رابطه شيمي‌درماني و زخم‌هاي دهاني
نويسنده: دكتر آرش منصوريان، متخصص بيماري‌هاي دهان
سرطان دهان شامل طيفي از ضايعه‌هاي بدخيم است که در دهان اتفاق مي‌افتد که يا منشا آن خود بافت دهان است يا از بدخيمي‌هاي ساير نقاط بدن ناشي مي‌شود. براي دستيابي به سلامت دهان، دندان‌پزشک بايد به عنوان يک عضو، هماهنگ با تيم مراقبت‌هاي بهداشتي بيماران سرطاني عمل کند.
بيماراني که شيمي‌درماني مي‌شوند ممکن است تظاهراتي از قرمزي و زخم در مخاط دهان، عفونت بافت‌هاي اطراف دهان، خون‌ريزي بيش از حد در پي ضربه‌هاي خفيف، خشکي دهان و كم‌خوني را داشته باشند. التهاب مخاط دهان (مخاط دهان قرمز، حساس و پوسته‌پوسته مي‌شود و کنده شدن لايه سطحي در آن مشابه يک سوختگي شديد دهاني است) در بيش از 40 درصد بيماران تحت معالجه با شيمي‌درماني رخ مي‌دهد و اغلب به عنوان يک فاکتور محدودکننده دوز شيمي‌درماني و به عنوان عامل قطع دوز با فواصل زماني در پرتودرماني مطرح مي‌شود. در شيمي‌درماني، التهاب مخاط دهان اغلب بين روز هفتم و چهاردهم شيمي‌درماني ظاهر مي‌شود و اين زماني است که داروها باعث کاهش شديد تعداد گلبول‌هاي سفيد خون مي‌شوند. التهاب مخاط دهان معمولا 1 تا 2 هفته بعد از اتمام درمان فروکش مي‌کند. بيماران معمولا وجود زخم، درد، اختلال در بلع، عدم درک مزه و مشکل در غذا خوردن را گزارش مي‌کنند. مشکل در خوردن غذا، خطرات عفونت دهاني و سيستميک را افزايش مي‌دهد. اگر غدد بزاقي اصلي تحت اشعه قرار گرفته باشند، بعد از شروع اوليه التهاب مخاط دهان ممکن است خشکي دهان رخ دهد.
• استفاده از بي‌حس‌کننده‌هاي موضعي مثل ژل ليدوکائين يا يک محلول آنتي‌هيستامين (بنزيدامين، ديفن هيدرامين، پرومتازون) که مي‌تواند درد را کنترل کند. اين عوامل را مي‌توان با شير منيزي (Maalox) مخلوط کرد تا به صورت يک پوشاننده عمل کنند (براي محافظت از نواحي زخمی)
• استفاده از دهان‌شويه‌هاي ضدميکروبي نظير کلرهگزيدين.
• داروهاي ضدالتهاب مثل دگزا متازون يا عصاره بابونه
• دريافت کافي آب
• رژيم غذايي نرم، پروتئين و مکمل ويتامين در مقادير درماني.
• هواي مرطوب (مرطوب‌کننده يا تبخيرکننده)
• اجتناب از الکل، تنباکو و غذاهاي محرک (به عنوان مثال ميوه‌ها و آبميوه‌هاي خانواده مرکبات، غذاهاي داغ و تند)
در استفاده‌کنندگان از دندان مصنوعي تا زمان برطرف شدن مرحله حاد التهاب دهان، بيمار نبايد از آن استفاده کند. زماني که بيمار شيمي‌درماني سرپايي يا بيمارستاني دريافت مي‌کند، دندان‌پزشک بايد از شمارش گلبول‌هاي سفيد بيمار و وضعيت پلاکتي وي، قبل از انجام مراقبت‌هاي دندان‌پزشکي آگاهي داشته باشد.
منبع:www.salamat.com
بيماراني که شيمي‌درماني مي‌شوند ممکن است تظاهراتي از قرمزي و زخم در مخاط دهان، عفونت بافت‌هاي اطراف دهان، خون‌ريزي بيش از حد در پي ضربه‌هاي خفيف، خشکي دهان و كم‌خوني را داشته باشند. التهاب مخاط دهان (مخاط دهان قرمز، حساس و پوسته‌پوسته مي‌شود و کنده شدن لايه سطحي در آن مشابه يک سوختگي شديد دهاني است) در بيش از 40 درصد بيماران تحت معالجه با شيمي‌درماني رخ مي‌دهد و اغلب به عنوان يک فاکتور محدودکننده دوز شيمي‌درماني و به عنوان عامل قطع دوز با فواصل زماني در پرتودرماني مطرح مي‌شود. در شيمي‌درماني، التهاب مخاط دهان اغلب بين روز هفتم و چهاردهم شيمي‌درماني ظاهر مي‌شود و اين زماني است که داروها باعث کاهش شديد تعداد گلبول‌هاي سفيد خون مي‌شوند. التهاب مخاط دهان معمولا 1 تا 2 هفته بعد از اتمام درمان فروکش مي‌کند. بيماران معمولا وجود زخم، درد، اختلال در بلع، عدم درک مزه و مشکل در غذا خوردن را گزارش مي‌کنند. مشکل در خوردن غذا، خطرات عفونت دهاني و سيستميک را افزايش مي‌دهد. اگر غدد بزاقي اصلي تحت اشعه قرار گرفته باشند، بعد از شروع اوليه التهاب مخاط دهان ممکن است خشکي دهان رخ دهد.
براي کاهش اين مشکل‌ها چه بايد کرد؟
• استفاده از بي‌حس‌کننده‌هاي موضعي مثل ژل ليدوکائين يا يک محلول آنتي‌هيستامين (بنزيدامين، ديفن هيدرامين، پرومتازون) که مي‌تواند درد را کنترل کند. اين عوامل را مي‌توان با شير منيزي (Maalox) مخلوط کرد تا به صورت يک پوشاننده عمل کنند (براي محافظت از نواحي زخمی)
• استفاده از دهان‌شويه‌هاي ضدميکروبي نظير کلرهگزيدين.
• داروهاي ضدالتهاب مثل دگزا متازون يا عصاره بابونه
• دريافت کافي آب
• رژيم غذايي نرم، پروتئين و مکمل ويتامين در مقادير درماني.
• هواي مرطوب (مرطوب‌کننده يا تبخيرکننده)
• اجتناب از الکل، تنباکو و غذاهاي محرک (به عنوان مثال ميوه‌ها و آبميوه‌هاي خانواده مرکبات، غذاهاي داغ و تند)
در استفاده‌کنندگان از دندان مصنوعي تا زمان برطرف شدن مرحله حاد التهاب دهان، بيمار نبايد از آن استفاده کند. زماني که بيمار شيمي‌درماني سرپايي يا بيمارستاني دريافت مي‌کند، دندان‌پزشک بايد از شمارش گلبول‌هاي سفيد بيمار و وضعيت پلاکتي وي، قبل از انجام مراقبت‌هاي دندان‌پزشکي آگاهي داشته باشد.
منبع:www.salamat.com
