پاپوشي براي ديابتي‌ها
گفتگو با دکتر محسن خوش‌نيت
زخم پا در افراد مبتلا به ديابت مي‌تواند از يک صدمه جزيي مثل خراشيدگي آغاز شود و به تدريج گسترش پيدا کند. به همين دليل توجه به سلامت فيزيکي پاها در اين بيماران از اهميت ويژه‌اي برخوردار است و در اين ميان يکي از مواردي که تاثير قابل توجهي در سلامت پا دارد، انتخاب يک کفش مناسب است. در واقع، بي‌توجهي به متناسب بودن يک کفش براي فرد مبتلا به ديابت، بازي با آتشي است که اگر دامان او را بگيرد، مي‌تواند آسيب‌ها و صدمات جبران‌ناپذيري را به بار بياورد ولي پرسش اينجاست که يک کفش مناسب براي يک بيمار ديابتي، داراي چه ويژگي‌هايي است؟ ما براي پاسخ دادن به اين پرسش، گفتگويي را با دکتر محسن خوش‌نيت‌نيکو، فوق‌تخصص بيماري‌هاي غدد و متابوليسم ترتيب داده‌ايم که در ادامه مي‌خوانيد.
چرا توجه به سلامت پا و انتخاب کفش مناسب براي افراد مبتلا به ديابت تا اين حد اهميت دارد؟
ديابت داراي آثار و عوارض متعددي است که بسياري از اين عوارض، پاي فرد مبتلا را درگير مي‌کند. نوروپاتي ديابتي موجب کاهش حس پاها مي‌شود؛ تعريق طبيعي پوست پا کاهش پيدا مي‌کند و پوست ترک مي‌خورد. بيمار به دليل کاهش حس در پا، متوجه آسيب‌هايي که به پا وارد مي‌شود، نمي‌گردد و اين عضو در معرض خطر قرار مي‌گيرد. عضلات کوچک پا نيز در اين وضع ضعيف مي‌شوند و تغيير شکل آنها موجب مي‌شود توزيع متعادل فشار بر نقاط مختلف پا به هم بخورد و برخي نقاط بر اثر فشار بيش از حد، بيشتر در معرض آسيب قرار بگيرند. از سوي ديگر تنگي عروق اندام تحتاني (ايسکمي) موجب اختلال در خون‌رساني به اين نقاط و نازک و شکننده شدن پوست مي‌شود. در اين حالت وقتي يک زخم در اين قسمت ايجاد مي‌شود، به دليل کاهش خون‌رساني، زخم به سادگي بهبود نمي‌يابد و گسترش پيدا مي‌کند. کنار هم قرار دادن تمام اين عوامل در يک بيمار مبتلا به ديابت، موجب مي‌شود که انتخاب يک کفش مناسب، براي به حداقل رساندن آسيب‌هاي احتمالي، براي وي در اولويت قرار بگيرد.
ديابتي‌ها چه نکاتي را بايد موقع خريد کفش مورد توجه قرار دهند؟
در حقيقت بهترين انتخاب در مورد کفش در اين افراد، کفش‌هاي طبي است زيرا در اين نوع کفش‌ها تمام نکات ايمني براي حفظ سلامت پا رعايت شده است اما در مورد کفش‌هاي معمولي بايد گفت يکي از مهم‌ترين نکات در کفش، جنس آن است. جنس کفش بايد طوري باشد که تعريق پا موجب ايجاد رطوبت بيش از حد و ايجاد عفونت‌هايي مثل عفونت‌هاي قارچي نشود. اين نوع عفونت‌ها بيشتر در مواقعي رخ مي‌دهند که جريان هوا در کفش وجود ندارد و بيشتر در بين انگشتان ايجاد مي‌شوند. افراد بايد دقت کنند که جنس کفش آنها چرم باشد تا جريان هوا از روزنه‌هاي موجود در آن برقرار باشد و حتي‌المقدور از پوشيدن کفش‌هايي که جنس آنها از مواد مصنوعي مثل لاستيک است، خودداري کنند.
کفش‌ها در حالت عادي به دو نوع پنجه باريک و پنجه پهن تقسيم مي‌شوند. يکي از نکاتي که در انتخاب کفش مناسب بسيار حايز اهميت است، توجه به پنجه کفش است. افراد بايد توجه داشته باشند که حتما کفشي را براي خريد در نظر بگيرند که جلوي آن پهن باشد. کفش‌هاي پنجه باريک موجب فشرده شدن انگشت‌هاي پا به يکديگر مي‌شوند و با توجه به کاهش خون‌رساني به پا در افراد مبتلا به ديابت، پنجه باريک کفش مي‌تواند اين اختلال در خون‌رساني را تشديد کند و به تدريج موجب ايجاد ترک در پوست و آسيب به پاي فرد شود.
کف کفش بايد چه ويژگي‌هايي داشته باشد؟
ناحيه‌اي که در زخم پاي ديابتي بيش از ساير نقاط درگير مي‌شود، قسمت کف پاست و به همين دليل کف کفش در کاهش بروز اين آسيب نقش عمده‌اي خواهد داشت. کف يک کفش مناسب بايد قابليت ارتجاعي داشته باشد تا وارد آمدن فشارهاي مستقيم و بيش از حد به کف پا را کم کند. افراد مي‌توانند براي تامين اين حالت ارتجاعي در کفش‌هايي که کف سخت دارند، از کفي‌هاي مناسب در کفش خود استفاده کنند. استفاده از کفي باعث مي‌شود، فشار به نقاط مختلف پخش شده و تعديل شود.
نقش پاشنه کفش را براي بيماران مبتلا به ديابت چه‌طور ارزيابي مي‌کنيد؟
کفش‌هايي که به کفش‌هاي پاشنه بلند موسوم هستند در کل موجب آسيب‌هاي مختلف به افراد مي‌شوند و معمولا از سوي پزشکان توصيه نمي‌شوند ولي تاکيد در استفاده نکردن از کفش‌هاي پاشنه بلند در بيماران ديابتي بسيار بيشتر است و متخصصان استفاده از اين کفش‌ها را براي اين افراد ممنوع کرده‌اند زيرا ارتفاع زياد پاشنه موجب مي‌شود بيشترين فشار در يک نقطه از کف پا متمرکز شود و آن نقطه را آسيب‌پذيرتر کند. از طرف ديگر استفاده از کفش‌هاي کاملا تخت هم براي اين بيماران مناسب نيست و فشارها را بيشتر به ناحيه پاشنه انتقال مي‌دهد. بهترين حالت در اين کفش‌ها، وجود پاشنه‌اي در حدود 2 سانتي‌متر است که مي‌تواند فشارهاي وارد آمده به کف پا را کاملا توزيع کند تا مشکلي براي بيمار به وجود نيايد.
در مورد اندازه فضاي داخلي کفش چه نکاتي مهم است؟
همه مي‌دانند که کفشي که انتخاب مي‌کنند نبايد تنگ باشد و پا را تحت فشار قرار دهد زيرا در اين حالت پاي فرد در معرض آسيب‌هاي فراواني قرار مي‌گيرد اما در مقابل افراد و خصوصا بيماران ديابتي که در معرض ابتلا به زخم پا هستند، بايد توجه داشته باشند که کفش آنها نبايد بيش از حد براي پاي آنها گشاد باشد چون حرکت پا در درون کفش نيز به نوبه خود باعث سايش و وارد شدن ضربه به پا مي‌شود که نهايتا موجب ايجاد زخم خواهد شد. پس بايد کفش متناسب با اندازه پا در نظر گرفته شود.
حرف آخر
منبع:www.salamat.com
