نمک کمتر، زندگي بهتر
نويسنده:دکتر عليرضا مصداقي‌نيا*
شک نکنيد که مصرف بالاي نمک باعث افزايش فشارخون مي‌شود، اما نکته حايز اهميت اين است که چه افرادي بيشتر مستعد افزايش فشارخون هستند.
دکتر عليرضا مصداقي‌نيا، معاون بهداشتي وزارت بهداشت در اين باره در گفتگو با سلامتيران، مي‌گويد: «تحقيقات انجام شده در جوامع مختلف نشان مي‌دهد که مصرف زياد سديم باعث افزايش فشارخون مي‌شود. در گذشته بسياري از تحقيقات فقط سديم را عامل پرفشاري‌خون مي‌دانستند ولي امروزه اهميت مجموع اثرات سديم و کلر را نشان داده است، بنابراين نمک (کلريد سديم) نسبت به سديم يا کلرايد به تنهايي يا در ترکيب با ساير يون‌ها اثرات بيشتري بر فشارخون دارد. غلظت سديم در خون و ساير بافت‌هاي بدن توسط کليه‌ها، هيپوفيز و ساير غدد مترشحه داخلي حفظ مي‌شود.» دکتر مصداقي‌نيا متذکر مي‌شود:«بعضي افراد به صورت ژنتيکي مستعد ابتلا به پرفشاري خون در اثر مصرف نمک يا سديم اضافي هستند. افراد مبتلا به بيماري‌هاي مزمن کليه يا ديابت، کساني که يک يا هر دو والدين آنها مبتلا به پرفشاري خون هستند و افراد بالاي 50 سال با مصرف نمک احتمال بيشتري براي ابتلا به پرفشاري خون دارند. با توجه به اينکه يک‌سوم تا نيمي از افراد مبتلا به پرفشاري خون نسبت به نمک حساس هستند، محدود کردن مصرف نمک، براي چنين افرادي مي‌تواند فشارخون را تا حدي پايين بياورد. کاهش مصرف سديم علاوه بر کنترل فشارخون بالا، سبب پيشگيري از ابتلا به اين بيماري نيز مي‌شود.»
معاون بهداشتي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي اقدام اساسي و زيربنايي براي کاهش مصرف نمک را اطلاع‌رساني و آموزش جامعه ذکر کرده و به برخي از اقدامات وزارت بهداشت اشاره مي‌کند: «از دو سال قبل اقدامات آموزشي در وزارت بهداشت شدت گرفت و پمفلت و کتابچه‌هاي آموزشي متنوعي براي گروه‌هاي مختلف جامعه تهيه و کل در کشور توزيع شد و علاوه بر آن اداره بهبود تغذيه نيز اقدام به برگزاري جلسات مشترکي با حضور نمايندگاني از بخش‌هاي مرتبط با داخل و خارج از وزارت بهداشت اعم از اداره نظارت بر مواد غذايي، آشاميدني، آرايشي و بهداشتي، آزمايشگاه‌هاي کنترل غذا و دارو، انستيتو تحقيقات تغذيه و موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران نمود.»
وي ادامه مي‌دهد: «با اين همه موفقيت کامل در اين زمينه در گروي برنامه‌ريزي يک پارچه و همگون تمامي بخش‌هاي مرتبط با اين موضوع است لذا مصوبه‌اي را براي شوراي عالي سلامت پيشنهاد نموده‌ايم تا تمامي واحدهاي مرتبط از جمله موسسه استاندارد با وزارت بهداشت همکاري‌هاي نزديکي براي کاهش نمک موجود در محصولات غذايي داشته باشند. به‌عنوان نمونه، محتوي نمک در محصولات پايه غلات حجيم شده از 5/2 درصد به 5/1 درصد کاهش يافت.» دکتر مصداقي‌نيا ابراز اميدواري مي‌کند که اين روند تداوم داشته و با پيگيري‌هاي معاونت غذا و دارو در اصلاح کيفيت مواد غذايي، اين مورد نيز هر چه سريع‌تر در دستور کار آن معاونت قرار گيرد.
