سرطان در سبد خريد خانوار
نویسنده : دكتر محمداسماعيل اكبري
غذاهاي سرطان‌زا، غذاهاي ضد سرطان
مصرف مقادير زياد سبزي و ميوه برخلاف رژيم‌هاي پرگوشت در برابر ابتلا به سرطان اثر محافظتي دارد. نكته مجهول اين است كه آيا مصرف اين نوع مواد به خودي خود اثر محفاظتي عليه ابتلا به سرطان دارد؟ يا اينكه اين اثر ناشي از مصرف زياد سبزي و ميوه و در نتيجه كاهش در مصرف ديگر مواد مضر است؟
آنچه مسلم است رژيم‌هاي غني از ميوه و سبزي انرژي كمتري توليد كرده و خطر چاقي را كاهش مي‌دهند. البته گاهي حتي مصرف فرآورده‌هاي حيواني متعادل نيز موادغذايي و انرژي مساوي با رژيم گياهي داشته و مضر نيستند، بنابراين اثر تجمعي مواد تغذيه‌اي حائز اهميت است.
غذاهاي گياهي عليه انواع سرطان
مطالعات متعددي كه در كشورهاي گوناگون انجام شده است، نشان داده كه خطر ابتلا به سرطان در جمعيت گياه‌خواراني كه الكل و سيگار مصرف نمي‌كنند نسبت به مابقي جمعيت بسيار كمتر است. احتمالا سرطان پستان نيز در زنان گياه‌خوار كمتر ديده مي‌شود چون در اين افراد سطح هورمون‌ها (آندروژن، پرولاكتين و استروژن) در خون پايين‌تر از ديگر زنان است. شيوع سرطان پروستات نيز به همين دليل در مردان گياه‌خوار كمتر است، در اين افراد سطح هورمون‌هاي استروييدي در خون كاهش مي‌يابد. در حال حاضر مدركي دال بر رابطه مصرف گياهان دارويي و ادويه‌جات، حتي سير با سرطان وجود ندارد.
گوشت‌هاي سرطان‌زا
از نوشيدني‌هاي داغ تا سرطان مري
تعدادي از مطالعات خطر احتمالي مصرف نوشيدني‌هاي داغ را در ايجاد سرطان مري نشان داده است. افزايش مختصر سرطان‌هاي دهان و مري را با عادت خوردن هر نوع نوشيدني بسيار داغ مرتبط دانسته‌اند. اين فرضيه به دليل آسيب مخاط دهان و مري بر اثر مصرف نوشيدني‌هاي داغ عنوان شده كه به نوبه خود سبب تحريك تكثير سلول‌ها مي‌شود و حين اين تكثير گاهي سلول جهش يافته و به طرف بدخيمي حركت مي‌كند.
غذاهاي پرورده شده
البته نيتروزآمين موجود در گوشت‌هاي پرورده نيز اهميت ويژه‌اي دارد كه بايد به آن توجه شود. در كشورهاي صنعتي به واسطه قوانين دولتي كاهش قابل توجهي در مقدار نيترات‌ها، نيتريت‌ها و نيتروزامين‌هاي گوشت‌هاي پرورده در دهه‌هاي اخير به وجود آمده است.
مصرف گوشت‌هاي پرورده باعث افزايش مختصر سرطان‌هاي كولون و ركتوم مي‌شود. گوشت‌هاي دودي و ماهي دودي اگر به‌طور مرتب در رژيم غذايي مصرف نشوند چندان مشكل‌ساز نيستند. در كشورهاي اروپاي شرقي و ايسلند كه مصرف اين‌گونه غذاها فراوان است با شيوع بالايي از سرطان معده روبرو هستيم كه اين وضعيت در كشور ما نيز صادق است. مدارك كمي وجود دارد كه پختن موادغذايي خطر سرطان‌زايي آنها را تغيير مي‌دهد، اما ميزان حرارت در اين امر مهم است. به طوري كه سرخ كردن و كباب كردن گوشت مي‌تواند باعث تبديل چربي آن به هيدروكربن‌هاي پلي‌سيكليك‌آروماتيك سرطان‌زا شود. اين مواد مشابه بعضي از تركيبات سرطان‌زاي موجود در دود تنباكو است. احتمالاً سطوح گوشت و ماهي كباب شده از اين مواد پوشيده مي‌شود. اما مواد غذايي سرخ شده عاري از آنها هستند. در هر حال اگر رژيمي شامل چنين موادي باشد باعث افزايش مختصر سرطان‌هاي معده، كولون و ركتوم مي‌شود.
