نويسنده: مهندس محمدرضا اردلاني/ کارشناس ساختمان‌های سلامت محور
مشارکت مردمي، موثرترين راهکار براي کم کردن خطرات جاني، مالي و اقتصادي زلزله قبل از وقوع آن است زيرا مردم بيشترين حضور، دلسوزي، منافع و جديت را در مقابله با حادثه زلزله داشته و به شرط آنکه حساسيت‌هايشان هدف‌دار تحريک شده و تعليم داده شود، مي‌توانند خود به‌عنوان پليس ساختمان و استحکامات شهري عمل نموده و نقاط ضعف محل زندگي خود را تشخيص دهند و براي سناريوهاي بحران، مطابق با آن مشکلات، راهکارهاي ارزشمند براي حفظ مال و جان خود را فراگرفته و اجرايي نمايند.
طرح انتقال مفاهيم اساسي زلزله به جامعه براي کاربردي کردن راهکارهاي مقابله و تقليل خطرات و عواقب اين پديده، گرچه در ابتدا سخت و طاقت‌فرسا به نظر مي‌رسد ليکن در صورت ارايه کارشناسانه راهکارها به‌صورت ساده و روان و غيره پيچيده و در عين حال جامع و رسا تحت يک برنامه آموزشي موثر، مي‌تواند جذاب، باورپذير و اجرايي بوده و در تغيير و تعيين الگوهاي رفتاري مناسب جامعه در هنگام بحران زلزله شهر مثمر ثمر قرار گيرد.
1 شهروندان غيرمهندس بايد بدانند که اولين آيين‌نامه‌هاي اجباري رعايت استحکام سازه‌ها در مقابله با زلزله در ايران بعد از سال 1368 تدوين و در کشور به تدريج اجرايي شده است لذا کليه ساختمان‌هاي سه، چهار و پنج طبقه فلزي و بتن احداثي قبل از دهه هفتاد (يعني ساختمان‌هاي با عمر بيش از بيست سال) بايد در حال حاضر توسط کارشناسان خبره قانوني (نظام مهندسي يا شهرداري) مورد بازديد و بررسي فني قرار گيرد. اين بررسي که جهت سنجش پايداري سازه و به صورت کتبي خواهد بود، بايد در هنگام خريد يا اجاره به ساکنين مربوطه قابل ارايه باشد.
2 ساختمان‌هاي يک تا سه طبقه آجري جديد يا قديمي ساخت در صورت وجود هر يک از موارد ذيل، در مواقع زلزله قابل اعتماد نبوده و بايد مورد بررسي فني قرار گيرند:
• وجود نداشتن يک کلاف بتني يا فلزي دورا دور سقف ساختمان که معمولا در نما قابل رويت است.
• وجود نداشتن ديوارهاي باربر با ضخامت بيشتر از 30 سانتي‌متر در ساختمان
• ارتفاع سقف بيش از 80/2 سانتي‌متر در يک يا همه طبقات ساختمان
• وجود دهانه‌هاي بيش از 5 متر در ساختمان (حداقل در يکي از جهات در داخل ساختمان، فاصله دو ديوار حمال از هم بيش از 5 متر باشد).
3 ساختمان‌هايي که داراي بالکن يا طره يا کنسول هستند، در صورت وجود موارد ذيل پرخطر محسوب مي‌شوند:
• بالکن‌ها بيش از 00/1 متر در ساختمان‌هاي قديمي و بيش از 20/1 در ساختمان‌هاي جديد بيرون آمده باشند.
• بالکن‌ها با ديواره محصور شده باشند يعني فضاي بالکن با ديوارکشي محصور و به زير بناي داخل ساختمان اضافه شده باشد.
4 ساختمان‌هايي که بيش از يک طبقه بوده و مورد بازسازي قرار گرفته‌اند و در يکي يا همه طبقات آن، ديوارهاي داخلي جا به جا يا حذف يا نازک‌تر يا ضخيم‌تر از قبل شده باشد. (شکل پلان طبقه يا طبقات با روز اول فرق کرده و فضاها جابه جا شده باشند) اين ساختمان‌ها از نظر رفتار سازه‌اي و احتمال آسيب‌پذيري بايد مورد بررسي کارشناسي قرار گيرند.
