مقررات كيفرى، جرايم و مجازات‏ها در تورات(5)

3- وضعيت قضايى و مقررات آيين دادرسى كيفرى
 

1-3- مسؤول رسيدگى به دعاوى
از آيات 12-26 از فصل هيجدهم سفر خروج استفاده مى‏شود كه حضرت موسى (ع) پس از خروج بنى اسرائيل از مصر و استقرار آنها در بيابان‏ها به تنهايى دعاوى و اختلافات موجود ميان بنى اسرائيل را حل و فصل مى‏كرد; ولى بعدا به پيشنهاد پدر همسرش يثرو، كاهن مديان اين كار را به قضاتى كه نصب نمود، واگذار كرد و خود به حل و فصل دعاوى مهم پرداخت. در آيات ياد شده آمده است كه: «و در فردايش واقع شد كه موسى به جهت‏حكم نمودن بر قوم نشست و قوم در برابر موسى از صبح تا به شام ايستادند.» «و پدر زن موسى هر چه كه او به قوم عمل مى‏كرد، ديد و گفت: اين عملى كه با قوم مى‏نمايى چيست؟ از چه سبب است كه تو به تنهايى مى‏نشينى و تمامى قوم از صبح تا شام مى‏ايستند در برابرت‏» «و موسى به پدر زن خود گفت: سبب اين است كه قوم به جهت طلب نمودن [اوامر] خدا به [نزد] من مى‏آيند.» و هر گاه مصلحتى ميان ايشان واقع شود، نزد من مى‏آيند و من نيز در ميان مرد و رفيقش حكم نموده، فرايض خدا و شريعت‏هايش را به ايشان اعلام مى‏نمايم.» «و پدر زن موسى وى را گفت كارى كه مى‏كنى، خوب نيست.» «يقين كه تو و هم قومى كه با تواند، تلف خواهيد شد; زيرا كه اين كار از تو سنگين‏تر است، آن را به تنهايى نتوانى نمود.» «حال، قول مرا بشنو و تو را نصيحت مى‏كنم و خدا با تو باشد و به خصوص قوم تو در حضور خدا حاضر باش و مصلحت‏ها را پيش خدا بياور» «و ايشان را به فرايض و شريعت تعليم ده و راهى كه در آن رفتار نمايند و كارى كه بايد بكنند به ايشان اعلام نما.» «و از تمامى قوم، مردمان هنرمندى كه خداترس باشند، مردمان صادق مبغض طمع را در نظر آر و برايشان سردار هزاره و سردار صده و سردار پنجاهه و سردار دهه نصب نما.» «تا آن كه بر قوم، هميشه اوقات حكم نمايند و مقرر شود كه هر مصلحت عظيم را نزد تو بياورند و هر مصلحت جزئى را خود ايشان حكم نمايند و براى تو سبكتر خواهد شد و ايشان به همراهت‏باربردار خواهند شد» «اگر اين كار را عمل نمايى و خدا تو را امر فرمايد، آنگاه طاقت ايستادن خواهى داشت و اين قوم نيز همگى به مكان خود به سلامت‏خواهند رسيد.» «و موسى سخن پدر زن خود را قبول نمود و هر چه كه گفته بود، عمل نمود» «و موسى مردمان هنرمند از تمامى اسرائيل انتخاب كرد و ايشان را سروران قوم گردانيد [يعنى] سردار هزاره و سردار صده و سردار پنجاهه و سردار دهه [نصب نمود] » «و ايشان قوم را هميشه اوقات حكم مى‏نمودند و مهمات مشكله را نزد موسى مى‏آوردند و هر كار جزئى را خود ايشان حكم مى‏نمودند.» در سفر تورات مثنى، فصل اول، آيات 12-16 نيز از زبان حضرت موسى (ع) آمده است كه: «من به تنهايى اين محنت و بار و منازعه شما را چگونه متحمل شوم؟» «از براى خودتان مردم حكمت‏پيشه و صاحب فطانت كه در ميان اسباط شما معروفند، انتخاب نماييد، تا ايشان را به سرورى شما تعيين نمايم‏» «و شما به من جواب داده، گفتيد: چيزى كه امر فرموده‏اى به جا آوردنش نيكوست‏» «پس رؤساى اسباط شما را مردمان حكمت‏پيشه و مشهور گرفتم و ايشان را به سرورى شما تعيين نمودم تا كه سرداران هزاره و سرداران صده و سرداران پنجاهه و سرداران دهه و سرهنگان اسباط شما باشند.» «و در آن وقت قاضيان شما را مامور داشته...»
2-3- هويت صنفى و اجتماعى قضات
