زندگي سالم در دوران سالمندي
نويسنده:الهه رضاييان
گويا همه‌مان به اين هدف مشترک فکر مي‌کنيم که بايد داستان زندگي خودمان را آن طور که شايسته‌مان است، خوب و خوش به پايان برسانيم؛ پاياني شبيه به آنچه در قصه‌ها وجود دارد. اما در عمل مي‌بينيم هرچه قدر هم تلاش کنيم، در بعضي قسمت‌هاي زندگي نمي‌توانيم آن‌طور که مي‌پسنديم، نقش‌آفرين باشيم و تنها چيزي که باعث دلخوشي‌مان مي‌شود عاقبت به خيري است؛ آرزو و دعايي که اغلب بزرگ‌ترهادر حق‌مان مي‌کنند: «پير بشي، جوون... عاقبت به خيري بشي!» اما واقعا تا به حال چه قدر براي اين پايان خوش تلاش کرده‌ايم؟ چند نفر از ما براي دوران پيري‌مان برنامه‌ريزي کرده‌ايم؟
کارشناسان مي‌گويند حتي من و شمايي که در آغاز دوران جواني هستيم نيز بايد تلاش کنيم تا يک سالمند خوشحال و سالم باشيم؛ وگرنه هرگز با آرزو کردن نمي‌توانيم پايان خوشي براي روزهايي که بازنشسته شده‌ايم و احتمالا بچه‌هاي‌مان بزرگ شده‌ند و شايد نوه هم داشته باشيم، انتظار بکشيم. شما دوست داريد در آن ايام ازتان به عنوان يک سالمند سالم و موفق و خوشبخت ياد کنند يا نه؟ ما طبق سرشماري سال 85، حدود 5 ميليون و 130 هزار سالمند در کشور داريم و پيش‌بيني مي‌شود در سال 1390 اين رقم به 5/5 ميليون برسد و تنها 5 سال بعد، يعني در 1395، به 6/5 ميليون؛ يعني ما با يک بحران جمعيت سالمند مواجه خواهيم شد. کارشناسان مي‌گويند کسي مي‌تواند انتظار داشته باشد در سالمندي‌اش سالم باشد که لااقل از 39 سالگي براي خودش برنامه‌ريزي کند تا وقتي به اولين دوره سالمندي (يعني 60 يا 65 سالگي) رسيد، بتواند به خودش آفرين بگويد و نتيجه و بهره زندگي سالم را مشاهده کند. اگر او از جواني و ميانسالي عادات دوستدار سلامت را رعايت نکند و مثلا به آرتروز يا مشکلات قلبي يا بيماري قند مبتلا شود، چاره‌اي ندارد جز سازش با آنها و اين که در پيري براي رهايي از عوارض آن، محدوديت‌هايي را در نظر بگيرد. پس حالا که به يک هدف مشترک رسيديم؛ اينکه مرحله پاياني داستان زندگي‌مان را با يک استقبال باشکوه جشن بگيريم و از بهره سال‌هاي عمرمان لذت ببريم.
براي اين منظور، سري به کارشناسان طب سالمندي زده‌ايم: دکتر سهيلا خوش‌بين، رييس اداره سالمندان و دکتر مهتاب عليزاده، کارشناس اداره سالمندان وزارت بهداشت. آنها معتقدند حتي آنهايي که الآن در دوران سالمندي هستند نيز بايد بکوشند شرايط خودشان را بهبود بخشند و ديگر گروه‌هاي سني نيز بايد يک برنامه‌ريزي منظم داشته باشند.
وقتي اين حس مفيد بودن را داريد، هر صبح احساس مي‌کنيد زندگي‌تان معني‌دار است. البته بايد سعي کنيد تغييرات خانوادگي، ظاهري، جسمي و عملکردي اين دوران را بشناسيد و آنها را بپذيريد. اگر انتظارات‌تان را از خود و ديگران در حد معقول و منطقي نگه داريد، راز شادمانه زيستن را يافته‌ايد؛ و اما توصيه‌هاي کارشناسان:
زندگي را به خودتان و ديگران سخت نگيريد. توانايي‌هاي خود را توسعه دهيد و به افراد موفق هم سن‌تان نگاه کنيد که براي شما ايجاد انگيزه مي‌کند. همواره خوش‌بين باشيد و مثبت فکر کنيد. معاشرت شما با سالمندان خوش‌بين و فراگيري نگرش خوش‌بينانه، بي‌حوصلگي و نااميدي شما را از بين مي‌برد. با اين جمله که «از ما گذشته و براي سن ما دير است» خداحافظي کنيد و آن را از ذهن بيرون برانيد.