راهنماي تغذيه سالم‌تر
• استفاده از غذاهاي كم چربي مانند سبزي‌ها، ميوه‌ها، غذاهاي نشاسته‌اي (برنج، سيب‌زميني، ماكاروني) و حبوبات (لوبيا، عدس)، به افزايش فيبر رژيم غذايي با استفاده از موادغذايي كامل و خوردن سبزي‌ها و ميوه‌ها با پوست تا جايي كه عملي باشد.
• كاستن از نمك مصرفي براي دست‌يابي به يك رژيم غذايي سالم لازم است. بهتر است به تدريج عادت غذايي خود را تغيير دهيم. انجام تدريجي اين كار آسان‌تر و پايدار است و به صورت ناگهاني عملي نيست.
• ورزش مرتب نيز مهم است و مي‌تواند وزن بدن را در حد ايده‌آل باقي نگه دارد. به اين ترتيب انرژي كسب شده از مواد غذايي به وسيله ورزش مورد استفاده قرار مي‌گيرد. كاهش وزني وقتي ايجاد مي‌شود كه انرژي مصرف شده در ورزش بالاتر از كالري كسب شده از مواد غذايي خورده شده باشد.
• توصيه عمومي اين است كه كلاً 30 درصد كالري غذا از چربي كسب شود. در كشورهاي صنعتي اين عدد حدود 40 درصد يا بيشتر است. غذاهاي پرورده يك منبع غذايي با چربي اضافه هستند. براي مصرف‌كنندگان انواع غذاها اين امكان وجود دارد كه با كنترل و خواندن نوشته‌هاي روي بسته‌بندي غذاها به ميزان مواد تشكيل‌دهنده آن پي ببرند.
لقمه‌هاي سرطاني
لقمه‌هايي كه دور آنها خمير پخته وجود دارد مانند پاي‌ها، سوسيس‌هاي لوله‌اي و حتي سمبوسه‌هاي سبزي‌ها، همگي مقدار بالايي چربي دارند. قطع كامل مصرف چنين لقمه‌هايي لازم نيست ولي بايد استفاده از آنها را محدود كرده و هرازگاهي آنها را مصرف کرد. اقدام مفيد ديگر جايگزين نمودن اين‌گونه غذاها با لقمه‌هاي سالم‌تر است.
به اين ترتيب جاذبه آنها به تدريج برايمان از بين مي‌رود. گرچه لقمه‌ها ممكن است به عنوان يك منبع موادغذايي اضافه گاهي مفيد باشند، اما بهتر است آنها را جايگزين وعده‌هاي اصلي غذا نکنيم. انواع لقمه‌هاي سالم‌تر نيز وجود دارد كه مي‌توان از ماست كم چرب، ميوه‌ها و سبزي‌ها نام برد. گرچه بسياري از افراد، اين مواد را غير جذاب مي‌دانند، اما اين چنين نيست.
هويج و كرفسي را كه به صورت چوب است مي‌توان با انواع سس‌هاي كم چرب ميل كرد. بيسكويت ترد با پوسته گندم يا نان خشك سبوس‌دار را مي‌توان با پنير كم‌چرب استفاده کرد. ساندويچ‌هاي سالاد را مي‌توان با استفاده از نان عربي درست كرد و مصرف نمود. جايگزين‌هاي بسياري براي كيك خامه‌اي و مواد ترد مثل چيپس و پفك وجود دارد. اين نکته را نيز در نظر داشته باشيد كه هيچ محدوديتي براي مصرف ميوه و سبزي‌ها وجود ندارد.
منبع: http://www.salamat.com
ae
