پارکينسون در يک نگاه

بيماري پارکينسون نخستين‌بار در سال 1817 توسط جيمز پارکيسنون در انگلستان تشريح شد. اين بيماري نوعي زوال پيش‌رونده سلول‌هاي عصبي در بخش‌هايي از مغز است که حرکات عضلات را کنترل مي‌کنند.
گروه خاصي از سلول‌هاي عصبي که «ماده سياه» ناميده مي‌شوند نوعي ماده شيميايي به نام دوپامين از خود تشريح مي‌کنند. دوپامين در انتقال پيام‌هاي عصبي از ماده سياه به بخش ديگري از مغز مرسوم به «جسم راه راه» نقش مهمي دارد. اين پيا‌م‌ها به نرمي و هماهنگي حرکات عضلاني کمک مي‌کنند. در بيماري پارکينسون، ماده سياه آسيب‌ديده يا تخريب شده است که راه رفتن، حرکات اندام فوقاني و عملکرد عضلات صورت را دچار اختلال خواهد کرد. بيماري پارکينسون به اشکال مختلفي تظاهر پيدا مي‌کند، ممکن است تنها در يک سمت يا در هر دو سمت بدن قابل مشاهده باشد. باز و بسته شدن چشم‌ها، لبخند زدن و نوسان داشتن دست‌ها هنگام راه رفتن همگي اعمال ناخودآگاهي هستند که بخشي از رفتار طبيعي انسان به شمار مي‌روند. در بيماري پارکينسون چنين اعمال معمولا از بين مي‌روند. بسياري از بيماران دچار نوعي چهره مبهوت و بي‌‌تفاوت با چشمان خيره و بي‌پلک مي‌شوند. به همين دليل گفته مي‌شود پارکينسوني‌ها صورت ماسکي شکل دارند. برخي از آنها هنگام صحبت کردن به جاي ايما و اشاره حالتي بي‌روح و سرد دارند. افراد مبتلا به پارکينسون به تدريج قدم‌هايي کند و کش‌دار پيدا کرده و گام‌هايشان ظرافت و يکنواختي خود را از دست مي‌دهد. قامت‌شان خميده شکل شده و احتمال زمين خوردن را در آنها افزايش مي‌دهد. در مراحل بعدي بيماري عضلات آنها دچار کمبود و خشکي مي‌شود که آغاز حرکات طبيعي را با مشکل روبه‌رو مي‌سازد. اين مساله يک معضل جدي است زيرا فرد ساده‌ترين کارها را با دشواري و تعلل زياد انجام خواهد داد. حتي دستگاه گوارش هم دچار افت عملکرد شده و مشکلاتي را در زمينه بلع، هضم و دفع غذا در پي خواهد داشت. در اغلب موارد يبوست يکي از مشکلات عمده بيماراني پارکينسوني است. رعشه يا لرزش اندام‌ها با ارتعاشات محدودي در يک انگشت دست شروع مي‌شود که ممکن است بعدها کل اندام فوقاني را دربرگيرد. گاهي اوقات، رعشه دست باعث سايش انگشت شست و سبابه روي هم به سمت عقب و جلو مي‌شود که معروف است به «گلوله کردن» بيمار پارکينسوني ممکن است دچار رعشه درسر، لب‌ها يا پاها نيز بشود. اين علايم و نشانه‌ها ممکن است يک طرفه يا دو طرفه باشند و معمولا در شرايط استرس‌زا واضح‌ترند. اگر چه رعشه پديده بسيار زجرآوري است اما معمولا باعث معلوليت فرد نمي‌گردد و اغلب حين خواب برطرف مي‌شود. سفتي و خشکي عضلات اغلب در اندام‌ها و گردن روي مي‌دهد. چنانچه اين خشکي شديد باشد اندازه حرکات را محدود خواهد کرد. به طور مثال نوشتن افراد پارکيسنوني اغلب ريز و ناخواناست. به علاوه بسياري از اين بيماران در تکلم مشکل دارند و صداي آنها نرم و يکنواخت مي‌شود. در مراحل بعدي بيماري تا 30 تا 40 درصد مبتلايان به پارکينسون دچار جنون پيري شده و توانايي‌هاي اجتماعي خود را از دست مي‌دهند. هر چند تحقيقات زيادي روي بيماري پارکينسون صورت گرفته است اما علت آن هنوز معلوم نيست. دانشمندان به اين باورند که بيماري پارکينسون ممکن است حاصل ترکيبي از عوامل محيطي و ژنتيکي باشد. مطالعات نشان مي‌دهد افرادي که يکي از بستگان درجه اول آنها مثل پدر، مادر، خواهر، برادر مبتلا به پارکينسون است در معرض خطر بيشتري از ابتلا به اين بيماري هستند و همين موضوع احتمال ژنتيکي بودن آن را مطرح مي‌سازد. مطالعات ديگري حاکي از مرتبط بودن اين بيماري با مواجهه با سموم ضدآفات و علف‌کش است. برخي از داروهاي تجويزي براي اختلالات روان‌پزشکي، تهوع و صرع مي‌توانند باعث علايم و نشانه‌هايي شبيه پارکينسون شوند. بيماري آلزايمر، همين‌طور ساير بيماري‌هاي عصبي مي‌توانند گاهي باعث رعشه يا لرزش اندام‌ها شوند مواجهه با سمومي مثل منگنز نيز مي‌تواند موجب پارکينسون شود