اهداف بزرگ داشته باشيد و با اميد زندگي کنيد. از هرفرصتي براي يادگيري چيز تازه‌اي استفاده کنيد و بدانيد هيچ‌وقت دير نيست. هر روز صبح که بيدار مي‌شويد، چهره‌اي خندان داشته باشيد. خنده سلامت را به شما هديه مي‌دهد. مطمئن باشيد روزي که مي‌خنديد نمي‌تواند روز بدي باشد. از جسم و روح خود به خوبي مراقبت و استفاده کنيد. اگر از آنها استفاده نکنيد، خطر از دست دادن آنها وجود دارد.
به هيچ‌وجه نبايد يک‌جا ماندن و بي‌حرکتي را تجربه کنيد. حرکت کنيد. حرکت شادي‌آور است و افسردگي را از شما دور مي‌کند. سفر کنيد و جهان پيرامون‌تان را ببينيد، بشنويد. حس‌کنيد و از زندگي لذت ببريد. داشتن برنامه ورزشي استرس شما را مي‌کاهد. اعتماد به نفس‌تان را بالا مي‌برد و نشاط و سر زندگي را به دنبال دارد. با ورزش مي‌توانيد از بيماري‌هاي مختلف پيشگيري کنيد.
علاوه برتحرک و مثبت بودن و اهميت دادن به خود، بايد موسيقي را هم در زندگي خود بگنجانيد. موسيقي باعث افزايش تحمل درد، کاهش افسردگي، اضطراب و تنش‌هاي رواني مي‌شود. موسيقي به شما انگيزه مي‌دهد و احساسات‌تان را برمي‌انگيزد، ايجاد محبت مي‌کند، احساس اطمينان، شادي و نشاط مي‌دهد و در نهايت باعث افزايش اعتماد به نفس شما مي‌شود.
به عنوان يکي ديگر از رموز شادمانه زيستن در سالمندي بايد از نظر جسمي و عاطفي تماس خود را با ديگران به ويژه اقوام، دوستان، فرزندان و نوه‌هايتان حفظ کنيد. نوه‌هايتان را در آغوش بگيريد، نوازش کنيد، عزيز بداريد و ابراز محبت کنيد. يادمان باشد برقراري ارتباط در تمام طول عمر باعث امنيت مي‌شود.
يکي از شاه‌راه‌هاي شاد زيستن، توکل به خداست. وقتي خدا بزرگ‌ترين حامي ماست و همه‌چيز بر اساس تقدير خداوند مهربان و حکيم است، جايي براي نگراني و اندوه نيست. پس به تلاش خود ادامه دهيد و مطمئن باشيد که اوضاع جهان تحت کنترل خداوند است. زياد دعا کنيد؛ زيرا دعا و نيايش در تعالي و آرامش روح اثر دارد. با آرامش مي‌توانيد مشکلات و مسايل را راحت‌تر حل کنيد. جرات داشته باشيد و با کوچک‌ترين آسيب يا ناکامي در زندگي، خود را نبازيد. به علاوه سعي کنيد در کارهاي داوطلبانه براي کمک به ديگران شرکت کنيد. با اين امور خداپسندانه علاوه بر نفع رساندن به ديگران موجب بالا رفتن انرژي خودتان نيز مي‌شويد و اميد به زندگي شما بالا مي‌رود.
در سنين سالمندي نبايد از زندگي زناشويي و حتي روابط زناشويي غافل شد. زندگي زناشويي راهي براي افزايش سطح عاطفه و صميميت بين زن و شوهر است. جزو آن گروهي نباشيد که فکر مي‌کنند رابطه زناشويي مختص جوانان است. شما متناسب با سن خود مي‌توانيد فعاليت زناشويي مناسبي داشته باشيد. در واقع، اين رابطه وسيله‌اي براي اثبات فعال بودن، داشتن احساس پرقدرت بودن، ايجاد اعتماد به نفس و جلوگيري از اضطراب است.
