دانش‌آموزان، غذا و باقي قضايا
بسياري از رفتارهاي تغذيه‌اي در دوران کودکي و در سنين مدرسه ايجاد مي‌شود. در‌اين زمان، دانش‌آموزان از رفتارهاي هم الگوبرداري مي‌کنند و رفتارهاي تغذيه‌اي هم از اين قضيه مستثنا نيست. گاهي ممکن است برخي از اين رفتارها نامطلوب باشد که بايد آنها را شناخت و به تصحيح آنها همت کرد. به بعضي از اين رفتارها در‌اين مقاله اشاره مي‌کنيم.
1) خودداري از خوردن گوشت: برخي از كودكان سنين مدرسه از خوردن گوشت امتناع مي‌ورزند در حالي كه مصرف گوشت به‌عنوان منبع عمده پروتئين با كيفيت خوب، آهن و روي حايز اهميت است. توصيه مي‌شود گوشت چرخ شده در غذاهايي كه مورد علاقه كودك است، به او داده شود. مانند ماكاروني با گوشت چرخ كرده، كتلت، همبرگر و كباب كه در منزل تهيه مي‌شود و يا استفاده از گوشت چرخ شده در پيتزا و املت گوشت.
2) مصرف گروه شير و لبنيات: در اين سنين به‌دليل رشد و استحكام دندان و استخوان‌ها مصرف لبنيات ضروري است. اگر دانش‌آموز علاقه‌اي به خوردن شير ندارد، مي‌توان مقدار كمي پودر كاكائو (در حد يك قاشق مرباخوري در يك ليوان شير) به آن اضافه كرد. مقدار زياد كاكائو به علت داشتن اگزالات از جذب كلسيم شير جلوگيري مي‌کند. اضافه كردن كمي‌عسل به شير نيز ممكن است دانش‌آموز را به خوردن شير علاقه‌مند كند. مي‌توان شير را به‌صورت غذاهايي مانند فرني و شير برنج به كودكان داد. به طور معمول مصرف يك ليوان شير در روز براي كودكان اين سنين كافي است و با گنجانيدن ساير مواد غذايي‌اين گروه مانند ماست، پنير و كشك در وعده ناهار و شام و يا بستني در ميان وعده نياز كلسيم تامين مي‌شود. افراط در خوردن شير نيز به‌اين دليل كه جايگزين ساير غذاهاي اصلي مي‌شود، كودك را در معرض خطر كمبود‌هاي تغذيه‌اي، به‌‌خصوص كمبود آهن قرار مي‌دهد.
3) خودداري از مصرف سبزي‌ها: به طور معمول كودكان در‌اين سنين تمايلي به مصرف سبزي‌هاي تازه همراه با غذا ندارند. به مادران توصيه كنيد كه از سبزي‌هاي خام مانند هويج، گوجه فرنگي، كاهو، گل كلم و سبزي‌هاي پخته مانند چغندر پخته (لبو) نخود فرنگي، لوبيا سبز، كدو حلوايي به‌عنوان ميان وعده، به طور مثال در هنگام تماشاي تلويزيون به كودكان بدهند.
4) افراط در مصرف شكلات و شيريني: مصرف بي‌رويه شكلات و شيريني به اين دليل كه موجب بي‌اشتهايي و سيري كاذب در كودكان مي‌شود و آنها را از مصرف غذاهاي اصلي باز مي‌دارد، موجب اختلال رشد آنها خواهد شد. به والدين توصيه كنيد حداقل در منزل از نگه‌داشتن شكلات و شيريني خودداري كنند و به‌اين ترتيب، دسترسي دايمي‌آنها را به‌اين نوع مواد كاهش دهند. از دادن شكلات و شيريني به‌عنوان جايزه خودداري كنند و با تنظيم يك برنامه منظم، تعداد شكلات و شيريني را كه دانش‌آموز در طول روز مصرف مي‌کند، كنترل نمايند. براي جلوگيري از خراب شدن دندان‌ها بايد به دانش‌آموزان آموزش داد كه پس از خوردن مواد قندي و شيريني به‌ويژه شكلات‌ها و آب‌نبات‌هايي كه به سطح دندان مي‌چسبند، دهان و دندان‌هاي خود را با آب و حتي‌الامكان مسواك شستشو دهند.
