمند سازد، به سوی راهکارهای سریع و سطحی کشیده میشود.استفاده از ابزارهای نوین به معنای سادهسازی دین نیست، بلکه به معنای «ترجمه» مفاهیم عمیق به زبان مخاطب است. به عنوان مثال، مفهوم «خشوع» را میتوان از طریق نمایش تفاوت واکنشهای مغزی افراد در حالت مدیتیشنهای غیردینی و حالت نمازِ متمرکز، به شکلی علمی و جذاب به مخاطب معرفی کرد.
۲. نفوذ در پلتفرمهای رقیب
فضای مجازی یک میدان نبرد ایدئولوژیک است. جریانهای ضداسلامی یا سکولار، با ساختار شبکهای و تعاملی، محتوای خود را سریعتر گسترش میدهند. استراتژی مقام معظم رهبری، استفاده از همین ساختار شبکه است:* تولید اپلیکیشنهای شخصیسازی شده: طراحی اپلیکیشنهایی که نه تنها اوقات نماز را یادآوری کنند، بلکه توصیههایی متناسب با وضعیت فرد (مثلا استرس شغلی یا نیاز به تمرکز درسی) ارائه دهند.
* کمپینهای تعاملی: راهاندازی چالشهای مرتبط با نماز در شبکههای اجتماعی که کاربران را به اشتراکگذاری تجربیات معنوی خود ترغیب کند.
* هنر متعهد: استفاده از سبکهای هنری روز (مانند مینیمالیسم در طراحی بصری یا موسیقی الکترونیک در تولید محتوای سرودهای دینی) برای جذب مخاطب جوان.
استفاده از ابزارهای نوین، یک «وظیفه شرعی» تلقی میشود تا از حاشیه رفتن دین در گفتمان عمومی جلوگیری گردد.
نماز در نگاه رهبر معظم انقلاب، صرفا یک فریضه در برابر خدا نیست، بلکه موتور محرک کارآمدی جامعه در برابر نظامهای سلطه و فساد است.
۱. نماز به مثابه عامل اخلاق اجتماعی
روح خشوع و بندگی، ضد هرگونه استکبار، تکبر و خودخواهی است. جامعهای که آحاد آن نمازگزار حقیقی باشند، طبیعتا کمتر در دام فساد مالی و اخلاقی گرفتار میشوند، زیرا همواره تحت نظارت درونی «حضور خدا» قرار دارند.این کارکرد اخلاقی به کارآمدی نظام اداری و اقتصادی نیز سرایت میکند. هنگامی که کارمندان، وزرا و مدیران بر این باور باشند که نماز، آنها را در برابر خدا و مردم مسئول میکند، تمرکز بر «خدمترسانی خالصانه» افزایش مییابد. نماز جماعت در محیط کار، خود به یک کارگاه تمرین نظمپذیری و دموکراسی ایمانی تبدیل میشود.
۲. ریتم حیاتبخش و سلامت روانی
اگر بخواهیم از منظر علمی به این موضوع نگاه کنیم، نماز نوعی تمرین منظم بیوفیدبک و کنترل تنفس (پرانا یا یوگا در فرهنگهای دیگر) است که در آن، ریتم بدن با تغییرات هورمونی و عصبی تنظیم میشود. این تنظیم، منجر به کاهش کورتیزول (هورمون استرس) و افزایش اندورفین میشود.پیام مقام معظم رهبری، در واقع توصیه به یک سبک زندگی «سالم روانی» مبتنی بر ریتم قرآنی است. نماز زیباست، زیرا تجلی نظم الهی در آشفتگیهای دنیای فانی است. این زیبایی، باید در ساختار مساجد، تبلیغات و نحوه آموزش ما منعکس شود تا مخاطب به طور غریزی جذب این نظم شود.
بخش ششم: نقشه راه ترویج و اقامه نماز
پیام رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) به اجلاس سراسری نماز امسال (۱۵ مهر ۱۴۰۴) یک سند جامع و راهبردی برای «احیای جریانساز نماز» است. این پیام بر این اصل استوار است که ترویج نماز نیازمند هماهنگی میان «اعتقاد درونی» و «روشهای بیرونی مؤثر» است. برای تحقق این هدف، باید نقشه راه زیر به صورت فوری عملیاتی شود:۱. بازنگری بنیادین در آموزش نماز (نظام آموزشی)
* انتقال از تکلیف به تجربه: طراحی برنامههای درسی (از مهدکودک تا دبیرستان) که محوریت آن «چشیدن طعم نماز» باشد، نه فقط حفظ کردن احکام آن.* آموزش مهارتهای تربیتی والدین: برگزاری دورههای آموزش برای والدین دانشآموزان با تمرکز بر «شیوه دعوت محبتآمیز و الگوسازی در منزل».
* مدیریت محیط مدرسه: تبدیل فضاهای آموزشی به مراکزی که اقامه نماز در آن با شور و نشاط همراه است، نه صرفاً یک فعالیت نیمهوقت.
۲. توانمندسازی مبلغان و امامان جماعت (نهادهای دینی)
* دورههای سواد رسانهای و روانشناسی مخاطب: تمامی ائمه جماعات و مبلغین دینی باید آموزش ببینند تا بتوانند محتوای دینی خود را متناسب با ذائقه مخاطبین نسل جدید (نسل اینترنت و شبکههای اجتماعی مجازی) تولید یا بازنشر کنند.* هنر روایتگری: تمرکز بر آموزش فنون روایتگری جذاب، استفاده از تمثیلها و مثالهای امروزی در سخنرانیها، جلسات هفتگی و خطبههای نمازجمعه.