هرچند رابطه زناشويي يک مساله بسيار شخصي و خصوصي است اما اگر به دليل بيماري‌هايي مثل مشکلات قلبي عروقي، قندخون و يا برخي داروها و سيگار مشکلي در اين مورد داريد، حتما آن را با پزشک در ميان بگذاريد تا درمان شويد. حتي بايد در دوره سالمندي مراقب بارداري ناخواسته نيز باشيد. در مردان از سن 50 سالگي، تعداد نطفه در اسپرم کم مي‌شود اما صفر نمي‌شود. بنابراين اگر سن شما هم هنوز در محدوده باروري باشد، احتمال بارداري وجود دارد.
در خانم‌هاي بالاي 60 سال احتمال باروري در حد صفر است ولي قبل از آن بايد از روش مناسب پيشگيري از بارداري استفاده کنيد. نکته مهم اين است که ابراز عشق و محبت يک نياز دايمي است و روابط صميمانه بين همسران (چه در سنين جواني، چه در سنين پيري) به تامين اين هدف کمک مي‌کند. البته نبايد اين مساله عاطفي را در معني روابط زناشويي خلاصه کرد.
زندگي خودتان را در هر سني که هستيد با عشق ورزيدن و محبت به ديگران شيرين و بانشاط کنيد. براي ديگران کاري انجام دهيد و با اين کار، لحظاتي از افکار مربوط به خود خارج شويد و مشکل شخص ديگر را تا حد امکان کاهش دهيد. اين کار حس «خوب مفيد بودن» را به شما مي‌دهد. گاهي بايد به دليل اشتباهاتي که در گذشته و حال مرتکب شده‌ايد خود را ببخشيد. به اين ترتيب قادر به بخشيدن اشتباهات ديگران نيز خواهيد بود. در روابط اجتماعي خود با ديگران به سلامت روح و جسم خود بها بدهيد و از استرس دوري کنيد و راه‌هاي کنترل آن را بياموزيد.
خيلي خوب است که عادت کنيد براي پيشگيري و حتي تشخيص زودرس بيماري‌ها به‌طور منظم به پزشک مراجعه کنيد. سالم پير شدن چيز ديگري است. براي آن بايد تلاش کنيد. اول از همه تغذيه خوب و بعد تمرينات ورزشي حايز اهميت‌اند.
بايد به تغذيه خودتان اهميت بدهيد تا سلامت بدن‌تان حفظ شود و سال‌هاي عمر را با نشاط و راحتي بيشتري طي کنيد که ماحصل آن لذت بردن از زندگي است. يکي از دلايل مهم اين توصيه و تاکيد، آن است که در دوران سالمندي تغييراتي در بدن ايجاد مي‌شود که شما هيچ‌گونه دخالتي در آن نداريد ولي برخي عوامل مي‌توانند بروز سالمندي را به تعويق اندازند و يا از شدت تغييرات ايجاد شده در بدن بکاهند.
تحقيقات متخصصان تغذيه نشان داده است افرادي که از عمر طولاني‌تري برخوردارند، داراي اين خصوصيات هستند: هر روز به طور مرتب صبحانه مي‌خورند؛ در هر وعده حجم غذاي کمي مصرف مي‌کنند؛ همواره وزن ثابتي دارند (تغييرات وزن‌شان کم است؛ ميوه و سبزي در برنامه غذايي روزانه آنها وجود دارد؛ از مصرف نمک زياد، موادغذايي شور و مواد غذايي چرب خودداري مي‌کنند.
علاوه بر اين نکات تغذيه‌اي، عوامل ارثي و ژنتيکي، فعاليت‌هاي بدني منظم، اجتماعي بودن و معاشرت‌هاي دوستانه و مسايل اقتصادي مي‌توانند در افزايش طول عمر انسان موثر باشند. پس با کمي دقت مي‌بينيد داشتن برنامه غذايي صحيح، مي‌تواند خطر ابتلا به بسياري از بيماري‌ها را کاهش داده و ما را از عوارض ناخواسته آن بيماري‌ها مصون دارد. وضعيت سلامت ما لزوما وابسته به سن ما نيست بلکه در هر سني مي‌تواند قابل تغيير به وضعيت بهتر و يا بدتر باشد.
