امروزه شاهد رشد سریع و لحظه به لحظه فن آوری های ارتباطات و اطلاعات هستیم. نیاز به ایجاد اتصال دائمی، استفاده از سرویس ها و خدمات مخابراتی/ ارتباطی و دسترسی به هرگونه اطلاعات و خدمات در هر زمان و مکان موجب ظهور فن آوری های نو در عرصه مخابرات شده است. با ظهور اینترنت بخشی از این نیاز (دسترسی به اطلاعات و برقراری ارتباط در زمان و مکان دلخواه) مرتفع شده و منجر به بوجود آمدن نیازمندی تازه یعنی دسترسی در حین حرکت کاربران به خدمات و سرویسهای مخابراتی گردیده است. با اینکه هنوز هم بسیاری از کاربران اینترنت توسط مودم های Dial Up (شماره گیر) به شبکه پهناور اینترنت وصل شده و از این دنیای مجازی استفاده می کنند اما رفته رفته با افزایش دامنه اطلاعات و نیاز کاربران، نوآوری های جدیدی در زمینه ارتباطات به وجود آمد. برای مثال فن آوری های DSL و کابل های نوری تبادل اطلاعات با سرعت بالاتر را ممکن ساختند تا اینکه تلاش برای نوآوری و به خصوص اینترنت قابل استفاده در حرکت، منجر به بروز پدیده ای موسوم به Wimax گردید. این واژه مخفف عبارت طولانی Worldwide Interoperability for Microwave Acces است که شامل استانداردهای مبتکرانه ای برای تضمین کارکرد و هماهنگی امواج رادیویی باند پهن بی سیم برای استفاده مشتریان می شود.
همان طور که می دانید برخی فن آوری های ارتباطی مانند کابل های نوری، هزینه های بسیار بالایی دارند و این نقطه ضعف، مبنایی برای پیدایش نوع جدیدتری از تکنولوژی های ارتباطی شد که هم هزینه کمتری دارند و هم سرعت تبادل اطلاعات آنها بالاتر است. یکی از مهم ترین این نوآوری ها وایمکس نام دارد که در واقع نوعی روش جدید ارتباطی از نوع بی سیم با پهنای باند وسیع محسوب می شود. به بیان تخصصی تر، وایمکس نسل دوم پروتکل های ارتباطات بی سیم است که از پهنای باند بالاتری استفاده کرده و از تداخل امواج جلوگیری می کند به طوری که با این شیوه می توان سرعت انتقال داده ها در مسافت های زیاد (50 کیلومتر برای ایستگاه های ثابت و تا 15 کیلومتر برای ایستگاه های سیار) را نیز افزایش داد. وایمکس پهنای باند میانگین Mbps 70 و در بهترین حالت Mbps 286 را پشتیبانی می نماید.

بیشتر بخوانید: پیدا و پنهان وایمکس

پروتکل های وایمکس که توسط موسسه IEEE تعیین شده اند، ضمن تطبیق با استاندارد16. 802، دارای چندین زیر مجموعه بوده و از میان زیرمجموعه های این استاندارد، دو زیر مجموعه کاربرد بیشتری دارند که شامل استاندارد 802.16d برای تجهیزات ثابت و استاندارد 802.16e برای تجهیزات موبایل و ثابت می باشد. مهم ترین برتری وایمکس، قابلیت سیار بودن آن است که موجب ورود این تکنولوژی به لب تاپ ها، کامپیوترهای دستی و در نهایت گوشی های تلفن های همراه شده و این امکان را به وجود آورده که کاربران برای استفاده از اینترنت پرسرعت نیاز به استقرار در یک مکان خاص و یا فضای بسیار محدود نداشته باشند و حتی در حال حرکت نیز بتوانند با سرعت های بالا از اینترنت بهره مند گردند.

یکی از ویژگی های جالب و قابل توجه این فن آوری، بارگذاری اطلاعات روی گوشی های تلفن همراه است که می تواند برای جنبه های تبلیغاتی بسیار مؤثر واقع گردد. برای نمونه وقتی فردی وارد مکان خاصی شود به یک باره حجمی از داده ها در قالب تصویر، صوت و یا انیمیشن روی گوشی وی فرستاده می شود که می تواند شامل اطلاعات کاملی درباره مشخصات، پیشینه و... آن محل باشد.
امنیت بالای داده های موجود در این شبکه، موجب می شود تا داده ها به صورت رمز گذاری شده منتقل شوند و دسترسی به داده ها فقط با داشتن مجوز مربوطه (به صورت Username و Password) امکان پذیر باشد و کاربران و به خصوص کاربران سیار بتوانند در هر نقطه ای به این شبکه متصل شده و از امکانات ویژه آن برخوردار گردند. شبکه های بنا شده با تکنولوژی WiMAX در گروه شبکه های بی سیم (Wireless) شهری قرار دارند که به راحتی می توانند با وجود منطقه بسیار وسیع زیر پوشش دکل های خود، کل شهر و یا شهرک های صنعتی و مناطق استراتژیک را پوشش دهند و قابلیت استفاده از اینترنت بسیار پر سرعت را از طریق این تکنولوژی برای کاربران مختلف و همچنین منازل مسکونی امکان پذیر سازند. به کمک WiMAX، سرعت داده هایی مانند Wi-Fi، پشتیبانی می شوند و موضوع تداخل امواج نیز کاهش می یابد. یکی از ویژگی های این تکنولوژی عدم نیاز به دید مستقیم بین مشترکان و دکل های BTS است.

