استرس چیست؟
استرس پاسخ بدن ما به فشارهایی است که بر آن وارد می‌شود. بسیاری از اتفاقاتی که در زندگی برای ما رخ می‌دهند، می‌توانند باعث این عامل شوند. معمولاً هم زمانی به وجود می‌آید که ما چیزی جدید، غیر منتظره یا تهدید آمیز را تجربه می‌کنیم یا اینکه احساس می‌کنیم کنترل کمی بر روی اوضاع داریم.
واکنش همه ما به استرس متفاوت است؛ توانایی ما در مقابله با استرس به ژنتیک، اتفاقات دوران کودکی، شخصیت و شرایط اجتماعی و اقتصادی ما بستگی دارد. وقتی ما با استرس مواجه می‌شویم، بدنمان هورمون های استرس تولید می‌کند که باعث تحریک ما به مبارزه یا فرار از آن موقعیت می‌شوند و در نتیجه سیستم ایمنی بدنمان فعال می‌گردد. از این رو ما می‌توانیم سریعاً به موقعیت های خطرناک واکنش نشان دهیم.
گاهی اوقات احساس استرس مفید است و به ما کمک می‌کند که بر ترس یا درد خود غلبه کنیم. در ضمن معمولاً هورمون های استرس پس از پایان یافتن موقعیت استرس‌زا دوباره به حالت عادی برمی‌گردند و هیچ اثری از آن‌ها باقی نمی‌ماند. اما استرس زیاد، تأثیرات منفی روی ما می‌گذارد، زیرا دائماً ما را وادار به مبارزه یا فرار می‌کند و بعد از مدتی ما را از پای درمی‌آورد.
محصولات ضد استرس از گوی تا اسپری
ترافیک، آلودگی هوا، سر و صدا، مشکلات مالی، فشار کاری زیاد، تحرک و استراحت کم، مشکلات و مشاجرات خانوادگی و در نهایت استرس، اینها عواملی است که موجب می‌شود خیلی‌ها دچار استرس شوند.
این روزها کمتر کسی پیدا می‌شود که استرس نداشته باشد، انگار همه گمشده‌ای به نام آرامش دارند و هر جا و هر محصولی که نشان یا علامتی از آن داشته باشد دنبال می‌کنند و حاضرند هرچقدر لازم باشد پول بدهند تا کمی‌از استرس شان بکاهند.
همین مساله باعث شده محصولات ضد استرس بخشی از بازار را به خودشان اختصاص دهند و طرفداران و خریداران استرس‌زده جویای آرامش که البته تعدادشان هم کم نیست، به این امید که با خرید این محصولات به آرامش برسند دست به جیب ببرند. اما آیا واقعا این محصولات ضد استرس‌اند؟
از این واقعیت نمی‌شود گذشت که درج عبارت ضد استرس یا آرامش بخش روی محصولات باعث فروش بیشتر آن می‌شود، گواه این موضوع هم اینکه هر سال مبالغ زیادی صرف خرید محصولات ضداسترس می‌شود.
طبق آمار آمریکایی‌ها سالانه 11 بیلیون دلار صرف محصولات، خدمات و درمان‌هایی می‌کنند که در کاهش استرس موثر است. در میان محصولات ضد استرس بعضی‌ها پرطرفدارترند و بعضی‌ها گران قیمت‌تر اما همیشه این سوال مطرح است که این محصولات واقعا به کاهش استرس کمک می‌کنند؟
تأثیرات استرس بر روان
۱- استرس باعث افزایش بیماری‌های روانی می شود:براساس تحقیقات انجام شده، از تأثیرات استرس این است که باعث ایجاد تغییراتی در مغز می‌شود که فرد مورد نظر را به شخصی مستعد در اختلالات خلقی و اضطرابی تبدیل می‌کند
۲- استرس باعث تغییر ساختار مغز می شود:
از تأثیرات استرس در هر فردی، منجر به تغییرات طولانی مدت در ساختار و عملکرد مغز او شود. مغز همه ما از نورون‌ها و سلول‌های پشتیبانی تشکیل شده که به ماده خاکستری معروف هستند و وظیفه تفکر، تصمیم‌گیری و حل مسئله در مغز را بر عهده دارند. همچنین در مغز، بخش دیگری به نام ماده سفید وجود دارد که برای انتقال اطلاعات به سایر مناطق مغز ایجاد شده است
۳- استرس سلول‌های مغز را از بین می‌برد:
براساس تحقیقات انجام شده، از تأثیرات استرس می‌تواند نورون های جدید بخش هیپوکامپ مغز را از بین ببرد. هیپوکامپ یکی از مناطق مغز است که به شدت با حافظه، احساسات و یادگیری افراد مرتبط است و یکی از دو ناحیه‌ای است که در آن نوروژنز یا تشکیل سلول‌های جدید مغز در طول زندگی هر فرد، در آن اتفاق می‌افتد. پس باید بدانید که استرس سلول‌های مغز را به مرور زمان از بین خواهد برد
4- استرس به حافظه آسیب می‌رساند:
از دیگر تأثیرات استرس ، آسیب به حافظه است. اگر تا به حال سعی کرده باشید که جزئیات یک رویداد استرس زا را به خاطر بسپارید، احتمالاً می‌دانید که گاهی اوقات استرس باعث می‌شود که یادآوری رویدادها برایتان دشوار شود. حتی استرس نسبتا جزئی نیز می‌تواند بصورت فوری بر حافظه فرد تاثیر بگذارد
گوی‌ها و توپ‌های ضد استرس
این محصول ارزان قیمت از پرطرفدارترین محصولات ضداسترس است. این توپ‌ها از جنسی قابل ارتجاع مانند پلاستیک یا فوم ساخته شده و فرد با فشردن آن در دست، استرس را از خودش دور می‌کند و به آرامش می‌رسد.واقعیت این است که این توپ‌ها با آزاد کردن انرژی اضافه ماهیچه‌ها ممکن است برای بعضی‌ها آن هم در صورتی که علت استرس‌شان ترس یا مسایل و مشکلات کوچک زندگی عادی و روزمره باشد کاربرد داشته باشد (برای مثال اگر به همکارتان سلام کردید و او متوجه شما نشد و بعد از این موضوع کمی ناراحت شدید یا از اینکه نیم ساعت در ترافیک مانده‌اید لج‌تان گرفت!)