در صورت کنترل نکردن اين نکات، ابتلا به بيماري‌هايي مانند سکته قلبي و مغزي و سرطان‌ها بيشتر مي‌شود.
اضافه وزن، پوکي‌استخوان، فشارخون بالا، چربي خون و قندخون بالا از مشکلات شايعي هستند که يکي از راه‌هاي کنترل آنها داشتن تغذيه صحيح است.
منبع:www.salamat.com
کارشناسان مي‌گويند حتي من و شمايي که در آغاز دوران جواني هستيم نيز بايد تلاش کنيم تا يک سالمند خوشحال و سالم باشيم؛ وگرنه هرگز با آرزو کردن نمي‌توانيم پايان خوشي براي روزهايي که بازنشسته شده‌ايم و احتمالا بچه‌هاي‌مان بزرگ شده‌ند و شايد نوه هم داشته باشيم، انتظار بکشيم. شما دوست داريد در آن ايام ازتان به عنوان يک سالمند سالم و موفق و خوشبخت ياد کنند يا نه؟ ما طبق سرشماري سال 85، حدود 5 ميليون و 130 هزار سالمند در کشور داريم و پيش‌بيني مي‌شود در سال 1390 اين رقم به 5/5 ميليون برسد و تنها 5 سال بعد، يعني در 1395، به 6/5 ميليون؛ يعني ما با يک بحران جمعيت سالمند مواجه خواهيم شد. کارشناسان مي‌گويند کسي مي‌تواند انتظار داشته باشد در سالمندي‌اش سالم باشد که لااقل از 39 سالگي براي خودش برنامه‌ريزي کند تا وقتي به اولين دوره سالمندي (يعني 60 يا 65 سالگي) رسيد، بتواند به خودش آفرين بگويد و نتيجه و بهره زندگي سالم را مشاهده کند. اگر او از جواني و ميانسالي عادات دوستدار سلامت را رعايت نکند و مثلا به آرتروز يا مشکلات قلبي يا بيماري قند مبتلا شود، چاره‌اي ندارد جز سازش با آنها و اين که در پيري براي رهايي از عوارض آن، محدوديت‌هايي را در نظر بگيرد. پس حالا که به يک هدف مشترک رسيديم؛ اينکه مرحله پاياني داستان زندگي‌مان را با يک استقبال باشکوه جشن بگيريم و از بهره سال‌هاي عمرمان لذت ببريم.
براي اين منظور، سري به کارشناسان طب سالمندي زده‌ايم: دکتر سهيلا خوش‌بين، رييس اداره سالمندان و دکتر مهتاب عليزاده، کارشناس اداره سالمندان وزارت بهداشت. آنها معتقدند حتي آنهايي که الآن در دوران سالمندي هستند نيز بايد بکوشند شرايط خودشان را بهبود بخشند و ديگر گروه‌هاي سني نيز بايد يک برنامه‌ريزي منظم داشته باشند.
10 فرمان کارشناسان
وقتي اين حس مفيد بودن را داريد، هر صبح احساس مي‌کنيد زندگي‌تان معني‌دار است. البته بايد سعي کنيد تغييرات خانوادگي، ظاهري، جسمي و عملکردي اين دوران را بشناسيد و آنها را بپذيريد. اگر انتظارات‌تان را از خود و ديگران در حد معقول و منطقي نگه داريد، راز شادمانه زيستن را يافته‌ايد؛ و اما توصيه‌هاي کارشناسان:
زندگي را به خودتان و ديگران سخت نگيريد. توانايي‌هاي خود را توسعه دهيد و به افراد موفق هم سن‌تان نگاه کنيد که براي شما ايجاد انگيزه مي‌کند. همواره خوش‌بين باشيد و مثبت فکر کنيد. معاشرت شما با سالمندان خوش‌بين و فراگيري نگرش خوش‌بينانه، بي‌حوصلگي و نااميدي شما را از بين مي‌برد. با اين جمله که «از ما گذشته و براي سن ما دير است» خداحافظي کنيد و آن را از ذهن بيرون برانيد.
