هدف: كره ي ماه!

فتح ماه چهل ساله شد! چهل سال پيش، در همين روزهاي تابستاني، نخستين گام بشر بر ماه نهاده شد و از سي و يك سال پيش تاكنون ديگر كسي پا بر ماه نگذاشته است. اين مقاله يادآوري خاطره انگيزي است از ماموريت هايي كه در به ثمر نشستن اين آرزوي ديرينه ي بشر نقش داشته اند.
دوشنبه، 29 آذر 1389
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
هدف: كره ي ماه!

هدف: كره ي ماه!
هدف: كره ي ماه!


 





 
فتح ماه چهل ساله شد! چهل سال پيش، در همين روزهاي تابستاني، نخستين گام بشر بر ماه نهاده شد و از سي و يك سال پيش تاكنون ديگر كسي پا بر ماه نگذاشته است. اين مقاله يادآوري خاطره انگيزي است از ماموريت هايي كه در به ثمر نشستن اين آرزوي ديرينه ي بشر نقش داشته اند.
سفر به ماه به آن سادگي، كه رسانه ها نشان دادند، نبود. پيش از سفر انسان به ماه پروژه هاي بي سرنشين متعددي انجام شد كه تعدادي از آنها با شكست مواجه شدند. نخستين پروژه ي آمريكا براي سفر به ماه «كاملاً» شكست خورد و فضانورداني كه قرار بود نخستين فاتحان ماه باشند، همراه با فضاپيماي آپولو1 بر سكوي پرتاب آتش گرفتند و خاكستر شدند. اما با تمام سختي ها و مشكلات انسان با سماجت به كار خود ادامه داد و بالاخره شيريني فتح ماه، تنها همدم زمين، را تجربه كرد.

به سوي ماه، اما بدون سرنشين
 

آمريكا چند ماه زودتر از روسيه پروژه اي را با هدف كاوش ماه آغاز كرد: پروژه ي پايونير. پرواز پايونير1 در 19 مهر 1337 (11 اكتبر 1958)، كمي پس از تأسيس سازمان فضايي آمريكا (ناسا)، انجام شد. اما هر چهار مأموريت پايونير با شكست مواجه شدند. هيچ كدام از فضاپيماهاي پايونير نتوانستند به اندازه ي كافي به ماه نزديك شوند. اما متخصصان ناسا دلسرد نشدند و پروژه ي رنجر را ترتيب دادند. نخستين پرتاب هاي رنجر هم با شكست مواجه شدند اما بالاخره فضاپيماي رنجر 7 با موفقيت مأموريتش را به انجام رساند. مأموريت رنجرها به ترتيب زير انجام شد:
رنجر 3: ششم بهمن 1340 پرتاب شد، اما نتوانست با ماه برخورد كند و از فاصله ي 37000 كيلومتري آن گذشت.
رنجر 4: سوم ارديبهشت 1341 پرتاب شد. اين فضاپيما با ماه برخورد كرد اما نتوانست اطلاعاتي به زمين مخابره كند.
رنجر 5: بيست و ششم مهر 1341 پرتاب شد اما اين فضاپيما هم نتوانست با ماه برخورد كند و از فاصله ي 725 كيلومتري ماه گذشت.
رنجر 6: دهم بهمن 1342 پرتاب شد. اين فضاپيما با ماه برخورد كرد اما به علت از كار افتادن دوربين ها يا سيستم مخابره نتوانست تصويري به زمين مخابره كند.
رنجر 7: ششم مرداد 1343 پرتاب شد و با موفقيت به سطح ماه برخورد كرد و توانست 4316 تصوير به زمين مخابره كند.
رنجر 8: دوازدهم بهمن 1343 پرتاب شد و با سطح ماه برخورد كرد و توانست 7137 تصوير مخابره كند.
رنجر 9: اول فروردين 1344 پرتاب شد. اين مأموريت هم موفقيت آميز بود و توانست 5814 تصوير به زمين مخابره كند.
پس از پروژه ي رنجر دست يافتن به ماه آسان مي نمود، هرچند آمريكايي ها در مسابقه ي رسيدن به ماه اندكي از روس ها عقب مانده بودند. هنگامي كه رنجر 7 نخستين پروژه ي موفق آمريكا در رسيدن به ماه و كسب اطلاعات از آن شد روس ها دو پروژه ي موفق را در رسيدن به ماه انجام داده بودند. امريكايي ها تصميم گرفتند زودتر از روس ها انسان را به ماه برسانند و بر ماه گام بگذارند. پس طرح جديد پروژه ي ماه گرد آغاز شد. مأموريت ماه گردها اين بود كه پيش از برخورد به ماه مدتي دور آن بگردند و اطلاعاتي از سطح اين قمر كسب كنند. هر 5 مأموريت ماه گرد با موفقيت انجام شدند و هركدام از فضاپيماهاي ماه گرد 200 تصوير از مناطق مناسب براي فرود انسان به زمين ارسال كردند. آخرين ماه گرد دهم مرداد 1346 پرتاب شد.
پس از شناسايي مناطق مناسب براي فرود، نوبت فرود فضاپيماهاي بدون سرنشين بود. بنابراين پروژه ي سوروير طراحي شد كه شامل هفت مأموريت فضايي بود. سوروير 1 دوازده خرداد 1345 در اقيانوس توفان ها به آرامي بر ماه نشست. اين فضاپيما بيش از 10000 تصوير از سطح ماه ارسال كرد. سوروير 7 آخرين مأموريت را در نوزدهم دي 1346 با موفقيت به انجام رساند. اين فضاپيما در حفره ي تيكو فرود آمد و 21274 تصوير به زمين ارسال كرد. پس از پروژه ي سوروير، ناسا كاملاً براي فرستادن انسان به سوي ماه آماده بود. اما در اين مدت روس ها چه پروژه هايي را انجام داده بودند؟