5) مصرف بي‌رويه تنقلات غذايي كم‌ارزش: متاسفانه برخي از تنقلات تجارتي مانند انواع پفك به طور بي‌رويه به وسيله كودكان و دانش‌آموزان مصرف مي‌شود. نتايج بررسي كشوري سال 1377 از سوي اداره بهبود تغذيه جامعه وزارت بهداشت نشان داده است كه در حدود 50 در صد كودكان 6 تا 12 ماهه و در حدود 90 درصد كودكان يک تا دو ساله هر روز پفك مصرف مي‌كنند. مصرف پفك به‌‌خصوص پيش از وعده‌هاي غذايي به‌دليل‌ايجاد سيري كاذب كودكان را از خوردن غذاهاي اصلي كه بايد مواد مغذي مورد نياز را براي رشد تامين كند، باز مي‌دارد. از سوي ديگر، نمك آن ذايقه كودك را به خوردن غذاهاي شور عادت مي‌دهد. مطالعات انجام شده رابطه ميان مصرف نمك و افزايش فشار خون در دوران بزرگسالي را به اثبات رسانده است. مصرف بي‌رويه نوشابه نيز به‌ويژه همراه با غذا علاوه بر سيري كاذب، جذب مواد مغذي مانند كلسيم را مختل مي‌کند. به والدين توصيه كنيد كه كودكان را به مصرف تنقلات، سنتي مانند نخودچي و كشمش، گردو، بادام، پسته، گندم برشته، برنجك، عدس برشته شده، توت خشك، انجير خشك و برگه‌ها تشويق كنند و سر سفره به جاي نوشابه براي افراد خانواده از دوغ استفاده كنند.
2) انرژي و مواد مغذي مورد نياز كودكان در‌اين سنين بستگي به اندازه بدن، سرعت رشد و ميزان فعاليت آنها دارد. بنابراين يك الگوي غذايي يكسان براي دانش‌آموزان نمي‌توان تعيين كرد.
3) تشويق كودكان به ورزش موجب سوختن كالري دريافتي روزانه، شادابي و جلوگيري از چاقي كودكان مي‌شود.
4) سرعت رشد كودكان روز به روز متغير است بنابراين دريافت روزانه آنها از نظر انرژي و مواد مغذي و به طور كلي مقدار غذاي مصرفي آنها روز به روز تغيير مي‌کند.
5) سوء‌تغذيه در‌اين دوران موجب كاهش سرعت رشد و اختلال در رشد جسمي و توانمندي ذهني آنها مي‌شود.
6) در اين دوران، اشتهاي كودك راهنماي خوبي براي دريافت انرژي و مواد مغذي مورد نياز است.
7) استرس ناشي از رفتار اوليا و مربيان يا استرس‌هاي مربوط به امتحان مي‌تواند روي اشتهاي كودكان اثر بگذارد. اگر اين تاثير موقت باشد، مشكلي‌ايجاد نمي‌کند ولي ادامه بي‌اشتهايي كودك مي‌تواند مشكل آفرين باشد. در اين صورت بايد با شناسايي و رفع مشكل به كودك كمك شود. گاهي اوقات استرس موجب زياد‌خواري كودك مي‌شود. درباره كودكان چاق اين مساله مهم و قابل توجه است. آموزش مناسب و مشاوره با كودكان مي‌تواند تا حدودي مشكل آنان را كم كند.
8) به والدين بايد آموزش داده شود كه با تامين غذاهايي كه داراي ارزش غذايي هستند و فراهم كردن محيط مناسب زمينه را براي رشد و توانمندي ذهني و جسمي‌كودكان آماده كنند و رفتارهاي غذايي درست را در آنها ايجاد كنند. كودكان رفتارهاي غذايي والدين را الگوي خود قرار مي‌دهند. بنابراين امتناع والدين از خوردن برخي از غذاها موجب مي‌شود كه كودكان نيز آن غذاها را هر چند كه داراي ارزش غذايي بالايي هستند، نخورند.