معاون بهداشتي وزير بهداشت به بحث ذايقه‌سازي اشاره مي‌کند و مي‌گويد: «اينکه ذايقه مردم غذاي شور را ترجيح مي‌دهد به فرهنگ غلط اضافه کردن نمک و طعم‌دهنده‌ها به غذاي کودک برمي‌گردد. در واقع با افزودن نمک به غذاي کودک ما او را با طعم شور آشنا مي‌کنيم و عادت مي‌دهيم. به همين علت به هنگام بزرگسالي او غذاي حاوي نمک را ترجيح مي‌دهد و حتي اگر براي او غذاي بدون نمک تهيه کنيم، در سر سفره به آن نمک خواهد افزود. به همين علت يکي از اقدامات مهم در اين راستا ذايقه‌سازي است.» وي تاکيد مي‌کند:«براساس توصيه وزارت بهداشت به هنگام تهيه غذاي کمکي به کودکان نبايد از نمک و اساسا از هيچ طعم‌دهنده‌اي استفاده نمود. طعم‌دهنده‌هاي ديگر مانند سبزي‌هاي معطر، آب‌ليمو و آب‌غوره مواد سالمي هستند که مي‌توانند براي معطر و دلپذير کردن غذا و جايگزين نمک مورد استفاده قرار گيرند.»
نکته ديگري که بايد به آن پرداخت، ميزان بالاي نمک در صنايع غذايي است. دکتر مصداقي‌نيا در اين باره توضيح مي‌دهد: «در مواردي که افزودن نمک به دليل خاصيت نگه‌دارندگي آن است، صنايع غذايي بايد با جايگزين نمودن ماده مناسب ميزان نمک محصول خود را کم کنند. حتي اگر جايگزين مناسب يافت نشود، اين ميزان بايد به حداقل ممکن کاهش يابد. از طرف ديگر با توجه به مهيا بودن امکانات بسته‌بندي مناسب با شرايط غيرقابل نفوذ براي رطوبت، مي‌توان در بسياري از تنقلات که نمک در آنها به عنوان نگه‌دارنده استفاده مي‌شود، ميزان نمک را تا درصد بالايي کاهش داد.»
به گفته دکتر مصداقي‌نيا، معاونت بهداشتي وزارت بهداشت همکاري نزديکي با مسوولان صنايع غذايي و موسسه استاندارد براي کاهش ميزان نمک محصولات آنها داشته و در نظر دارد به کمک راهکارهاي تشويقي و حمايتي ميزان نمک محصولات غذايي را تا حد ممکن کاهش دهد.
اما مواد غذايي فله‌اي معضلي است که علاوه بر ميزان بالاي نمک در آنها، توليد غيربهداشتي آن نيز مساله‌ساز است. معاون بهداشتي وزارت بهداشت، نظارت بر مواد غذايي فله‌اي را بسيار مشکل مي‌داند و مي‌گويد: «اين‌گونه مواد اکثرا به روش‌هاي غيراصولي تهيه و ارايه مي‌شود. اخيرا معاونت بهداشتي، پيشنهاد و مصوبه‌اي را به شوراي عالي سلامت و امنيت غذايي ارايه کرده که ساماندهي مواد غذايي فله‌اي با استفاده از ابزار قانوني و با قابليت پيگيرد صورت گيرد.»
دکتر مصداقي‌نيا حرف‌هايش را با 4 توصيه به خانواده‌ها به اتمام مي‌رساند: «از حداقل نمک لازم در تهيه غذا استفاده کنيد، از گذاشتن نمک سر سفره اجتناب نماييد، تا حد امکان از مصرف مواد غذايي شور و پرنمک مانند تنقلات نمکي، انواع شور و غذاهاي آماده پرهيز کنيد، نمک مصرفي بايد از نوع تصفيه شده، يددار و داراي مجوز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي باشد.»
