میرزا احمد بن شمسالدین محمد تبریزی یکی از نسخنویسان در زمان شاه سلطان حسین صفوی از خوشنویسان ایرانی در قرن دوازدهم است. وی در سال ۱۱۵۵ از دنیا رفت.
او بهویژه بهخاطر مهارت فوقالعادهاش در کتابت نستعلیق و نیز نسخنویسی قرآنهای مجلد و قطعات خوشنویسی شناخته میشود. بسیاری از قرآنهای نفیس خطی که در موزههای ایران (مثل موزهٔ آستان قدس رضوی، موزهٔ هنرهای اسلامی تهران و کتابخانهٔ مجلس) نگهداری میشوند، به خط اوست. میرزا احمد بن شمسالدین محمد تبریزی (معروف به میرزا احمد تبریزی یا میرزا احمد نیشابوری در برخی منابع) یکی از خوشنویسان برجستهٔ ایرانی در اواخر دورهٔ صفویه و اوایل دورهٔ افشاریه بود.
تاریخ وفاتش طبق اکثر منابع معتبر، سال ۱۱۵۵ هجری قمری (معادل حدود ۱۷۴۲ میلادی) است و در زمان حیاتش، هم در دربار شاه سلطان حسین صفوی و هم پس از سقوط اصفهان، همچنان به کار خوشنویسی ادامه داد.
وی از شاگردان یا ادامهدهندگان سبک خوشنویسان بزرگ نستعلیق مانند عبدالجبار قزوینی و محمدصالح کاشانی بهشمار میرود و خط او از نظر روانی، تناسب و زیبایی در زمرهٔ بهترین نمونههای نستعلیق قرن دوازدهم هجری قرار دارد.
لقب و امضاهای مختلف:
- الفقیر احمد التبریزی
- کتبه احمد بن شمسالدین محمد التبریزی
- گاهی هم «غفر الله له و لوالدیه» یا «۱۱۵۴» و «۱۱۵۵» رو زیر امضاش مینوشت.
معروفترین آثار:
- قرآن موزهٔ آستان قدس رضوی (شماره ۱۲۷) – رحلی بزرگ، طلاپاشی فوقالعاده
- قرآن کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی (شماره ۲۲۴)
- قرآن موزهٔ هنرهای اسلامی دوحه (قطر) که سال ۲۰۲۳ نمایش داده شد
- یک قرآن خیلی نفیس که الان در مجموعهٔ خصوصی دبی هست و سال ۱۴۰۲ حدود ۲۸۰ هزار دلار فروخته شد.
- نستعلیقش خیلی «گرد و نرم» هست، کمتر از خوشنویسان همدورهاش تیز و برنده است.
- حرف «کاف» و «گاف» کاملاً مشخص و متفاوت با بقیه است (کاسهٔ خیلی گرد و دنبالهٔ کوتاه).
- در خطوط ثلث و نسخش هم استاد بود؛ سرسورهها و نشانهای قرآنیاش از زیباترین نمونههای قرن دوازدهم هستد.
خط نستعلیق از همهٔ شرایط زیبایی برخوردار است؛ از جمله: اعتدال، موزونی، استواری، تناسب، حسن ترکیب و همآهنگی ذوق و سلیقه. علاوه بر زیبایی منظر، سهولت و سرعت تحریر نستعلیق و نیز آسانی قرائت کلمات و سطور از موجبات رواج آن بوده است. نستعلیق خطی است با قاعده و حروف این خط را ملهم از زیبایی طبیعت دانستهاند.
در حدود نیم قرن اخیر تا امروز توجه به خط نستعلیق روزافزون بوده است و خوشنویسانی توانا در این زمینه ظهور کردهاند. از هنرمندان خوشنویسی نستعلیق معاصر که در ترویج آن در دوران معاصر تلاش کرده و موجب رونق و ترویج این نوع خط شدهاند، میتوان از عمادالکتاب، سید حسین میرخانی، سید حسن میرخانی، علیاکبر کاوه و ... را میتوان نام برد.
که میرزا احمد بن شمسالدین محمد تبریزی از خوشنویسان برتر و برجسته خط نستعلیق که خطی گرم و روان و دوار و سیال داشته است معرف شده است و آثاری از خوشنویسی ایشان برجا مانده است.
زندگی بعد از سقوط اصفهان (۱۱۰۱ ق / ۱۷۲۲ م) بعد از حملهٔ افغانها، ظاهراً مدتی در نیشابور زندگی کرد (به همین دلیل گاهی «نیشابوری» صداش میکنند). احتمالاً در همانجا هم درگذشت و دفن شد، ولی محل دقیق قبرش مشخص نیست.
شاگرد یا همدرس معروف گفته میشه میر عمادالحسنی قزوینی (نوهٔ میرعماد حسنی بزرگ) ازش یاد گرفته یا حداقل تحت تأثیر خطش بوده.
- منبع:
در پایان:
جا دارد که از دلسوزی، همراهی و توجه اساتید معظم، متعهد، متدین و مجاهدِ خود در کسوت شاگردی، از زحمات ارزشمند استاد مسعود نجابتی و عبدالرسول یاقوتی، سید حسن موسی زاده، ناصر طاووسی و ابوالفضل خزائی تقدیر و تشکر نمایم.
شاگرد شما، ابوالفضل رنجبران
© کلیه حقوق متعلق به صاحب اثر و پرتال فرهنگی راسخون است. استفاده از مطالب و آثار فقط با ذکر منبع بلامانع است.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg "چگونه رسوب آب را از بین ببریم؟")