منبع:www.salamat.com
/ع
1) خودداري از خوردن گوشت: برخي از كودكان سنين مدرسه از خوردن گوشت امتناع مي‌ورزند در حالي كه مصرف گوشت به‌عنوان منبع عمده پروتئين با كيفيت خوب، آهن و روي حايز اهميت است. توصيه مي‌شود گوشت چرخ شده در غذاهايي كه مورد علاقه كودك است، به او داده شود. مانند ماكاروني با گوشت چرخ كرده، كتلت، همبرگر و كباب كه در منزل تهيه مي‌شود و يا استفاده از گوشت چرخ شده در پيتزا و املت گوشت.
2) مصرف گروه شير و لبنيات: در اين سنين به‌دليل رشد و استحكام دندان و استخوان‌ها مصرف لبنيات ضروري است. اگر دانش‌آموز علاقه‌اي به خوردن شير ندارد، مي‌توان مقدار كمي پودر كاكائو (در حد يك قاشق مرباخوري در يك ليوان شير) به آن اضافه كرد. مقدار زياد كاكائو به علت داشتن اگزالات از جذب كلسيم شير جلوگيري مي‌کند. اضافه كردن كمي‌عسل به شير نيز ممكن است دانش‌آموز را به خوردن شير علاقه‌مند كند. مي‌توان شير را به‌صورت غذاهايي مانند فرني و شير برنج به كودكان داد. به طور معمول مصرف يك ليوان شير در روز براي كودكان اين سنين كافي است و با گنجانيدن ساير مواد غذايي‌اين گروه مانند ماست، پنير و كشك در وعده ناهار و شام و يا بستني در ميان وعده نياز كلسيم تامين مي‌شود. افراط در خوردن شير نيز به‌اين دليل كه جايگزين ساير غذاهاي اصلي مي‌شود، كودك را در معرض خطر كمبود‌هاي تغذيه‌اي، به‌‌خصوص كمبود آهن قرار مي‌دهد.
3) خودداري از مصرف سبزي‌ها: به طور معمول كودكان در‌اين سنين تمايلي به مصرف سبزي‌هاي تازه همراه با غذا ندارند. به مادران توصيه كنيد كه از سبزي‌هاي خام مانند هويج، گوجه فرنگي، كاهو، گل كلم و سبزي‌هاي پخته مانند چغندر پخته (لبو) نخود فرنگي، لوبيا سبز، كدو حلوايي به‌عنوان ميان وعده، به طور مثال در هنگام تماشاي تلويزيون به كودكان بدهند.
4) افراط در مصرف شكلات و شيريني: مصرف بي‌رويه شكلات و شيريني به اين دليل كه موجب بي‌اشتهايي و سيري كاذب در كودكان مي‌شود و آنها را از مصرف غذاهاي اصلي باز مي‌دارد، موجب اختلال رشد آنها خواهد شد. به والدين توصيه كنيد حداقل در منزل از نگه‌داشتن شكلات و شيريني خودداري كنند و به‌اين ترتيب، دسترسي دايمي‌آنها را به‌اين نوع مواد كاهش دهند. از دادن شكلات و شيريني به‌عنوان جايزه خودداري كنند و با تنظيم يك برنامه منظم، تعداد شكلات و شيريني را كه دانش‌آموز در طول روز مصرف مي‌کند، كنترل نمايند. براي جلوگيري از خراب شدن دندان‌ها بايد به دانش‌آموزان آموزش داد كه پس از خوردن مواد قندي و شيريني به‌ويژه شكلات‌ها و آب‌نبات‌هايي كه به سطح دندان مي‌چسبند، دهان و دندان‌هاي خود را با آب و حتي‌الامكان مسواك شستشو دهند.
