پروبيوتيک‌ها
نويسنده:دکتر محمد حسين‌زاده
هرچند بيش از 15 سال از پا به عرصه گذاشتن گسترده پروبيوتيک‌ها نمي‌گذرد، ولي سابقه توجه پزشکان و دانشمندان علوم زيستي به اين فرآورده‌ها به اوايل قرن بيستم ميلادي برمي‌گردد. در آن زمان توجه دانشمندان به اين امر جلب شد که پروبيوتيک‌ها با تاثير بر تعادل ميکروبي روده مانع رشد و گسترش پاتوژن‌ها و باکتري‌هاي سم‌ساز مي‌گردند.
امروزه موارد استفاده متنوعي از پروبيوتيک‌ها مدنظر قرار گرفته است. اين ترکيبات که بنا به تعريف، ميکروارگانيسم‌هاي زنده‌اي هستند که در صورت تجويز در مقادير کافي به سلامت فرد ميزبان کمک مي‌کنند براي کمک در درمان بيماري‌هاي مختلفي شامل عدم تحمل لاکتوز، کاهش کلسترول، کاهش فشارخون، بهبود کارکرد دستگاه ايمني، عفونت هليکوباکتر پيلوري، کاهش التهاب، رشد بيش از حد باکتريي روده، بيماري‌هاي التهابي روده، نشانگان روده تحريک‌پذير، اسهال ناشي از آنتي‌بيوتيک، کوليت ناشي از کلستريوم ديفيسل و پيشگيري از آنتروکوليت نکروزان در کودکان به کار گرفته شده‌اند.
از ميان موارد استفاده بالا، پيشگيري از انتروکوليت نکروزان در نوزادان نارس و درمان اسهال ناشي از آنتي‌بيوتيک و کوليت ناشي از کلسترديوم ديفسيل که مي‌تواند کشنده باشد بيشتر مورد بررسي قرار گرفته‌اند و شواهد افزون‌تري از اثربخشي دارند. اما آنچه در تجويز پروبيوتيک‌ها مهم است اين که همه فرآورده‌هاي پروبيوتيک لزوما تاثير يکساني ندارند و مطالعاتي در دست است که بعضي موثر بوده‌اند و بعضي موثر نبوده‌اند.
مورد ديگر آن‌که در افراد داراي ضعف ايمني يا نقص ايمني نمي‌توان از اين فرآيندها استفاده کرد چراکه با خطر سپسيس در بعضي گزارشات همراه بوده‌اند و نهايتا اينکه با توجه به اين که مکانيسم‌هاي مطرح شده براي اثر اين داروها از سازگاري بالاي آنها با مکانيسم‌هاي دفاعي بدن و عوارض ناچيز آنها، استانداردسازي محصولات و تدوين راهکارهاي تجويز آن در سطح کشوري با اطلاع‌رساني کافي از سوي مراجع ذي‌ربط مي‌تواند براي بيماران و نظام درمان بسيار به صرفه باشد.
اين که داروهايي با اثر آنتي‌کلينرژيک حافظه و کارکرد شناختي را حتي در جوانان سالم (سالمندان ومبتلايان به بيماري پارکينسون که جاي خود دارند) مختل مي‌کنند يافته جديدي نيست و احتمالا پيشتر در مقالات به آن برخورده‌ايد. ولي در مطالعه‌اي که جديدا انجام شده پژوهشگران داروهاي مصرفي 235 بيمار پارکينسوني مراجعه کننده به مطب پزشکان را بررسي نمودند و از ميان آنها 29 دارو پربسامد يافتند که همگي اثر آنتي‌کلينرژيک داشتند. همان‌طور که احتمالا حدس مي‌زنيد داروهاي ضدافسردگي، ضداضطراب و ضدسايکوز... درصدر اين فهرست قرار مي‌گيرند.
نکته ظريفي که در اين ميان وجود دارد اينکه برقراري کُند تعادل ميان سود ـ زيان بيمار در تجويز اين داروها به سالمندان و به ويژه مبتلايان به پارکينسون بسيار دشوار است. اين داروها براي از ميان بردن افسردگي و اضطراب و... که بيمار به آن مبتلا است تجويز مي‌شوند ولي کاهش حافظه و کارکرد شناختي، خود مي‌توانند افسردگي و اضطراب براي بيمار به وجود آورند. خواندن اين مقاله مرا به ياد درس يکي از استادان داخلي‌ام در دوره تحصيل انداخت که مي‌گفت وقتي بيمار سالمندي به شما مراجعه مي‌کند پس از آن شکايت اصلي و شرح حال وي را شنيديد از وي کيسه داروهاي مصرفي‌اش را بخواهيد. در بسياري از موارد تشخيص ناراحتي جديد بيمار را در کيسه دارويش پيدا مي‌کنيد.
