در این مقاله، با هدف آشنایی با مفهوم، شرایط و فرآیند فرجامخواهی، به بررسی جزئیات مرتبط با آن خواهیم پرداخت. ما به بررسی انواع آرای قابل فرجام، احکام غیرقابل فرجام، و آخرین تحولاتی که در این زمینه وجود دارد، خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا با نحوه تنظیم دادخواست فرجامخواهی و پیوستهای لازم برای آن، بیشتر آشنا شوید.
فرجامخواهی چیست؟
فرجامخواهی یکی از طرق فوقالعاده شکایت در امر حقوقی است که توسط دیوانعالی کشور، عالیترین مرجع قضایی کشور، انجام میشود. این نهاد به منظور بررسی انطباق یا عدم انطباق آرای صادره با موازین شرعی و قانونی، به این نوع درخواست رسیدگی میکند. با توجه به اینکه آرای صادره پس از قطعی شدن، بهسختی قابل تغییر هستند، فرجامخواهی میتواند بهعنوان راهکار مؤثری برای اصلاح اشتباهات قضایی تلقی گردد و بدین ترتیب، اعتماد عمومی به نظام قضایی را افزایش دهد.ماهیت فرجامخواهی
هدف اصلی فرجامخواهی، ارزیابی احکام صادره برای اطمینان از تطابق آنها با قوانین و مقررات موجود است. این رسیدگی بهصورت شکلی انجام میشود و به این معناست که دیوان عالی کشور تنها به بررسی ظاهری و قانونی میپردازد و وارد ماهیت دعوا نمیشود. دیوان عالی کشور با بررسی این موارد، میتواند رأی صادره را تأیید کند یا در صورت بروز تخلفات، آن را نقض نماید.آراء قابل فرجام
در نظام حقوقی ما، تنها آرایی که توسط قانونگذار مشخص شدهاند، قابل فرجامخواهی هستند. این آرای قابل فرجام به دو دسته تقسیم میشوند:آرای قطعی و تجدیدنظرگاهی:
آرای قطعی، ارجاع به احکامی دارند که به واسطه عدم تحصیل حق تجدیدنظر، قطعی شدهاند. از جمله موارد میتوان به احکامی که خواسته آنها بیش از 20 میلیون تومان است و همچنین احکام مربوط به اصل نکاح، طلاق، و نسب اشاره کرد.قرارهای مشخص:
قرارهایی که مشروط به قابل رسیدگی بودن اصل حکم از لحاظ فرجامی هستند. این قرارها شامل قرار ابطال یا رد دادخواست صادره از دادگاه و همچنین مواردی که در آنها سقوط دعوا یا عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا مطرح شده است.
احکام غیرقابل فرجام
برخی احکام بههیچعنوان قابل فرجامخواهی نیستند که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:احکام مستند به اقرار:
احکام مستند به اقرار قاطع دعوا در دادگاه.نظرات کارشناسی:
احکام مستند به نظرات کارشناسی که طرفین بهطور کتبی قرار دادهاند.احکام مستند به سوگند:
احکامی که مستند به سوگند قاطع دعوا باشند.احکامی که حق فرجامخواهی آنها ساقط شده باشد:
احکام صادره که طرفین از حق فرجامخواهی خود مستغنی شده باشند.احکام غیرقابل تجدیدنظر:
احکامی که در دعاوی فرعی صادر میشوند و امکان رسیدگی فرجامی ندارند.ابرام رأی
ابرام به معنای تأیید رأی مورد فرجامخواهی است. در این حالت، اگر رأی صادره مطابق با قوانین و مستندات پرونده باشد، تأیید شده و پرونده به دادگاه اصلی ارجاع میشود. این فرآیند بهتنهایی میتواند به شفافیت و دقت بیشتر در قضاوتها کمک کند.اشخاص دارای حق فرجامخواهی
این حق تنها متعلق به اشخاص خاصی است که شامل طرفین دعوا و وکلای آنها و همچنین دادستان کل کشور میشود. تنها این گروهها از حق فرجامخواهی برخوردار هستند و سایر افراد نمیتوانند بهصورت مستقیم اقدام به فرجامخواهی کنند.تفاوت تجدیدنظرخواهی با فرجامخواهی
فرجامخواهی بهعنوان یکی از طرق فوقالعاده شکایت، با تجدیدنظرخواهی که از طرق عادی است، تفاوتهای قابل توجهی دارد. در فرجامخواهی، دیوان عالی کشور تنها به بررسی شکلی رأی میپردازد و مجاز به ورود به ماهیت دعوا نیست. در حالی که در تجدیدنظرخواهی، دادگاه تجدیدنظر وارد ماهیت دعوا شده و میتواند حکم جدیدی صادر کند یا حکم قبلی را تأیید نماید.تأثیر درخواست فرجام بر اجرای حکم
درخواست فرجامخواهی ممکن است تأثیری بر اجرای حکم داشته باشد. اگر محکومبه غیرمالی باشد و تأمین لازم ارائه شود، اجرای حکم به تأخیر میافتد. اما در صورتی که محکومبه مالی باشد، این تأخیر وجود ندارد و حکم بهطور مستقیم اجرا میشود.