اما برای آنهایی که در اثر شکست یا مشکل عمده‌ای در زندگی دچار افسردگی و استرس زیاد شده باشند فایده‌ای ندارد. این محصولات بیشتر حالت سرگرمی دارند و نمی‌توانند به طور کامل برطرف‌کننده استرس باشند.
کرم‌های ضد استرس
در بازار محصولات آرایشی و بهداشتی هم انواعی از کرم‌ها وجود دارد که به کرم‌های آرامش بخش و برطرف‌کننده استرس معروف‌اند. این محصولات که اغلب قیمتی بالاتر از سایر محصولات مشابه شان دارند، حاوی موادی مانند گل بابونه و آلوئورا هستند و با بالا بردن رطوبت، خستگی و خشکی پوست را از بین می‌برند و تاثیری در رفع استرس ندارند.اسپری‌های ضداسترس
اسپری‌های دهانی با طعم و بوی نعناع از دیگر محصولات این گروه است که فرمولاسیون خاصی ندارد، شاید علت تاثیرش این باشد که باعث می‌شود عمیق‌تر نفس بکشید و اکسیژن بیشتری به بدنتان برسانید.آدامس‌ها و آب نبات‌های نعنایی که باعث می‌شوند راه‌های هوایی‌تان باز شود نیز همین کار را می‌کنند. خیلی‌ها به شیوه صحیح تنفس اهمیت نمی‌دهند و عادت دارند شل و بی‌رمق نفس بکشند، همین باعث می‌شود اکسیژن کمتری دریافت کنند و بی‌حال و کم حوصله شوند.
اگر آداب نفس کشیدن صحیح و عمیق را بدانید و درست نفس بکشید بدون نیاز به این محصولات بدنتان را از اکسیژن سرشار می‌کنید و بهتر و راحت‌تر به آرامش می‌رسید.
کتاب‌های آرامش‌بخش
شاید سالم‌ترین محصولات ضد استرس همین گروه باشد. کتاب‌های مذهبی، مجموعه‌های شعر و داستان و همچنین کتاب‌هایی با موضوعات راه‌های رسیدن به آرامش، روش‌های خود هیپنوتیزم، روش‌های مدیتیشن، تجسم خلاق و راه‌های رفع استرس از نویسنده‌ها و روان شناسان معروف و مشهور طرفداران زیادی دارد.خواندن و مرور جملات امید بخش و آرامش بخش این کتاب‌ها به شما کمک می‌کنند به آرامش برسید.
نوارها و سی‌دی‌های ضد استرس
این نوع محصولات ، محصولات صوتی و تصویری آموزشی مانند راه‌های رفع استرس، مدیتیشن، یوگا، تمرینات تن‌آسایی و ریلکسیشن و جملات الهام بخش است که به شما کمک می‌کند به زندگی امیدوارتر باشید و کمتر دچار استرس شوید. این نوع محصولات در همه تاثیر یکسانی ندارد و برای بعضی‌ها خیلی موثرتر است.داروهای گیاهی
از قدیم عطاری‌ها یک پای ثابت در ارایه محصولات ضد استرس بوده‌اند. انواع جوشانده‌ها و گیاهان دارویی آرامش بخش که برای رفع استرس مصرف می‌شوند، کم نیستند گیاهانی مانند گل گاوزبان، گل بابونه، چای سبز و نعناع.اگر سری به عطاری محل‌تان بزنید از نزدیک با انواع و اقسام این محصولات گیاهی آشنا می‌شوید. این محصولات ارزان قیمت و اغلب برای سلامتی مفیدند که البته بهتر است با نظر پزشک یا متخصص تغذیه به مقدار مناسب مصرف شوند و در مصرف‌شان زیاده‌روی نشود.
محصولات غذایی ضداسترس
و اما جدیدترین و عجیب‌ترین محصول ضداسترس ساخت ژاپن است. ژاپنی‌ها محصولات عجیب و غریب زیادی تولید می‌کنند اما این محصول جدید کاملا طبیعی است، شیر ضداسترس.یک شرکت تولیدکننده محصولات لبنی در شهر توکیوی ژاپن شیری تولید کرده است که مدعی است خاصیت ضداسترس دارد. این شیر فقط هفته‌ای یک بار آن هم هنگام طلوع خورشید دوشیده می‌شود و سه تا چهار برابر بیشتر از شیرهای عادی ملاتونین دارد.
ملاتونین که یکی از قوی‌ترین هورمون‌های ضداسترس است در ساعات اولیه شب در بدن گاوها ترشح می‌شود و در ساعات اولیه صبح و هنگام طلوع خورشید به بیشترین مقدار می‌رسد.
البته آن چیزی که بیشتر باعث معروفیت این شیرشده قیمت بالای آن است که 30 برابر گران‌تر از شیرهای معمولی است. در حال حاضر بطری‌های 900 میلی لیتری آن 5 هزار ین ژاپن یعنی حدود 40 هزار تومان به فروش می‌رسد.
منبع: کارگروه مشاوره و بهداشت با همکاری هیئت تحریریه پرتال فرهنگی راسخون