اهداف بزرگ داشته باشيد و با اميد زندگي کنيد. از هرفرصتي براي يادگيري چيز تازه‌اي استفاده کنيد و بدانيد هيچ‌وقت دير نيست. هر روز صبح که بيدار مي‌شويد، چهره‌اي خندان داشته باشيد. خنده سلامت را به شما هديه مي‌دهد. مطمئن باشيد روزي که مي‌خنديد نمي‌تواند روز بدي باشد. از جسم و روح خود به خوبي مراقبت و استفاده کنيد. اگر از آنها استفاده نکنيد، خطر از دست دادن آنها وجود دارد.
به هيچ‌وجه نبايد يک‌جا ماندن و بي‌حرکتي را تجربه کنيد. حرکت کنيد. حرکت شادي‌آور است و افسردگي را از شما دور مي‌کند. سفر کنيد و جهان پيرامون‌تان را ببينيد، بشنويد. حس‌کنيد و از زندگي لذت ببريد. داشتن برنامه ورزشي استرس شما را مي‌کاهد. اعتماد به نفس‌تان را بالا مي‌برد و نشاط و سر زندگي را به دنبال دارد. با ورزش مي‌توانيد از بيماري‌هاي مختلف پيشگيري کنيد.
علاوه برتحرک و مثبت بودن و اهميت دادن به خود، بايد موسيقي را هم در زندگي خود بگنجانيد. موسيقي باعث افزايش تحمل درد، کاهش افسردگي، اضطراب و تنش‌هاي رواني مي‌شود. موسيقي به شما انگيزه مي‌دهد و احساسات‌تان را برمي‌انگيزد، ايجاد محبت مي‌کند، احساس اطمينان، شادي و نشاط مي‌دهد و در نهايت باعث افزايش اعتماد به نفس شما مي‌شود.
به عنوان يکي ديگر از رموز شادمانه زيستن در سالمندي بايد از نظر جسمي و عاطفي تماس خود را با ديگران به ويژه اقوام، دوستان، فرزندان و نوه‌هايتان حفظ کنيد. نوه‌هايتان را در آغوش بگيريد، نوازش کنيد، عزيز بداريد و ابراز محبت کنيد. يادمان باشد برقراري ارتباط در تمام طول عمر باعث امنيت مي‌شود.
يکي از شاه‌راه‌هاي شاد زيستن، توکل به خداست. وقتي خدا بزرگ‌ترين حامي ماست و همه‌چيز بر اساس تقدير خداوند مهربان و حکيم است، جايي براي نگراني و اندوه نيست. پس به تلاش خود ادامه دهيد و مطمئن باشيد که اوضاع جهان تحت کنترل خداوند است. زياد دعا کنيد؛ زيرا دعا و نيايش در تعالي و آرامش روح اثر دارد. با آرامش مي‌توانيد مشکلات و مسايل را راحت‌تر حل کنيد. جرات داشته باشيد و با کوچک‌ترين آسيب يا ناکامي در زندگي، خود را نبازيد. به علاوه سعي کنيد در کارهاي داوطلبانه براي کمک به ديگران شرکت کنيد. با اين امور خداپسندانه علاوه بر نفع رساندن به ديگران موجب بالا رفتن انرژي خودتان نيز مي‌شويد و اميد به زندگي شما بالا مي‌رود.
در سنين سالمندي نبايد از زندگي زناشويي و حتي روابط زناشويي غافل شد. زندگي زناشويي راهي براي افزايش سطح عاطفه و صميميت بين زن و شوهر است. جزو آن گروهي نباشيد که فکر مي‌کنند رابطه زناشويي مختص جوانان است. شما متناسب با سن خود مي‌توانيد فعاليت زناشويي مناسبي داشته باشيد. در واقع، اين رابطه وسيله‌اي براي اثبات فعال بودن، داشتن احساس پرقدرت بودن، ايجاد اعتماد به نفس و جلوگيري از اضطراب است.
هرچند رابطه زناشويي يک مساله بسيار شخصي و خصوصي است اما اگر به دليل بيماري‌هايي مثل مشکلات قلبي عروقي، قندخون و يا برخي داروها و سيگار مشکلي در اين مورد داريد، حتما آن را با پزشک در ميان بگذاريد تا درمان شويد. حتي بايد در دوره سالمندي مراقب بارداري ناخواسته نيز باشيد. در مردان از سن 50 سالگي، تعداد نطفه در اسپرم کم مي‌شود اما صفر نمي‌شود. بنابراين اگر سن شما هم هنوز در محدوده باروري باشد، احتمال بارداري وجود دارد.