منبع:www.salamat.com
امروزه موارد استفاده متنوعي از پروبيوتيک‌ها مدنظر قرار گرفته است. اين ترکيبات که بنا به تعريف، ميکروارگانيسم‌هاي زنده‌اي هستند که در صورت تجويز در مقادير کافي به سلامت فرد ميزبان کمک مي‌کنند براي کمک در درمان بيماري‌هاي مختلفي شامل عدم تحمل لاکتوز، کاهش کلسترول، کاهش فشارخون، بهبود کارکرد دستگاه ايمني، عفونت هليکوباکتر پيلوري، کاهش التهاب، رشد بيش از حد باکتريي روده، بيماري‌هاي التهابي روده، نشانگان روده تحريک‌پذير، اسهال ناشي از آنتي‌بيوتيک، کوليت ناشي از کلستريوم ديفيسل و پيشگيري از آنتروکوليت نکروزان در کودکان به کار گرفته شده‌اند.
از ميان موارد استفاده بالا، پيشگيري از انتروکوليت نکروزان در نوزادان نارس و درمان اسهال ناشي از آنتي‌بيوتيک و کوليت ناشي از کلسترديوم ديفسيل که مي‌تواند کشنده باشد بيشتر مورد بررسي قرار گرفته‌اند و شواهد افزون‌تري از اثربخشي دارند. اما آنچه در تجويز پروبيوتيک‌ها مهم است اين که همه فرآورده‌هاي پروبيوتيک لزوما تاثير يکساني ندارند و مطالعاتي در دست است که بعضي موثر بوده‌اند و بعضي موثر نبوده‌اند.
مورد ديگر آن‌که در افراد داراي ضعف ايمني يا نقص ايمني نمي‌توان از اين فرآيندها استفاده کرد چراکه با خطر سپسيس در بعضي گزارشات همراه بوده‌اند و نهايتا اينکه با توجه به اين که مکانيسم‌هاي مطرح شده براي اثر اين داروها از سازگاري بالاي آنها با مکانيسم‌هاي دفاعي بدن و عوارض ناچيز آنها، استانداردسازي محصولات و تدوين راهکارهاي تجويز آن در سطح کشوري با اطلاع‌رساني کافي از سوي مراجع ذي‌ربط مي‌تواند براي بيماران و نظام درمان بسيار به صرفه باشد.
اين که داروهايي با اثر آنتي‌کلينرژيک حافظه و کارکرد شناختي را حتي در جوانان سالم (سالمندان ومبتلايان به بيماري پارکينسون که جاي خود دارند) مختل مي‌کنند يافته جديدي نيست و احتمالا پيشتر در مقالات به آن برخورده‌ايد. ولي در مطالعه‌اي که جديدا انجام شده پژوهشگران داروهاي مصرفي 235 بيمار پارکينسوني مراجعه کننده به مطب پزشکان را بررسي نمودند و از ميان آنها 29 دارو پربسامد يافتند که همگي اثر آنتي‌کلينرژيک داشتند. همان‌طور که احتمالا حدس مي‌زنيد داروهاي ضدافسردگي، ضداضطراب و ضدسايکوز... درصدر اين فهرست قرار مي‌گيرند.
نکته ظريفي که در اين ميان وجود دارد اينکه برقراري کُند تعادل ميان سود ـ زيان بيمار در تجويز اين داروها به سالمندان و به ويژه مبتلايان به پارکينسون بسيار دشوار است. اين داروها براي از ميان بردن افسردگي و اضطراب و... که بيمار به آن مبتلا است تجويز مي‌شوند ولي کاهش حافظه و کارکرد شناختي، خود مي‌توانند افسردگي و اضطراب براي بيمار به وجود آورند. خواندن اين مقاله مرا به ياد درس يکي از استادان داخلي‌ام در دوره تحصيل انداخت که مي‌گفت وقتي بيمار سالمندي به شما مراجعه مي‌کند پس از آن شکايت اصلي و شرح حال وي را شنيديد از وي کيسه داروهاي مصرفي‌اش را بخواهيد. در بسياري از موارد تشخيص ناراحتي جديد بيمار را در کيسه دارويش پيدا مي‌کنيد.
منبع:www.salamat.com
/ج
