رشد کودک پيش دبستاني(4)
تاخير در رشد كودكان پيش دبستاني
وقتي رشد كودك خود را مشاهده و پيشرفت وي را در مراحل زندگي مجسم مي كنيد، طبيعي است نگران باشيد كه آيا رشد وي در مسير درستش قرار دارد يا نه («تا الان بايد ضميرها رو ياد مي گرفت یا نه ؟» يا «خواهرش تو اين سن خودش لباسشو مي پوشيد، اين چرا نمي تونه؟»). ولي احتمالا رشد او با توجه به برنامه ي زماني خاص خودش خوب پيش مي رود.
در اغلب موارد بچه ها مراحل مختلف رشد را به موقع و در زمان مورد انتظار پشت سر مي گذارند، مراحلي كه با كارهايي از قبيل توالت رفتن و راندن سه چرخه مشخص مي شوند و اگرنه خيلي زود به برنامه مي رسند. از سوي ديگر ردگيري هرچه زودتر مشكلات احتمالي بهتر از اين است كه دير متوجه شويم كودك پيش دبستاني مان با تاخير واقعي در رشد مواجه است.
«تاخير در رشد» به چه معناست ؟
به گفته ي كلير لرنر، متخصص رشد كودك در موسسه ي ملي غيرانتفاعي صفرتاسه كه مشوق رشد سالم كودكان است :
«بايد به خاطر داشته باشيم علي رغم پيشرفت نوعيِ رشد در سيري معمولي و صعودي، كودكان با سرعت هاي متفاوت و به طرق مختلف رشد مي كنند»
پس مثلا يك كودك 25 ماهه ممكن است مهارت هاي حركتي بسيار پيشرفته اي داشته باشد چون عاشق گشت و گذار و ارتباط برقرار كردن از طريق حركت بوده و علاقه ي چنداني به مداد نداشته؛ درحالي كه كودكي ديگر در همان سن خوب نقاشي كند ولي در مهارت هاي حركتي توانايي كمتري داشته باشد. لرنر توضيح مي دهد كه «آنچه اهميت دارد رشد رو به جلوي كودك در همه ي زمينه هاست.»
احتمال اين كه كودك پيش دبستاني من تاخير در رشد داشته باشد چه قدر است ؟
بر طبق گفته ي آكادمي پزشكان اطفال آمريكا (AAP)، پزشكان دريافته اند كه حدود 9 درصد از بيماران زير 36ماهِ آنها احتمالا با يك مشكل رشدي مواجه هستند مثل مشكل در يادگيري، برقراري ارتباط، بازي كردن،يا انجام فعاليتهاي فيزيكي يا مهارتهاي عملي.
حدود 18 درصد از كودكان (از سن تولد تا 18 سالگي) ناتواني هايي همچون اختلالات زباني و حرف زدن، عقب افتادگي ذهني، ناتواني در يادگيري و مشكلات احساسي و رفتاري را تجربه مي كنند. برخي از اين ناتواني ها با رفتن كودك به مدرسه برطرف خواهند شد در حالي كه ساير نقايص تا كلاس دوم يا بعد از آن قابل تشخيص نيستند. كمتر از 3 درصد از اين كودكان ناتواني هاي گسترده و شديد دارند. ناتوانيهايي چون عقب افتادگي ذهني، اوتيسم، اختلالات مغزي يا مشكلات شديد ديداري يا شنيداري.
ممكن است دچار چه نوع مشكلاتي بشوم ؟
در عرصه ي زبان ممكن است متوجه شويد كه كودكتان با زبان پذيرشي (درك معناي كلمات و جمله ها) و يا زبان بياني (بيان افكار در قالب كلمات و جمله ها) مشكل دارد.
آشنايي با محدودهي زماني معمول براي رشد مهارتهاي فيزيكي و شناختي بسيار مفيد است و شما مي توانيد به عنوان يك راهنماي مسير روي آن حساب كنيد. بدين طريق خواهيد دانست كه اغلب كودكان پيش دبستان مثلا تا 30 ماهگي قادر به شستن و خشك كردن دست هاي خود هستند و در 36 ماهگي مي توانند از 3 تا 4 كلمه در جمله استفاده كنند. خواهيد ديد كه تا 33 ماهگي اغلب آنها مي توانند رنگها را نام ببرند و تا 26 سالگي خواهند توانست 6 بلوك را روي هم سوار كنند.
