اضلاع مثلث هوس را بشکن!

گفتگو با دكتر مسعود کيمياگر
 

شايد اين موضوع براي شما عادي باشد که به مزه‌اي خاص مثل شيريني، شوري يا ترشي علاقه داشته باشيد و مثلا شيريني‌خور باشيد اما از ترشي فراري باشيد! بعضي‌ها مي‌گويند گرايش به يك طعم و مزه خاص مي‌تواند علامت ابتلا به برخي از انواع بيماري باشد؛ مثلا مي‌گويند کم‌خون‌ها بيشتر شيريني مي‌خورند و ...
در رابطه با درست يا غلط بودن اين قبيل باورها گفتگويي داشته‌ايم با دکتر مسعود کيمياگر، متخصص تغذيه و رژيم‌درماني.

آيا گرايش به يک طعم و مزه خاص مي‌تواند نشانه ابتلا به بيماري باشد؟
 

نه؛ ما اسم اين حالت را بيماري نمي‌گذاريم ولي تغييرات فيزيولوژيک در يک فرد مي‌تواند سبب اين حالت شود. اين دقيقا منشأ همان حالتي است که در خانم‌هاي باردار اتفاق مي‌افتد. زيرا در دوران بارداري حس بويايي خانم‌ها و حس چشايي آنها افزايش يافته و تمايل بيشتر به يک سري غذاها و تمايل کمتري به غذاهاي ديگر نشان مي‌دهند. در مورد افراد هم كه خوراكي‌هاي خاصي را هوس مي‌كنند، ممکن است اين موضوع اتفاق بيفتد.

يعني تغييرات هورموني باعث مي‌شود غذاهاي خاصي را هوس کنيم؟
 

تا حدودي، بله. به طور كلي هوس کردن سه وجه دارد. يک وجه، فيزيولوژيک است؛ يک وجه، رواني و وجه ديگر، اجتماعي. وجه فيزيولوژيک همين است که افراد به يک بو يا مزه حساس مي‌شوند، دليل آن هم تغييرات هورموني است. وجه اجتماعي معمولا تجربي است مثلا فرد در يک موقعيت و شرايط خاص غذايي را ميل مي‌کند که برايش لذت‌بخش است. وقتي اين موضوع چند بار تکرار شود و همان محيط را براي فرد تداعي کند، سبب مي‌شود فرد به مزه آن غذا متمايل‌تر شود. عکس اين موضوع هم صادق است يعني سبب زده شدن فرد از مزه‌اي خاص مي‌شود. يک وجه ديگر هم اين است که وقتي فردي با دوستان خود است، ممکن است اخلاق دوستان، رفتار و علايق‌شان به شکلي به او منتقل شود يا فرد بخواهد به طور ناخودآگاه خود را با ديگران هم‌فکر و هم‌سليقه نشان دهد (به عنوان مثال، در دوران نامزدي دختر و پسر) و به همين دليل به سمت طعمي خاص گرايش يابد.

پس اين باورهايي که در رابطه با گرايش به شيريني و مبتلا بودن به کم‌خوني يا افسردگي وجود دارد، اشتباه است؟
 

ببينيد؛ معمولا آنهايي که افسردگي دارند با خوردن غذاهاي شيرين مثل بستني و شکلات يک حالت شعفي پيدا مي‌کنند چون هورموني به نام بتاآندورفين در بدن پس از مصرف اين غذاها ترشح مي‌شود و اين هورمون سبب مي‌شود افراد افسرده و کسل، حال‌شان بهتر شود؛ مثلا پخش حلوا در مراسم عزاداري همين کارکرد را دارد. اما در رابطه با شوري و ترشي چنين چيزي نداريم. البته نمي‌توان در مورد هر يک قطعا حرفي زد ولي عادت بدن به يک مزه بيشتر به نوع ذايقه و تغييرات هورموني مربوط است.

اين عادت، مشکل و بيماري خاصي هم در فرد ايجاد مي‌کند يا نه؟
 

خب، مسلما هر کسي به صورت افراطي يک غذايي را ميل کند (مثلا اگر يک کيلو بستني يا يک جعبه شيريني دانمارکي را يک روزه تمام کند) ممکن است در حالت افسردگي، ناراحتي و مشکلات زندگي‌اش هم به اين مزه گرايش يابد تا موقتي و لحظه‌اي خود را آرام کند اما در درازمدت مشخص است که اين رفتار طبيعي و درست نيست. وقتي زياد شيريني بخوريم، شيريني و چربي تاثيرات واضحي دارد که از آن جمله مي‌توان به اضافه‌وزن، ديابت، بالا رفتن چربي خون و... اشاره کرد. مصرف مداوم مزه شور هم در فشارخون حتما تاثير مي‌گذارد و به ويژه در کساني که حساسيت بيشتري دارند وقتي مصرف غذاهاي شور به صورت يک عادت درآيد، در درازمدت سبب افزايش فشار خون مي‌شود اما در رابطه با ترشي بايد گفت که مشکل خاصي ايجاد نمي‌کند. به هر حال در قديم گفته مي‌شد ترشي معده را اذيت مي‌کند اما اين‌ مربوط به مصرف ترشي در حد زياد و در افرادي است که حساسيت دارند وگرنه معده ما خودش اسيد ترشح مي‌کند و محيط، محيطي ترش و اسيدي است. اين باور که از قديم گفته‌ مي‌شد ترشي زياد نخور خيلي صادق نيست، مگر در کساني که معده‌شان تحريک مي‌شود. معده به سه شکل تحريک خواهد شد؛ يک تحريک مکانيکي داريم با مصرف غذاهاي ديرهضم مثل گوشت‌هاي سخت و برخي سبزيجات سخت، يکي تحريک شيميايي است که با مصرف ادويه و برخي مواد شيميايي رخ مي‌دهد و يکي تحريک حرارتي است که با غذاهاي زياد داغ يا سرد رخ مي‌دهد.

شما به کساني که مدام هوس يک مزه خاص را دارند و مثلا مدام شيريني يا شوري هوس مي‌کنند، چه توصيه‌اي داريد؟
 

خب، بهتر است آنها ريشه اين گرايش را پيدا کرده و يک جايگزين براي غذاي مذكور پيدا کنند. اگر در يک لحظه هوس شيريني و شکلات مي‌کنند، ببينند چه کاري حواس آنها را پرت مي‌کند؛ کارهايي مانند زنگ زدن به يک دوست، سرگرم کردن خود به يک کار مفيد، گوش کردن به موزيک، دعا کردن، کتاب خواندن، 5 دقيقه بيرون رفتن از خانه، دوش گرفتن و... به شکل‌هاي مختلف مي‌تواند در آن لحظه هوس و فكر خوردن آن ماده غذايي خاص را از بين ببرد و مانع از بروز آثار درازمدت آنها در اثر تكرار اين عادت شود.
منبع:www.salamat.com