/ج
دکتر عليرضا مصداقي‌نيا، معاون بهداشتي وزارت بهداشت در اين باره در گفتگو با سلامتيران، مي‌گويد: «تحقيقات انجام شده در جوامع مختلف نشان مي‌دهد که مصرف زياد سديم باعث افزايش فشارخون مي‌شود. در گذشته بسياري از تحقيقات فقط سديم را عامل پرفشاري‌خون مي‌دانستند ولي امروزه اهميت مجموع اثرات سديم و کلر را نشان داده است، بنابراين نمک (کلريد سديم) نسبت به سديم يا کلرايد به تنهايي يا در ترکيب با ساير يون‌ها اثرات بيشتري بر فشارخون دارد. غلظت سديم در خون و ساير بافت‌هاي بدن توسط کليه‌ها، هيپوفيز و ساير غدد مترشحه داخلي حفظ مي‌شود.» دکتر مصداقي‌نيا متذکر مي‌شود:«بعضي افراد به صورت ژنتيکي مستعد ابتلا به پرفشاري خون در اثر مصرف نمک يا سديم اضافي هستند. افراد مبتلا به بيماري‌هاي مزمن کليه يا ديابت، کساني که يک يا هر دو والدين آنها مبتلا به پرفشاري خون هستند و افراد بالاي 50 سال با مصرف نمک احتمال بيشتري براي ابتلا به پرفشاري خون دارند. با توجه به اينکه يک‌سوم تا نيمي از افراد مبتلا به پرفشاري خون نسبت به نمک حساس هستند، محدود کردن مصرف نمک، براي چنين افرادي مي‌تواند فشارخون را تا حدي پايين بياورد. کاهش مصرف سديم علاوه بر کنترل فشارخون بالا، سبب پيشگيري از ابتلا به اين بيماري نيز مي‌شود.»
معاون بهداشتي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي اقدام اساسي و زيربنايي براي کاهش مصرف نمک را اطلاع‌رساني و آموزش جامعه ذکر کرده و به برخي از اقدامات وزارت بهداشت اشاره مي‌کند: «از دو سال قبل اقدامات آموزشي در وزارت بهداشت شدت گرفت و پمفلت و کتابچه‌هاي آموزشي متنوعي براي گروه‌هاي مختلف جامعه تهيه و کل در کشور توزيع شد و علاوه بر آن اداره بهبود تغذيه نيز اقدام به برگزاري جلسات مشترکي با حضور نمايندگاني از بخش‌هاي مرتبط با داخل و خارج از وزارت بهداشت اعم از اداره نظارت بر مواد غذايي، آشاميدني، آرايشي و بهداشتي، آزمايشگاه‌هاي کنترل غذا و دارو، انستيتو تحقيقات تغذيه و موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران نمود.»
وي ادامه مي‌دهد: «با اين همه موفقيت کامل در اين زمينه در گروي برنامه‌ريزي يک پارچه و همگون تمامي بخش‌هاي مرتبط با اين موضوع است لذا مصوبه‌اي را براي شوراي عالي سلامت پيشنهاد نموده‌ايم تا تمامي واحدهاي مرتبط از جمله موسسه استاندارد با وزارت بهداشت همکاري‌هاي نزديکي براي کاهش نمک موجود در محصولات غذايي داشته باشند. به‌عنوان نمونه، محتوي نمک در محصولات پايه غلات حجيم شده از 5/2 درصد به 5/1 درصد کاهش يافت.» دکتر مصداقي‌نيا ابراز اميدواري مي‌کند که اين روند تداوم داشته و با پيگيري‌هاي معاونت غذا و دارو در اصلاح کيفيت مواد غذايي، اين مورد نيز هر چه سريع‌تر در دستور کار آن معاونت قرار گيرد.