به ياد داشته باشيد كه اگر كودك شما نابه هنگام به دنيا آمده باشد، ممكن است براي رسيدن به مراحل متعدد رشد به زمان بيشتري نسبت به ديگر كودكان نياز داشته باشد.اغلب پزشكان رشد بچه اي را كه زودتر از موعد به دنيا آمده است با توجه به تاريخي كه بايد در آن به دنيا مي آمد (تاريخ مقرر تولدش نه تاريخ حقيقي تولد) مي سنجند و مهارت هاي وي را تا دومين و سومين سال زندگيش بالا ارزيابي مي كنند.
اگر كودك من تاخير در رشد داشته باشد، دليل آن چه مي تواند باشد ؟
تاخير زباني و كلامي ممكن است ناشي از اختلال شنيداري يا مشكلي در حنجره، گلو يا حفره هاي دهان يا بيني باشد. مشكلات مربوط به « برقراري ارتباط» ممكن است در اثر مشكل سيستم مركزي اعصاب ايجاد شده باشند.
با اين وجود به گفته ي هنري شاپيرو، پزشك متخصص رشد اطفال در بيمارستان كودكان سنت پترزبرگ در فلوريدا، اغلب اوقات هيچ دليل پزشكي براي توضيحِ تاخير در رشد نمي توان ارائه داد.
چه موقع بايد به دكتر مراجعه كنم ؟
يادداشت برداري از ملاحظاتتان پيش از قرار ملاقات با پزشك مفيد است. آيا چيز به خصوصي در راه رفتن يا حرف زدن كودكتان مي بينيد كه شما را ناراحت مي كند ؟ آيا به نظر مي رسد مرحله اي از رشد را كه بايد زودترها از آن مي گذشت جا انداخته است ؟ آيا نشانه اي خاص از تاخيري فيزيكي يا تاخير در زبان آموزي و ارتباطات مشاهده مي كنيد ؟
آيا دكتر كودك من به تاخيرهاي رشد توجه خواهد كرد ؟
دكتر موظف است از شما در مورد هر گونه نگراني احتمالي تان سوال كند و با استفاده از آزمون هاي ارزيابي رشد استاندارد، به دنبال مهارتهاي خاص حركتي، زباني، ارتباطي و شناختي خواهد گشت. اگر به چيز نگران كننده اي بر بخورد شما را به يك دكتر اطفال كه در زمينه ي رشد متخصص باشد ارجاع خواهد داد. سپس از كوچولوي شما ارزيابي رشد به عمل خواهد آورد كه ارزيابي عميق تري از مهارتهاي او است. يا اگر به نظر آيد كه كودك شما در رشد زباني يا ارتباطي با تاخير روبروست، وي را به يك گفتاردرمان ارجاع خواهد داد تا او كودكتان را از لحاظ رشد زبان به طور خاص مورد ارزيابي قرار دهد.
البته ردگيري مشكلات ديداري و شنيداري كه مي توانند بر رشد كودك در ساير زمينه ها اثر بگذارند بسيار مشكل است مگر اين كه در اين كار متخصص باشيد. پس معاينات مربوط به گوش و چشم نيز بايد در برنامه ي سلامت كودكتان گنجانده شود.
اگر نگران رشد كودك پيش دبستان خود هستيد و بين دو ويزيت برنامه ريزي شده قرار داريد، تا وقت مقرر بعدي صبر نكنيد. با دكتر كودكان تماس گرفته و نگراني خود را با وي در ميان بگذاريد. او مي تواند ترس شما را به سرعت فرونشاند و يا شايد بخواهد در همان زمان وقت ملاقاتي براي معاينه ي كودك تنظيم كند.
چه كنم اگر دكتر بگويد كودكم مشكلي ندارد و من هنوز نگران هستم ؟
هر تصميمي كه بگيريد، بهتر است دكتر كودكتان در جريان ويزيت دكترهاي ديگر و يافته هاي ايشان باشد.
منبع:www.ninisite.com
/ن
