تغذيه در شير خوران
کودک ابتدا در مرحله نوزادي از شير مادر تغذيه مي کند. با بزرگ تر شدن او مواد خوراکي ديگر نيز به فهرست غذايي او اضافه مي شود تا زماني که او هم مانند ديگر افراد خانواده تغذيه کند. برخي مادران به راستي نمي دانند چه زمان مي توان کودک را با موادي غير از شير تغذيه کرد و حتي گاهي نوع مواد غذايي و مقدار مصرف آنها را به خوبي نمي شناسند. شروع غذاي کمکي از 6 ماه به بعد است که با فرني آغاز مي شود. بعد از فرني، تغذيه کمکي کودک حريره بادام، پوره سيب زميني و ... است. کم کم تا يک سالگي، تنوع غذايي باعث رشد قوه چشايي کودک و کشف رنگ ها و مزه ها و بوهاي مختلف توسط او مي شود. با اين کار کودک قدرت انتخاب پيدا مي کند و اين مرحله از رشد، اهميت بسيار زيادي دارد. شير مادر بهترين و کامل ترين غذا براي شيرخوران زير 6 ماه مي باشد و در اين دوران شير مادر به تنهايي به علاوه قطره مولتي ويتامين (از 15 روزگي) کليه نيازهاي تغذيه اي شيرخوار را تامين مي کند. غذاي کمکي براي شيرخوار بايد پس از 6 ماهگي شروع شود، زيرا بعد از 6 ماهگي نيازهاي غذايي شيرخوار به تنهايي با شير برآورده نمي شود و لازم است علاوه بر شير مادر، تغذيه کودک با غذاهاي نيمه جامد نيز شروع شود. تغذيه تکميلي علاوه بر تامين انرژي، دوران بسيار حساسي براي ايجاد عادات صحيح غذايي و استفاده از غذاي سفره خانواده است. شروع تغذيه تکميلي قبل از 6 ماهگي به دليل آماده نبودن دستگاه گوارش شيرخوار براي پذيرش غذاهاي ديگر غير از شير، اقدام نادرستي است چون دستگاه گوارش کودک هنوز تکامل نيافته و با کوچک ترين آلودگي به علت عدم رعايت بهداشت، امکان ابتلا به عفونت ها از جمله اسهال افزايش مي يابد و باعث کاهش يا توقف رشد شيرخوار مي شود. از طرف ديگر شروع زودرس تغذيه تکميلي سبب کاهش مدت زمان مکيدن پستان مادر مي شود. به علاوه ممکن است غذاي کمکي در مقايسه با شير مادر، انرژي و مواد مغذي کمتري به کودک برساند که موجب اختلال رشد کودک و در نهايت سوء تغذيه او مي شود. همچنين زود شروع کردن تغذيه تکميلي، احتمال بروز حساسيت به بعضي از مواد غذايي را در کودک افزايش مي دهد. نتيجه اين که بهترين سن شروع براي غذاي کمکي بعد از پايان ماه ششم زندگي است. البته اين به آن معني نيست که بايد دفعات شيردهي را کم کرد، بلکه بايد مادر ترغيب شود هر زمان که کودک تمايل دارد، شير خود را به او بدهد و بر اساس سن کودک، چند نوبت نيز غذاي کمکي بعد از شير مادر به او داده شود. اگر غذاي کمکي دير شروع شود، کودک تمايل خود را به خوردن غذاهاي ديگر و امتحان کردن مزه و طعم هاي جديد از دست مي دهد. همچنين تکامل عمل جويدن به تعويق افتاده و کودک غذاي ديگري جز شير مادر يا مايعات را نمي خورد که اين خود منجر به کم غذايي، اختلال رشد و سوء تغذيه مي شود. اصولي که بايد در مورد تغذيه تکميلي رعايت شوند، عبارتند از:
1-مواد غذايي بايد از نظر مقدار و نوع به تدريج به غذاي شيرخوار اضافه شود.
2-ابتدا از يک نوع غذاي ساده شروع و به تدريج مخلوطي از چند نوع غذا داده شود.
3-از مقدار کم شروع و به تدريج بر مقدار آن افزوده شود.
4-بين اضافه کردن مواد غذايي مختلف حدود 7-5 روز فاصله لازم است، زيرا شيرخوار بايد به يک نوع غذا عادت کند و بعد غذاي جديد اضافه شود. اضافه کردن يک به يک مواد سبب مي شود اگر کودک ناسازگاري به يک ماده غذايي داشته باشد، شناخته شود و بتوان آن را از غذا حذف کرد. همچنين دستگاه گوارش کودک فرصت پيدا کند تا به غذا عادت کند.