معاون بهداشتي وزير بهداشت به بحث ذايقه‌سازي اشاره مي‌کند و مي‌گويد: «اينکه ذايقه مردم غذاي شور را ترجيح مي‌دهد به فرهنگ غلط اضافه کردن نمک و طعم‌دهنده‌ها به غذاي کودک برمي‌گردد. در واقع با افزودن نمک به غذاي کودک ما او را با طعم شور آشنا مي‌کنيم و عادت مي‌دهيم. به همين علت به هنگام بزرگسالي او غذاي حاوي نمک را ترجيح مي‌دهد و حتي اگر براي او غذاي بدون نمک تهيه کنيم، در سر سفره به آن نمک خواهد افزود. به همين علت يکي از اقدامات مهم در اين راستا ذايقه‌سازي است.» وي تاکيد مي‌کند:«براساس توصيه وزارت بهداشت به هنگام تهيه غذاي کمکي به کودکان نبايد از نمک و اساسا از هيچ طعم‌دهنده‌اي استفاده نمود. طعم‌دهنده‌هاي ديگر مانند سبزي‌هاي معطر، آب‌ليمو و آب‌غوره مواد سالمي هستند که مي‌توانند براي معطر و دلپذير کردن غذا و جايگزين نمک مورد استفاده قرار گيرند.»
نکته ديگري که بايد به آن پرداخت، ميزان بالاي نمک در صنايع غذايي است. دکتر مصداقي‌نيا در اين باره توضيح مي‌دهد: «در مواردي که افزودن نمک به دليل خاصيت نگه‌دارندگي آن است، صنايع غذايي بايد با جايگزين نمودن ماده مناسب ميزان نمک محصول خود را کم کنند. حتي اگر جايگزين مناسب يافت نشود، اين ميزان بايد به حداقل ممکن کاهش يابد. از طرف ديگر با توجه به مهيا بودن امکانات بسته‌بندي مناسب با شرايط غيرقابل نفوذ براي رطوبت، مي‌توان در بسياري از تنقلات که نمک در آنها به عنوان نگه‌دارنده استفاده مي‌شود، ميزان نمک را تا درصد بالايي کاهش داد.»
به گفته دکتر مصداقي‌نيا، معاونت بهداشتي وزارت بهداشت همکاري نزديکي با مسوولان صنايع غذايي و موسسه استاندارد براي کاهش ميزان نمک محصولات آنها داشته و در نظر دارد به کمک راهکارهاي تشويقي و حمايتي ميزان نمک محصولات غذايي را تا حد ممکن کاهش دهد.
اما مواد غذايي فله‌اي معضلي است که علاوه بر ميزان بالاي نمک در آنها، توليد غيربهداشتي آن نيز مساله‌ساز است. معاون بهداشتي وزارت بهداشت، نظارت بر مواد غذايي فله‌اي را بسيار مشکل مي‌داند و مي‌گويد: «اين‌گونه مواد اکثرا به روش‌هاي غيراصولي تهيه و ارايه مي‌شود. اخيرا معاونت بهداشتي، پيشنهاد و مصوبه‌اي را به شوراي عالي سلامت و امنيت غذايي ارايه کرده که ساماندهي مواد غذايي فله‌اي با استفاده از ابزار قانوني و با قابليت پيگيرد صورت گيرد.»
دکتر مصداقي‌نيا حرف‌هايش را با 4 توصيه به خانواده‌ها به اتمام مي‌رساند: «از حداقل نمک لازم در تهيه غذا استفاده کنيد، از گذاشتن نمک سر سفره اجتناب نماييد، تا حد امکان از مصرف مواد غذايي شور و پرنمک مانند تنقلات نمکي، انواع شور و غذاهاي آماده پرهيز کنيد، نمک مصرفي بايد از نوع تصفيه شده، يددار و داراي مجوز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي باشد.»
پي نوشت ها :
* معاون بهداشتي وزارت بهداشت
منبع:www.salamat.com/ج