فضاپيماهاي بدون سرنشين روسي
 

روسيه با دو پروژه ي لونا و زوند بررسي ماه را آغاز كرد. فضاپيماهاي اين دو پروژه بدون سرنشين بودند و به طور خودكار عمل مي كردند. اين پروژه ها به ترتيب زير انجام شدند:
لونا يك: 12 دي 1337 پرتاب شد. ابزارهاي سنجش اين فضاپيما براي نخستين بار نشان دادند كه ماه ميدان مغناطيسي ندارد.
لونا 3: 12 مهر 1338 پرتاب شد و نخستين فضاپيمايي بود كه از بخش ناپيداي ماه عكسبرداري كرد. تا پيش از آن كسي نمي دانست آن سوي ماه چه شكلي دارد.
لونا 5: 19 ارديبهشت 1344 پرتاب شد و سيستم فرود آرام بر ماه را آزمايش كرد.
زوند 3: بيست و هفتم تير 1344 پرتاب شد و بار ديگر از بخش ناپيداي ماه عكسبرداري كرد.
لونا 9: يازدهم بهمن 1344 پرتاب شد و نخستين فضاپيمايي بود كه به آرامي بر ماه فرود آمد و واضح ترين تصاوير از سطح ماه را با دقت يك ميلي متر براي نخستين بار ارسال كرد.
لونا 11: دوم شهريور 1345 پرتاب شد، در مداري به دور ماه قرار گرفت و از ماه و خورشيد تصاوير راديويي تهيه كرد.
لونا 13: سي ام آذر 1345 پرتاب شد و به آرامي بر سطح ماه نشست. علاوه بر اينكه تصاويري از محل فرود ارسال كرد، به طور خودكار خاك ماه را بررسي و چگالي و سختي آن را تعيين كرد.
زوند 5: بيست و پنجم شهريور 1347 پرتاب شد و تا فاصله ي 1960 كيلومتري به ماه نزديك شد و سپس به زمين بازگشت.
لونا 16: بيست و يك شهريور 1349 پرتاب شد و به آرامي در درياي حاصلخيزي فرود آمد و به طور خودكار سطح ماه را كمي حفاري كرد و همراه با نمونه هايي از سنگ و خاك ماه به زمين بازگشت.
لونا 17: نوزدهم آبان 1349 پرتاب شد و به آرامي در درياي باران فرود آمد. اين فضاپيما يك مه نورد را روي ماه قرار داد. اين مه نورد، كه از روي زمين كنترل مي شد، از حدود 10 كيلومتر از سطح ماه تصاوير تلويزيوني ارسال كرد همچنين تركيب فيزيكي و شيميايي خاك ماه را هم بررسي كرد.
لونا 21: نوزدهم دي 1351 پرتاب شد و در درياي روشنايي فرود آمد و مه نورد لونا 2 را روي ماه قرار داد. اين مه نورد در مدت چهار ماه بيش از 37 كيلومتر از سطح ماه را بررسي كرد و از اين مناطق تصاوير تلويزيوني ارسال كرد.
لونا 24: هجدهم مرداد 1355 پرتاب شد و در درياي بحران ها فرود آمد و پس از نمونه برداري از سنگ و خاك ماه به زمين برگشت.