5) مصرف بي‌رويه تنقلات غذايي كم‌ارزش: متاسفانه برخي از تنقلات تجارتي مانند انواع پفك به طور بي‌رويه به وسيله كودكان و دانش‌آموزان مصرف مي‌شود. نتايج بررسي كشوري سال 1377 از سوي اداره بهبود تغذيه جامعه وزارت بهداشت نشان داده است كه در حدود 50 در صد كودكان 6 تا 12 ماهه و در حدود 90 درصد كودكان يک تا دو ساله هر روز پفك مصرف مي‌كنند. مصرف پفك به‌‌خصوص پيش از وعده‌هاي غذايي به‌دليل‌ايجاد سيري كاذب كودكان را از خوردن غذاهاي اصلي كه بايد مواد مغذي مورد نياز را براي رشد تامين كند، باز مي‌دارد. از سوي ديگر، نمك آن ذايقه كودك را به خوردن غذاهاي شور عادت مي‌دهد. مطالعات انجام شده رابطه ميان مصرف نمك و افزايش فشار خون در دوران بزرگسالي را به اثبات رسانده است. مصرف بي‌رويه نوشابه نيز به‌ويژه همراه با غذا علاوه بر سيري كاذب، جذب مواد مغذي مانند كلسيم را مختل مي‌کند. به والدين توصيه كنيد كه كودكان را به مصرف تنقلات، سنتي مانند نخودچي و كشمش، گردو، بادام، پسته، گندم برشته، برنجك، عدس برشته شده، توت خشك، انجير خشك و برگه‌ها تشويق كنند و سر سفره به جاي نوشابه براي افراد خانواده از دوغ استفاده كنند.
8 نکته کليدي
2) انرژي و مواد مغذي مورد نياز كودكان در‌اين سنين بستگي به اندازه بدن، سرعت رشد و ميزان فعاليت آنها دارد. بنابراين يك الگوي غذايي يكسان براي دانش‌آموزان نمي‌توان تعيين كرد.
3) تشويق كودكان به ورزش موجب سوختن كالري دريافتي روزانه، شادابي و جلوگيري از چاقي كودكان مي‌شود.
4) سرعت رشد كودكان روز به روز متغير است بنابراين دريافت روزانه آنها از نظر انرژي و مواد مغذي و به طور كلي مقدار غذاي مصرفي آنها روز به روز تغيير مي‌کند.
5) سوء‌تغذيه در‌اين دوران موجب كاهش سرعت رشد و اختلال در رشد جسمي و توانمندي ذهني آنها مي‌شود.
6) در اين دوران، اشتهاي كودك راهنماي خوبي براي دريافت انرژي و مواد مغذي مورد نياز است.
7) استرس ناشي از رفتار اوليا و مربيان يا استرس‌هاي مربوط به امتحان مي‌تواند روي اشتهاي كودكان اثر بگذارد. اگر اين تاثير موقت باشد، مشكلي‌ايجاد نمي‌کند ولي ادامه بي‌اشتهايي كودك مي‌تواند مشكل آفرين باشد. در اين صورت بايد با شناسايي و رفع مشكل به كودك كمك شود. گاهي اوقات استرس موجب زياد‌خواري كودك مي‌شود. درباره كودكان چاق اين مساله مهم و قابل توجه است. آموزش مناسب و مشاوره با كودكان مي‌تواند تا حدودي مشكل آنان را كم كند.
8) به والدين بايد آموزش داده شود كه با تامين غذاهايي كه داراي ارزش غذايي هستند و فراهم كردن محيط مناسب زمينه را براي رشد و توانمندي ذهني و جسمي‌كودكان آماده كنند و رفتارهاي غذايي درست را در آنها ايجاد كنند. كودكان رفتارهاي غذايي والدين را الگوي خود قرار مي‌دهند. بنابراين امتناع والدين از خوردن برخي از غذاها موجب مي‌شود كه كودكان نيز آن غذاها را هر چند كه داراي ارزش غذايي بالايي هستند، نخورند.
منبع:www.salamat.com
/ع