چطور بفهميم پارکينسون داريم؟
 

تشخيص بيماري پارکينسون عمدتا بر اساس شرح حال بيمار و معاينه عصبي صورت مي‌گيرد. علايم و نشانه‌هاي مشابهي هم ممکن است در پي مصرف برخي از داروها در فرد ايجاد شوند، به خصوص داروهاي مورد استفاده در تهوع يا اختلالات روان‌پزشکي شديد. به علاوه پزشک برخي از ديگر بيماري‌هاي زوال گراي مغزي را هم که در برخي وجوه با پارکينسون مشترک هستند مدنظر قرار خواهد داد. زمان دقيق بروز پارکينسون اغلب معلوم نيست. ممکن است شما علايم و نشانه‌هاي آغازين پارکينسون را زياد جدي نگيريد يکي از نخستين علايم و نشانه‌هايي که ممکن است در شما ايجاد شود کشيدن مختصر پا هنگام راه رفتن، نوعي احساس سفتي و سنگيني اندام يا لرزش خفيف انگشتان يک دست است. به جز اين چند شاخص زودهنگام ساير علايم و نشانه‌ها معمولا آن‌قدر واضح و به قول معروف تابلو هستند که پزشک مي‌تواند با يک معاينه ساده متوجه آنها شود.

چطور درمان کنيم؟
 

در مراحل ابتدايي پارکينسون ممکن است نيازي به درمان نداشته باشيد. وقتي بيماري به نقطه‌اي مي‌رسد که مانع از انجام فعاليت‌هاي روزمره مي‌شود، آنگاه دارو تجويز خواهد شد. حفظ سلامتي و تداوم فعاليت بدني و ورزش، بسيار مهم است. سطح انرژي شما ممکن است تغيير کند و در نتيجه شما نياز به تعديل اين فعاليت‌ها داريد. اغلب در طول روز به دوره‌هايي از استراحت نياز است. خستگي، اضطراب وغم و اندوه مي‌تواند علايم و نشانه‌ها را به شکل قابل توجهي تشديد کند. حمايت روحي و تشويق و دلگرمي از سوي خانواده، دوستان يا اعضاي يک گروه حمايتي، به بسياري از اين بيماران در چيره شدن بر مشکلات کمک مي‌کند. شرکت کردن در يک برنامه فيزيوتراپي يا کار درماني مي‌تواند هم از لحاظ جسمي و هم رواني تاثيرگذار باشد. چنين برنامه‌هايي به حفظ نگرش مثبت فرد به زندگي و اجتناب از افسردگي کمک خواهند کرد.
منبع:www.salamat.com