5 در ساختمان‌هاي آجري تا چهار طبقه که اسکلت فلزي يا بتني نداشته‌اند ليکن مورد بازسازي قرار گرفته و در طول زمان بعد از احداث اوليه، هر گونه جابه‌جايي در محل در، پنجره و بازشوها داشته و يا انواع دهانه‌هاي بازشوي آن نسبت به احداث اوليه کوچک‌تر يا بزرگ‌تر گرديده است، احتمال آسيب‌پذيري بايد مورد بررسي فني قرار گيرد.
6 ساختمان‌هاي چند طبقه جديد يا قديمي‌ساز که مورد بازسازي قرار گرفته و پلان داخلي آنها به اصطلاح اپن شده و تعدادي از ديوارها حذف يا کمتر شده‌اند حتي در صورت وجود استراکچر مطمئن فلزي يا بتني، بايد از نظر عدم تشکيل طبقه نرم مورد بررسي مهندسي و کارشناسانه قرار گيرند.
7 چنانچه به‌عنوان استفاده‌کننده فعلي ساختمان، حدس مي‌زنيد وزن ساختمان نسبت به روز اول احداث با ايجاد کف‌سازي‌هاي جديد، کاشي يا سنگ‌کاري جديد ديوارهاي داخلي يا خارجي، ميزان و تعداد اجسام داخل ساختمان و يا... تغيير کرده است، بهتر است به دليل امکان تغيير مرکز ثقل ساختمان و مشکلات عملکردي سازه ساختمان در زلزله، حتما از يک مهندس خبره سازه دعوت نماييد تا ملک شما را مورد ارزيابي مجدد قرار دهد.
8 متاسفانه افراد غيرمتخصص و بعضا سودجو، بسيار ناآگاهانه نسبت به برداشتن يا جابه جايي تير حمال در داخل ساختمان‌ها اقدام مي‌نمايند که اين عمل حتي براي ساختمان‌هاي يک طبقه هم بسيار پرخطر و مشکل‌ساز است. در صورت وجود سابقه چنين اعمال خطرناکي در ساختمان شما، حتما با مهندسي خبره و مطمئن در امر سازه مشورت نماييد.
9 اگر شک داريد که در طول مدت بهره‌برداري از ساختمان شما، طبقه يا طبقات يا حتي نيم طبقه‌اي هم به ارتفاع ساختمان شما اضافه شده است، اين ساختمان به دليل پرخطر بودن بايد مورد بررسي سازه‌اي قرار گيرد حتي اگر اين اضافه بناها با سازه‌هاي سبک و سقف سبک هم باشد، تحليل سازه‌اي ساختمان را به هم زده است.
منبع: www.salamat.com
طرح انتقال مفاهيم اساسي زلزله به جامعه براي کاربردي کردن راهکارهاي مقابله و تقليل خطرات و عواقب اين پديده، گرچه در ابتدا سخت و طاقت‌فرسا به نظر مي‌رسد ليکن در صورت ارايه کارشناسانه راهکارها به‌صورت ساده و روان و غيره پيچيده و در عين حال جامع و رسا تحت يک برنامه آموزشي موثر، مي‌تواند جذاب، باورپذير و اجرايي بوده و در تغيير و تعيين الگوهاي رفتاري مناسب جامعه در هنگام بحران زلزله شهر مثمر ثمر قرار گيرد.
9 نکته‌اي که بايد بدانيد
1 شهروندان غيرمهندس بايد بدانند که اولين آيين‌نامه‌هاي اجباري رعايت استحکام سازه‌ها در مقابله با زلزله در ايران بعد از سال 1368 تدوين و در کشور به تدريج اجرايي شده است لذا کليه ساختمان‌هاي سه، چهار و پنج طبقه فلزي و بتن احداثي قبل از دهه هفتاد (يعني ساختمان‌هاي با عمر بيش از بيست سال) بايد در حال حاضر توسط کارشناسان خبره قانوني (نظام مهندسي يا شهرداري) مورد بازديد و بررسي فني قرار گيرد. اين بررسي که جهت سنجش پايداري سازه و به صورت کتبي خواهد بود، بايد در هنگام خريد يا اجاره به ساکنين مربوطه قابل ارايه باشد.
2 ساختمان‌هاي يک تا سه طبقه آجري جديد يا قديمي ساخت در صورت وجود هر يک از موارد ذيل، در مواقع زلزله قابل اعتماد نبوده و بايد مورد بررسي فني قرار گيرند:
• وجود نداشتن يک کلاف بتني يا فلزي دورا دور سقف ساختمان که معمولا در نما قابل رويت است.