۳. تولید محتوای رسانهای مبتنی بر زیباییشناسی دینی (نهادهای فرهنگی و صدا و سیما)
* اولویتبندی تولیدات هنری: اختصاص بودجه برای ساخت انیمیشنهای داستانی، مستندهای کوتاه با کیفیت بالا و سریالهای تلویزیونی که نماز را به عنوان راه حل بحرانهای روانی و اجتماعی معرفی کنند.* جنگ رسانهای در فضای مجازی: ایجاد تیمهای تخصصی برای تولید محتوای هدفمند، تولید هشتگهای فراگیر و حضور فعال در تمامی پلتفرمهای پرمخاطب داخلی و خارجی.
۴. نهادینهسازی و حمایت از خانواده (سیاستگذاری عمومی)
* سیاستهای تشویقی کارفرمایان: ارائه مشوقهای مالیاتی و اداری به شرکتها و کارخانههایی که ساعات کاری خود را به صورت کامل و بدون لطمه به کار، برای اقامه نماز تنظیم میکنند که کارمندان بتوانند نماز اول وقت و ترجیحا به جماعت را بجا آورند.* طرحهای محلهمحور: فعالسازی پایگاههای بسیج و مساجد برای ایجاد شبکههای حمایتی (مانند حمایت از سالمندان در رفتن به مسجد یا کمک به خانوادههای کمبضاعت برای تشویق به نماز اول وقت.)
۵. بهرهگیری از فناوری در خدمت عبادت (تکنولوژی و نوآوری)
* توسعه نرمافزارهای تخصصی: سرمایهگذاری بر روی اپلیکیشنهایی که نه تنها یادآور، بلکه راهنمای سلوک در نماز هستند و بر اساس تعامل کاربر، توصیههای معنوی اختصاصی ارائه میدهند.* تجربهسازی مجازی: توسعه واقعیت مجازی (VR) برای شبیهسازی حضور در حرمهای مطهر ائمه اطهار (علیهم السلام)، مسجدالحرام و مسجدالنبی در هنگام نماز، برای ایجاد ارتباط عاطفی عمیقتر.
جمعبندی و نتیجهگیری:
چشمانداز کلان
پیام رهبر معظم انقلاب به سیودومین اجلاس نماز، نشان میدهد که این پیام، صرفا تذکری عبادی نیست، بلکه بیانیهای تمدنی برای بازتعریف جایگاه نماز در منظومه فرهنگی ایران اسلامی است. نماز در این گفتمان، نقطه تلاقی سه ساحت است:* ساحت تربیتی: شکلدهنده اراده، خویشتنداری و آرامش درونی انسان.
* ساحت اجتماعی: محور انسجام فرهنگی، اخلاق عمومی و همگرایی خانوادگی.
* ساحت تمدنی: عنوانِ شاخص سبک زندگی اسلامی و معیار هویت ملی مومنانه.
از این رو، اقامه نماز تنها یک تکلیف فردی نیست، بلکه راهبردی برای مقاومت فرهنگی در برابر سلطه جهانی مادیت و بیمعنایی است.
راهبردهای اصلی اجرایی
با توجه به محتوای پیام مقام معظم رهبری، نهادهای کشور باید یکپارچه و هماهنگ عمل کنند تا «جریان نماز» در جان جامعه نهادینه شود. راهکارهای کلیدی بدین شرح است:الف) تحول آموزشی: تجربه بهجای اجبار
* طراحی فرآیند آموزش نماز بر پایه «لذت حضور» نه «ترس از ترک».
* آموزش والدین به عنوان مربیان اول نماز.
* تبدیل مدارس به محیطهای معنوی و زیباییمحور با نمازخانههای الهامبخش.
ب) نهضت روایتگری و تبلیغ نو
* تربیت مبلغان چندمهارتی آشنا با رسانه و روانشناسی.
* استفاده از داستان، تصویر، موسیقی و طنز فاخر برای انتقال پیام نماز.
* تغییر رویکرد صدا و سیما و مراکز فرهنگی به سمت «بیان زیباییهای نماز» بجای صرف نصیحت اخلاقی.
ج) حمایت اجتماعی و سیاستگذاری الهامگیر
* ایجاد قوانین تشویقی برای کارفرمایانی که نماز جماعت را ترویج میکنند.
* فعالسازی شبکههای محلی مسجدمحور برای حمایت معنوی و اجتماعی خانوادهها.
* تأکید بر هماهنگی اوقات کاری و آموزشی با اوقات نماز، به عنوان شاخص برنامهریزی ملی.
د) بهرهگیری هوشمندانه از فناوری
* توسعه اپلیکیشنها و پلتفرمهای تعاملی برای همراهی معنوی کاربران.
* شبیهسازی تجربه حضور در مساجد تاریخی یا حرمهای مطهر از طریق فناوری واقعیت مجازی.
* استفاده از دادهکاوی فرهنگی برای شناخت مخاطبان نسل آینده و طراحی محتوای متناسب با آنها.
پیام محوری برای آینده فرهنگی ایران
نماز در نگرش تمدنی رهبر معظم انقلاب، ترسیم آینده معناگرای انقلاب اسلامی است. در دنیایی که بشر در پی «آرامش بدون خدا» سرگردان مانده، ایران میتواند با احیای خلاقانه نماز، الگوی سبک زندگی متوازن میان ایمان و پیشرفت را به جهانیان عرضه کند.
سخن پایانی:
نماز، رشته پیوند زمین و آسمان است؛ چراغی که در غبار روزگار روشن میماند و انسان را از غفلت به حضور میخواند. اگر جامعهای به نماز زنده بماند، روح انسانیت در آن خاموش نخواهد شد. احیای نماز، احیای حیات معنوی ملت است.نویسنده: سیدامیرحسین موسوی تبار
منبع: تحریریه راسخون
© استفاده از این مطلب، فقط با ذکر منبع بلامانع است.