قدم بر ماه، گام بزرگ بشريت
 

براي فرود انسان بر ماه، ناسا پروژه ي بلندپروازانه ي آپولو را طراحي كرد. در هر يك از مأموريت هاي آپولو سه فضانورد حضور داشتند كه يكي از آنها در فضاپيماي مادر و مركز فرماندهي به دور ماه گردش مي كرد و دو فضانورد ديگر با فضاپيماي مه نشين بر روي ماه فرود مي آمدند و پس از انجام مأموريت به فضاپيماي مادر ملحق مي شدند و هر سه به زمين باز مي گشتند.
متأسفانه پروژه ي آپولو با حادثه اي دردناك آغاز شد. ششم تير 1346، فضاپيماي آپولو1 بر سكوي پرتاب آتش گرفت و سه فضانورد آن، به نام هاي ادوارد وايت، رابرت چافي و ويرجيل گريسام، در اين حادثه جان خود را از دست دادند. فضاپيماي سرنشين دار بعدي آپولو 7 بود كه 19 مهر 1347 همراه با سه فضانورد به فضا پرتاب شد. فضانوردان در اين مأموريت و سه مأموريت بعدي مراحل مختلف سفر انسان به سوي ماه را تمرين كردند تا اينكه بالاخره آپولو 11 انسان را به ماه برد. در اين سفر مايكل كالينز در فضاپيماي مادر ماند و نيل آرمسترانگ و ادوين آلدرين سوار بر مه نشين، در ساعت 4:08:23 (به وقت تهران) روز 29 تير 1348، به آرامي در درياي آسايش فرود آمدند. و نيل آرمسترانگ در ساعت 6:26 روز 30 تير نخستين جاي پاي بشر را بر خاك ماه حك كرد. او به هنگام قدم برداشتن بر خاك ماه گفت:
«اين قدم كوچكي است براي من و گام بزرگي است براي بشريت!»
منابع:
ماهنامه ي نجوم شماره هاي 35 و112و 135/134
The Cambridge Encyclopedia of Space
وبگاه نشريه اسپيس: www.space.com
گزارش هاي دروغين سفر به ماه
ناسا كل ماجراي مأموريت آپولو به ماه را دروغ گفته است؟ چطور چنين چيزي ممكن است؟ خيلي ساده، ممكن نيست. اينجا به چند ادعاي ردكنندگان مأموريت آپولو و علت نادرست بودن آنها اشاره شده است:
آسمان در تصاوير آپولو سياه است، اما هيچ ستاره اي در آن نيست.
پاسخ: خوب، نبايد هم باشد! سطح ماه را نور خورشيد روشن كرده بود. پس زمان نوردهي دوربين (كه حدود ثانيه است) براي يك صحنه ي آفتابي تنظيم شده بود. خوب ستاره ها بسيار كم نورتر از آن اند كه در چنين تصويري ثبت شوند.
چرا در كره ي ماه بدون هوا پرچم آمريكا موج مي زند؟
پاسخ: پرچم به سر تيركي متصل بود كه فضانوردان سعي مي كردند آن را بر سطح محكم ماه نصب كنند. با حركت تيرك، پرچم هم تكان مي خورد. همچنين ميله ي افقي بالاي تيرك، كه نگهدارنده ي پرچم و مانع از افتادن آن بود، عمداً به دست خود فضانوردان كمي خميده شده بود تا پرچم در عكس ها حالت موج زدن پيدا كند.
چرا زير فضاپيما، روي سطح ماه، دهانه ي برخوردي ايجاد نشد؟
پاسخ: چون گازهاي خروجي از فضاپيما در گستره ي وسيعي پراكنده شدند كه باعث ايجاد فشار كم بر سطح ماه شد و نمي توانست دهانه اي ايجاد كند. غبار سطح ماه حركت كرد، اما نه آنقدر كه گودالي از خود برجاي بگذارد.