• وجود نداشتن ديوارهاي باربر با ضخامت بيشتر از 30 سانتي‌متر در ساختمان
• ارتفاع سقف بيش از 80/2 سانتي‌متر در يک يا همه طبقات ساختمان
• وجود دهانه‌هاي بيش از 5 متر در ساختمان (حداقل در يکي از جهات در داخل ساختمان، فاصله دو ديوار حمال از هم بيش از 5 متر باشد).
3 ساختمان‌هايي که داراي بالکن يا طره يا کنسول هستند، در صورت وجود موارد ذيل پرخطر محسوب مي‌شوند:
• بالکن‌ها بيش از 00/1 متر در ساختمان‌هاي قديمي و بيش از 20/1 در ساختمان‌هاي جديد بيرون آمده باشند.
• بالکن‌ها با ديواره محصور شده باشند يعني فضاي بالکن با ديوارکشي محصور و به زير بناي داخل ساختمان اضافه شده باشد.
4 ساختمان‌هايي که بيش از يک طبقه بوده و مورد بازسازي قرار گرفته‌اند و در يکي يا همه طبقات آن، ديوارهاي داخلي جا به جا يا حذف يا نازک‌تر يا ضخيم‌تر از قبل شده باشد. (شکل پلان طبقه يا طبقات با روز اول فرق کرده و فضاها جابه جا شده باشند) اين ساختمان‌ها از نظر رفتار سازه‌اي و احتمال آسيب‌پذيري بايد مورد بررسي کارشناسي قرار گيرند.
5 در ساختمان‌هاي آجري تا چهار طبقه که اسکلت فلزي يا بتني نداشته‌اند ليکن مورد بازسازي قرار گرفته و در طول زمان بعد از احداث اوليه، هر گونه جابه‌جايي در محل در، پنجره و بازشوها داشته و يا انواع دهانه‌هاي بازشوي آن نسبت به احداث اوليه کوچک‌تر يا بزرگ‌تر گرديده است، احتمال آسيب‌پذيري بايد مورد بررسي فني قرار گيرد.
6 ساختمان‌هاي چند طبقه جديد يا قديمي‌ساز که مورد بازسازي قرار گرفته و پلان داخلي آنها به اصطلاح اپن شده و تعدادي از ديوارها حذف يا کمتر شده‌اند حتي در صورت وجود استراکچر مطمئن فلزي يا بتني، بايد از نظر عدم تشکيل طبقه نرم مورد بررسي مهندسي و کارشناسانه قرار گيرند.
7 چنانچه به‌عنوان استفاده‌کننده فعلي ساختمان، حدس مي‌زنيد وزن ساختمان نسبت به روز اول احداث با ايجاد کف‌سازي‌هاي جديد، کاشي يا سنگ‌کاري جديد ديوارهاي داخلي يا خارجي، ميزان و تعداد اجسام داخل ساختمان و يا... تغيير کرده است، بهتر است به دليل امکان تغيير مرکز ثقل ساختمان و مشکلات عملکردي سازه ساختمان در زلزله، حتما از يک مهندس خبره سازه دعوت نماييد تا ملک شما را مورد ارزيابي مجدد قرار دهد.
8 متاسفانه افراد غيرمتخصص و بعضا سودجو، بسيار ناآگاهانه نسبت به برداشتن يا جابه جايي تير حمال در داخل ساختمان‌ها اقدام مي‌نمايند که اين عمل حتي براي ساختمان‌هاي يک طبقه هم بسيار پرخطر و مشکل‌ساز است. در صورت وجود سابقه چنين اعمال خطرناکي در ساختمان شما، حتما با مهندسي خبره و مطمئن در امر سازه مشورت نماييد.
9 اگر شک داريد که در طول مدت بهره‌برداري از ساختمان شما، طبقه يا طبقات يا حتي نيم طبقه‌اي هم به ارتفاع ساختمان شما اضافه شده است، اين ساختمان به دليل پرخطر بودن بايد مورد بررسي سازه‌اي قرار گيرد حتي اگر اين اضافه بناها با سازه‌هاي سبک و سقف سبک هم باشد، تحليل سازه‌اي ساختمان را به هم زده است.
منبع: www.salamat.com