5-ابتدا بايد غذا رقيق تهيه شود به طوري که غلظت آن کمي بيشتر از شير مادر باشد. سپس به تدريج بر غلظت آن افزوده شود. سفت کردن تدريجي غذا سبب يادگرفتن عمل جويدن مي شود.
6-اگر در شروع غذاي تکميلي، شيرخوار به غذاي خاصي بي ميل بود، نبايد در خوردن آن پافشاري کرد و مي توان يک تا دو هفته آن غذا را حذف و سپس دوباره به او داد.
تحقيقات دانشمندان استراليايي نشان مي دهد کودکاني که با شير مادر تغذيه شده اند، باهوش تر از کودکاني هستند که از شير خشک تغذيه مي کنند. پژوهشگران دانشگاه کوئينزلند با بررسي 4 هزار کودک به اين نتيجه رسيدند هرچه کودک مدت طولاني تري از شير مادر تغذيه شده باشد، بهره هوشي بالاتري خواهد داشت. بر اساس تحقيقات انجام شده احتمال مادراني که فرزندان خود را با شير خودشان تغذيه مي کنند، علاقه و دلبستگي با کودک خود برقرار مي کنند که به رشد ادراکي کودک کمک مي کند. بر اساس اين گزارش وجود اسيدهاي چرب امگا در شير مادر نيز به رشد ادراکي کودک کمک مي کند، علاوه بر آن شير مادر حاوي پادتن هاي بيشتري است و از ابتلاي کودک به عفونت ها پيشگري مي نمايد.
شير مادر حاوي موادي است که حتي از ابتلاي نوزادان به ويروس HIV و انواع سرطان ها ممانعت مي کند. محققان اعلام کردند نوزاداني که از شير مادر تغذيه مي کنند، 20 درصد کمتر از ساير نوزادان دچار مرگ و مير مي شوند و هرچه طول دوره شيردهي به نوزاد بيشتر باشد، خطرات مرگ و مير کاهش مي يابد.
منبع:نشريه کوچه ما، شماره 14.
/ج
1-مواد غذايي بايد از نظر مقدار و نوع به تدريج به غذاي شيرخوار اضافه شود.
2-ابتدا از يک نوع غذاي ساده شروع و به تدريج مخلوطي از چند نوع غذا داده شود.
3-از مقدار کم شروع و به تدريج بر مقدار آن افزوده شود.
4-بين اضافه کردن مواد غذايي مختلف حدود 7-5 روز فاصله لازم است، زيرا شيرخوار بايد به يک نوع غذا عادت کند و بعد غذاي جديد اضافه شود. اضافه کردن يک به يک مواد سبب مي شود اگر کودک ناسازگاري به يک ماده غذايي داشته باشد، شناخته شود و بتوان آن را از غذا حذف کرد. همچنين دستگاه گوارش کودک فرصت پيدا کند تا به غذا عادت کند.
5-ابتدا بايد غذا رقيق تهيه شود به طوري که غلظت آن کمي بيشتر از شير مادر باشد. سپس به تدريج بر غلظت آن افزوده شود. سفت کردن تدريجي غذا سبب يادگرفتن عمل جويدن مي شود.
6-اگر در شروع غذاي تکميلي، شيرخوار به غذاي خاصي بي ميل بود، نبايد در خوردن آن پافشاري کرد و مي توان يک تا دو هفته آن غذا را حذف و سپس دوباره به او داد.
تحقيقات دانشمندان استراليايي نشان مي دهد کودکاني که با شير مادر تغذيه شده اند، باهوش تر از کودکاني هستند که از شير خشک تغذيه مي کنند. پژوهشگران دانشگاه کوئينزلند با بررسي 4 هزار کودک به اين نتيجه رسيدند هرچه کودک مدت طولاني تري از شير مادر تغذيه شده باشد، بهره هوشي بالاتري خواهد داشت. بر اساس تحقيقات انجام شده احتمال مادراني که فرزندان خود را با شير خودشان تغذيه مي کنند، علاقه و دلبستگي با کودک خود برقرار مي کنند که به رشد ادراکي کودک کمک مي کند. بر اساس اين گزارش وجود اسيدهاي چرب امگا در شير مادر نيز به رشد ادراکي کودک کمک مي کند، علاوه بر آن شير مادر حاوي پادتن هاي بيشتري است و از ابتلاي کودک به عفونت ها پيشگري مي نمايد.
*سخن آخر
شير مادر حاوي موادي است که حتي از ابتلاي نوزادان به ويروس HIV و انواع سرطان ها ممانعت مي کند. محققان اعلام کردند نوزاداني که از شير مادر تغذيه مي کنند، 20 درصد کمتر از ساير نوزادان دچار مرگ و مير مي شوند و هرچه طول دوره شيردهي به نوزاد بيشتر باشد، خطرات مرگ و مير کاهش مي يابد.
منبع:نشريه کوچه ما، شماره 14.
/ج