چرا تابش هاي كمربند وان آلن- ناحيه اي اطراف زمين با تابش شديد- فضانوردان را نكشت؟
پاسخ: چون اين تابش ها به صورت ذره اند نه نور. پوشش فلزي و عايق بندي سطح فضاپيما بيشتر اين ذرات خطرناك را جذب مي كرد. گذشته از آن، فضانوردان فقط چند دقيقه در كمربند وان آلن بودند. البته مقدار قابل توجهي تابش دريافت كردند اما اين مقدار مرگ بار نبود.
مأموريت هاي آپولو
مأموريت تاريخ پرواز فضانوردان مدت مأموريت مهمترين بخش مأموريت
آپولو 7 19مهر 1347 والتر شيرا
دان ايسيل
والتر كانينگهام 260 ساعت و 8دقيقه و 58 ثانيه تمرين مانور الحاق فضاپيما و مه نشين در فضا همراه با نخستين پخش زنده ي تلويزيوني
آپولو 8 30آذر 1347 فرانك بورمن
جيمز لاول
ويليام آندرس 147 ساعت و 42 ثانيه نخستين پرواز بشر به سوي ماه و فضاپيما پس از دور زدن ماه به زمين برگشت و نخستين پرواز سرنشين دار با موشك ساترن5 انجام شد.
آپولو 9 12اسفند 1347 جيمز مك ديويت
ديويد اسكات
راسل شوايكارت 241 ساعت و 54 ثانيه تمرين رديابي و الحاق مه نشين به فضاپيماي مدارگرد. اين تمرين در مدار زمين انجام شد.
آپولو 10 28ارديبهشت 1348 توماس استفورد
جان يانگ
يوجين سرنان 192 ساعت و3دقيقه و 23ثانيه تمرين رديابي و الحاق مه نشين به فضاپيماي مدارگرد در مدار ماه و انتخاب مكان مناسب براي فرود در مأموريت آپولو بعدي
آپولو 11 25تير 1348 نيل آرمسترانگ
مايكل كالينز
ادوين آلدرين 195 ساعت و18دقيقه و 35 ثانيه نخستين فرود انسان بر ماه و نمونه برداري از خاك و سنگ ماه
آپولو 12 23آبان 1348 چارلز كنراد
ريچارد گُردُن
آلن بين 244ساعت و 36دقيقه و 25 ثانيه يافتن قطعاتي از فضاپيماي سوروير3 در سطح ماه و بازگرداندن بخش هايي از آن به زمين براي مطالعه و بررسي بيشتر
آپولو 13 22فروردين1349 جيمز لاول
جان سويبگرت
فرد هيس 142 ساعت و 54دقيقه و 41ثانيه به سبب سوراخ شدن يكي از مخازن سوخت، فضانوردان بدون اينكه بر ماه فرود آيند به زمين بازگشتند.
آپولو 14 11بهمن 1349 آلن شپرد
استوارت روسا
ادگار ميچل 216 ساعت و11 دقيقه و 53ثانيه نخستين فرود انسان بر مناطق كوهستاني ماه
آپولو 15 4مرداد 1350 ديويد اسكات
آلفرد وردن
جيمز ايروين 259 ساعت و11دقيقه و 53 ثانيه نخستين رانندگي بر سطح ماه با استفاده از مه نورد. در اين مأموريت فضانوردان 18 كيلومتر رانندگي كردند.
آپولو 16 27فروردين1351 جان يانگ
توماس متينگلي
چارلز داك 256 ساعت و51دقيقه و 5ثانيه نخستين بار، فضانوردان از ماه به عنوان آزمايشگاه نجومي استفاده كردند.
آپولو 17 16آذر 1351 يوجين سرنان
رونالد اوانس
هريسون اشميت 301 ساعت و 51دقيقه و 59 ثانيه طولاني ترين مأموريت آپولو و اقامت در ماه، طولاني ترين گردش در ماه به مسافت 35 كيلومتر و آخرين فرود انسان بر ماه
نشريه نجوم،شماره187



 



نظرات کاربران
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.