چنانكه از آيات گذشته به روشنى استفاده مى‏شود قضات، مردمى هنرمند، خداترس، صادق، به دور از طمع و آز و حكيم بوده‏اند. آنان در عين قضاوت، رؤساى اسباط بنى اسرائيل و در ميان مردم معروف و وجيه بوده‏اند. از آيه پنجم، فصل 21 از سفر تورات مثنى چنين بر مى‏آيد كه قضات در عين حال، روحانى و كاهن و از گروه بنى ليوى بوده‏اند. در آيه ياد شده آمده است كه: «و كاهنان بنى ليوى... خداوند خدايت ايشان را برگزيده است تا آن كه او را خدمت كنند و به اسم خداوند، دعاى خير بخوانند و انفصال هر نزاع و هر صدمه مطابق حكم ايشان باشد.»
3-3- اهداف دستگاه قضايى
توصيه‏هايى كه در تورات به قضات شده است مى‏تواند هدف دستگاه قضايى آن زمان را براى ما روشن نمايد. از آيات متعددى از تورات استفاده مى‏شود كه تاكيد اصلى بر عنصر «عدالت‏» در قضا بوده است. در سفر توارت مثنى، فصل اول، آيه 16 و 17 آمده است كه: «و در آن وقت قاضيان شما را مامور داشته، گفتم كه دعواى برادران خودتان را بشنويد و در ميان مردى با برادرش و با غريبى كه با اوست، به انصاف حكم نماييد» «در فتوا دادن طرف‏گيرى مكنيد، كوچكان را مثل بزرگان بشنويد و از انسان مترسيد، زيرا كه حكم از آن خداست و دعوايى كه بر شما مشكل است نزد من بياوريد، كه آن را بشنوم.» همچنين در سفر تورات مثنى، فصل 16، آيات 18-20 خطاب به موسى (ع) آمده است: «قاضيان و ضابطان را در تمامى دروازه‏هايى كه خداوند خدايت در ميان اسباطت‏به تو مى‏دهد، از براى خود تعيين نما تا قوم را به فتواى عادلانه حكم دهند.» «در فتوا تمايل مكن و طرف‏گيرى منما و رشوه مگير; چون كه رشوه، چشمان حاكمان را بى‏نور و گفته‏هاى عادلان را فسخ مى‏نمايد.» «محض عدالت را تابع شو، تا آن كه زنده مانده، زمينى كه خداوند خدايت‏به تو بدهد، وارث شوى.»
4-3- جايگاه و منزلت قضات
ضمن اين كه قضات خود داراى جايگاه اجتماعى ارجمندى بوده‏اند، با توصيه‏ها و تمهيدات لازم سعى شده كه آنان داراى حرمت و نفوذ كلمه باشند. در سفر خروج، فصل 22، آيه 28 آمده است كه: «قاضيان را دشنام مده...» همچنين بر اساس آيات 7 و 13 از فصل 21 سفر لويان كاهنان از ازدواج با زنان زناكار و مطلقه ممنوع شده‏اند. چنانكه پيشتر گذشت تمرد از فرمان قاضى داراى كيفر مرگ بوده است. 20
5-3- ادله اثبات دعوا
چنانكه در شرح بسيارى از جرايم و مجازات‏ها گذشت، علم و قطع قاضى يكى از ادله بوده است. همچنين دو يا سه شاهد مى‏توانسته است مطلق دعاوى كيفرى و مدنى را اثبات كند. در سفر تورات مثنى، فصل 19، آيه 15 آمده است كه: «يك شاهد به كسى براى هر گناه و هر خطا از تمامى گناهى كه مرتكب شده باشد، برنخيزد، از گواهى دو شاهد يا از گواهى سه شاهد، دعوا ثابت‏شود.» با اين حال گونه‏هايى از اوردالى (داورى الهى) نيز در تورات ذكر شده است. بر پايه آيات 12-31 از فصل پنجم سفر اعداد هر گاه مردى نسبت‏به زن خود ظنين مى‏شد، او را نزد كاهن احضار مى‏نمود و چيزى به نام هديه غيرتى نيز براى كاهن مى‏آورد. آن گاه طى مراسم خاصى زن سوگند داده مى‏شد و لعنت‏هايى نوشته مى‏شد و با آب تلخ شسته مى‏شد و زن، آن آب تلخ شوينده لعنتها را مى‏نوشيد. هر گاه رحم زن باد مى‏كرد و متعفن مى‏شد، دليل بر بدكاره بودن زن بود وگرنه بى‏گناهى او ثابت مى‏شد. و الحمد لله اولا و آخرا

پي نوشت ها :
 

20- ر.ك: به سفر تورات مثنى، فصل 17، آيات 12-13.
 

منبع:www.lawnet.ir
/ع