در خانم‌هاي بالاي 60 سال احتمال باروري در حد صفر است ولي قبل از آن بايد از روش مناسب پيشگيري از بارداري استفاده کنيد. نکته مهم اين است که ابراز عشق و محبت يک نياز دايمي است و روابط صميمانه بين همسران (چه در سنين جواني، چه در سنين پيري) به تامين اين هدف کمک مي‌کند. البته نبايد اين مساله عاطفي را در معني روابط زناشويي خلاصه کرد.
زندگي خودتان را در هر سني که هستيد با عشق ورزيدن و محبت به ديگران شيرين و بانشاط کنيد. براي ديگران کاري انجام دهيد و با اين کار، لحظاتي از افکار مربوط به خود خارج شويد و مشکل شخص ديگر را تا حد امکان کاهش دهيد. اين کار حس «خوب مفيد بودن» را به شما مي‌دهد. گاهي بايد به دليل اشتباهاتي که در گذشته و حال مرتکب شده‌ايد خود را ببخشيد. به اين ترتيب قادر به بخشيدن اشتباهات ديگران نيز خواهيد بود. در روابط اجتماعي خود با ديگران به سلامت روح و جسم خود بها بدهيد و از استرس دوري کنيد و راه‌هاي کنترل آن را بياموزيد.
خيلي خوب است که عادت کنيد براي پيشگيري و حتي تشخيص زودرس بيماري‌ها به‌طور منظم به پزشک مراجعه کنيد. سالم پير شدن چيز ديگري است. براي آن بايد تلاش کنيد. اول از همه تغذيه خوب و بعد تمرينات ورزشي حايز اهميت‌اند.
بايد به تغذيه خودتان اهميت بدهيد تا سلامت بدن‌تان حفظ شود و سال‌هاي عمر را با نشاط و راحتي بيشتري طي کنيد که ماحصل آن لذت بردن از زندگي است. يکي از دلايل مهم اين توصيه و تاکيد، آن است که در دوران سالمندي تغييراتي در بدن ايجاد مي‌شود که شما هيچ‌گونه دخالتي در آن نداريد ولي برخي عوامل مي‌توانند بروز سالمندي را به تعويق اندازند و يا از شدت تغييرات ايجاد شده در بدن بکاهند.
تحقيقات متخصصان تغذيه نشان داده است افرادي که از عمر طولاني‌تري برخوردارند، داراي اين خصوصيات هستند: هر روز به طور مرتب صبحانه مي‌خورند؛ در هر وعده حجم غذاي کمي مصرف مي‌کنند؛ همواره وزن ثابتي دارند (تغييرات وزن‌شان کم است؛ ميوه و سبزي در برنامه غذايي روزانه آنها وجود دارد؛ از مصرف نمک زياد، موادغذايي شور و مواد غذايي چرب خودداري مي‌کنند.
علاوه بر اين نکات تغذيه‌اي، عوامل ارثي و ژنتيکي، فعاليت‌هاي بدني منظم، اجتماعي بودن و معاشرت‌هاي دوستانه و مسايل اقتصادي مي‌توانند در افزايش طول عمر انسان موثر باشند. پس با کمي دقت مي‌بينيد داشتن برنامه غذايي صحيح، مي‌تواند خطر ابتلا به بسياري از بيماري‌ها را کاهش داده و ما را از عوارض ناخواسته آن بيماري‌ها مصون دارد. وضعيت سلامت ما لزوما وابسته به سن ما نيست بلکه در هر سني مي‌تواند قابل تغيير به وضعيت بهتر و يا بدتر باشد.
در صورت کنترل نکردن اين نکات، ابتلا به بيماري‌هايي مانند سکته قلبي و مغزي و سرطان‌ها بيشتر مي‌شود.
اضافه وزن، پوکي‌استخوان، فشارخون بالا، چربي خون و قندخون بالا از مشکلات شايعي هستند که يکي از راه‌هاي کنترل آنها داشتن تغذيه صحيح است.
منبع:www.salamat.com