از جمله خصوصیات «وایمکس» آن است که علاوه بر داده، صدا و تصویر را نیز به خوبی پشتیبانی کرده و سرویس نامحدود ارائه شده به وسیله آن، هیچ گونه محدودیت حجمی یا زمانی ندارد. به عبارت دیگر، کاربر می تواند در تمام شبانه روز به هر مقدار و حجمی که پهنای باندش اجازه می دهد Download و یا Upload داشته باشد.
یکپارچگی مودم با فرستنده و گیرنده رادیویی در اندازه ای بسیار کوچک قابل حمل و امکان نصب بسیار آسان آن نیز جزو برتری هایی محسوب می شود که وایمکس در مقایسه با سایر فن آوری های مشابه خود دارد. امکان مدیریت مودم کاربر از راه دور توسط شرکت و کارشناسان فنی و قابلیت به روزرسانی نرم افزارهای مودم نیز در زمره این گونه موارد قرار می گیرند.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره وایمکس ( WiMAX )

عدم نیاز به دید مستقیم میان مودم دستگاه کاربر و آنتن مرکزی و شعاع خیلی زیاد زیر پوشش آن همراه با سرعت بالای انتقال داده ها را هم باید از جمله ویژگی های دیگر آن محسوب کرد. در حال حاضر توپولوژی های پیشرفته (شبکه های mesh) و تکنیک های آنتنی (beam-forming.STC و تنوع آنتن) می توانند برای پوشش برد بیشتری به کار روند که این تکنیک های پیشرفته برای افزایش کارایی طیفی، ظرفیت، استفاده مجدد، بالاترین توان خروجی و میانگین برای هر کانال RF (فرکانس رادیویی) نیز مورد استفاده قرار گیرند.

رقابت بین شرکت ها، بهتر شدن کیفیت محصولات و کاهش قیمت ها را در پی خواهد داشت. فناوری ارتباطی وایمکس دارای مزیت های زیادی از جمله موارد زیر است:
1-نداشتن محدودیت مکانی:
در واقع کاربر به وسیله وایمکس قادر است در سراسر منطقه زیر پوشش این شبکه، از سرویس اینترنت استفاده کند.
2-امنیت بالا:
در این فن آوری ارتباطی، داده ها به صورت بسته های رمزگذاری شده در فضا انتقال می یابند که دسترسی به این داده ها تنها توسط کاربر عضو شبکه امکان پذیر است.
3-ارزش افزوده:
با اتکا به وایمکس کاربر می تواند علاوه بر استفاده از اینترنت، از امکانات و خدماتی چون تلفن اینترنتی (VOIP)، شبکه اختصاصی مجازی (VPN)، انتقال داده هایی مثل فایل های موسیقی، تصویری، ویدیویی و... و بسیاری موارد دیگر استفاده کند.
4-بلایای طبیعی:
به علت برد بالای امواج ارتباطی وایمکس، نگرانی های از دسترس خارج شدن هنگام وقوع بلایای طبیعی از بین می رود. برای مثال در جریان سونامی سال 2004 که در اندونزی رخ داد، تنها راه ارتباط فقط وایمکس بود.
5-تلفن های همراه:
همان طور که اشاره شد استاندارد 802.16e استفاده از وایمکس را برای تلفن همراه نیز ممکن کرده است که البته تلفن همراه هم باید از این استاندارد پشتیبانی کند.
کشور عزیزمان ایران از جمله کشورهای در حال توسعه است که برای گسترش همه جانبه فن آوری ارتباطات پرسرعت، استفاده از وایمکس را در دستور کار قرار داده است. در همین راستا سازمان تنظیم مقررات رادیویی کشور در تابستان سال 1386 اقدام به مطالعات اولیه برای صدور مجوز وایمکس در کشور برگزار و در اسفند ماه همان سال، پروانه برندگان اعطا شد. کسی که پروانه وایمکس را کسب کند دیگر به اخذ پروانه ISP و ISDP نیاز نخواهد داشت، مدت زمان اعتبار پروانه های وایمکس شش سال است که پنج سال نیز قابل تمدید خواهد بود.

منبع:ماهنامه نوآور شماره 66
/ج