پارگي رباط صليبي در گفتگو با دکتر علي ترکمان، فوق‌تخصص جراحي زانو
درد زانو و آسيب‌هاي ورزشي زانو در ورزشکاران بسيار شايع است و زانو بعد از مچ پا شايع‌ترين محل صدمات ورزشي است. لابد شنيده‌ايد که زانوي محسن خليلي، بازيکن تيم پيروزي و بهترين گلزن ليگ برتر فوتبال ايران نيز مدتي است آسيب‌ديده و دچار پارگي رباط صليبي قدامي شده است. پارگي اين رباط در ميان فوتباليست‌ها و زنان ورزشکار شايع‌تر است. البته محسن خليلي پس از اتمام بازي‌هاي ليگ برتر، سالم بود و در بازي تيم ملي مقابل سوريه دچار 30 درصد آسيب‌ديدگي اين رباط شد و به علت سهل‌انگاري و بي‌توجهي، روند آسيب او پيشرفت کرد. به همين بهانه گفتگويي انجام داديم با دکتر علي ترکمان، فوق‌تخصص جراحي زانو، پزشک فدارسيون پزشکي ورزشي و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران تا در اين‌باره بيشتر بدانيم.
آقاي دکتر، وضعيت پارگي رباط صليبي چگونه است؟
در سطح يکساني از فعاليت در زنان بيشتر رخ مي‌دهد و درصد قابل ملاحظه‌اي از صدمات زانو را تشکيل مي‌دهد. حداقل 50 درصد از افراد با آسيب رباط صليبي دچار آسيب همراه در منيسک زانو مي‌شوند که منيسک خارجي مستعدتر به آسيب‌ديدگي است (البته در آسيب‌ديدگي حاد). در آسيب‌هاي مزمن رباط صليبي به‌طور معمول منيسک داخلي است که دچار آسيب همراه مي‌شود. سالانه در آمريکا 95 هزار پارگي رباط صليبي گزارش مي‌شود. در آمريکا ساليانه 200 هزار آسيب مرتبط با رباط صليبي ايجاد مي‌شود که 95 هزار مورد آن پارگي رباط صليبي قدامي‌است. همچنين ساليانه حدود 100 هزار بازسازي رباط با جراحي انجام مي‌شود. بروز آسيب به اين رباط در ورزش‌هايي مانند فوتبال، بسکتبال و اسکي بيشتر است. همچنين احتمال ايجاد اين آسيب در سطح يکساني از فعاليت، در زنان 5/2 تا 7/9 برابر مردان است.
آقاي دکتر، چگونه رباط صليبي پاره مي‌شود و علايم آن شامل چه مواردي است؟
ببينيد، بسته به انواع ورزش‌ها متفاوت است.در ورزش‌هاي غيرتماسي ممکن است يک صداي تق همراه با آسيب رباط صليبي شنيده شده يا خير. به طور معمول اين صدا هنگامي که فرد ناگهان تغيير مسير داده يا ناگهان در هنگام دويدن ايستاده است و يا در هنگام افتادن روي پا بعد از پرش شنيده شده و به دنبال آن التهاب ايجاد شده است. علايمش به اين صورت است که در خلال چند ساعت خون در مفصل تجمع پيدا کرده است و فرد به طور معمول نتوانسته است به دليل درد و تورم يا ناپايداري زانو به فعاليت ادامه دهد. اما در ورزش‌هاي تماسي و ضربات با انرژي بالابه طور معمول با آسيب‌ديدگي ساير رباط‌هاي زانو يا منيسک‌ها همراهي دارد. اما راهکار ايجاد آسيب اعمال يک نيروي شديد از سمت خارج به داخل به زانو است که مي‌تواند به يک سه‌گانه آسيب‌ديدگي شامل آسيب رباط صليبي، آسيب رباط جانبي داخلي زانو و آسيب منيسک داخلي منجر شود.
با چه آزمون‌هاي تشخيصي، متوجه پارگي رباط صليبي مي‌شويد؟
آزمون لچمن بعد از تسکين درد انجام مي‌گيرد.به اين صورت که فرد روي تخت خوابيده و زانو را در وضعيت خم‌شدگي 20 تا 30 درجه قرار مي‌دهيم با دست چپ ران را مي‌گيريم و با دست راست پشت قسمت فوقاني ساق را به جلو و طرف خود مي‌کشيم. چنانچه در سمت آسيب‌ديده مقدار جابه‌جا شده به جلو نسبت به سمت سالم در پاي ديگر بيش از سه ميلي‌متر باشد غيرعادي است و نمايانگر آسيب است.
آزمون ديگر، کشنده قدامي است که براي انجام آزمون، بيمار به پشت خوابيده و زانوها را در وضعيت خم‌شدگي 90 درجه قرار مي‌دهد. معاينه‌گر جلوي وي نشسته و با دو دست پشت قسمت زير زانو را مي‌گيرد و ساق را به سمت خود مي‌کشد و در آسيب رباط صليبي قدامي استخوان درشت‌ني جلو مي‌آيد.
علل آسيب‌ديدگي رباط صليبي قدامي چه ورزش‌هايي است؟
ورزش‌هاي پرخطر براي آسيب‌ديدگي رباط صليبي، ورزش‌هاي فوتبال، اسکي، بسکتبال و بيسبال است که مسوول 78 درصد از جراحات مرتبط با ورزش رباط صليبي قدامي هستند. همچنين صدمات ورزشي زنان در زمينه پارگي رباط صليبي بيشتر است.کفش‌هاي ورزشي که کناره‌هاي آنها سفت‌تر و محکم‌تر از وسط کف آنها است بيشتر فرد را مستعد صدمه‌ديدگي ورزشي مي‌کند.
براي تشخيص ضايعه، جايگاه ام‌آر‌آي کجاست؟
اين روش تشخيصي براي تشخيص آسيب‌هاي رباط صليبي حدود 95 درصد حساسيت دارد. همچنين با آن مي‌توان کوفتگي‌هاي استخواني را که در 90 درصد از موارد آسيب رباط صليبي قدامي وجود دارند تشخيص داد.
اين آسيب را چگونه درمان مي‌کنيد؟
در مرحله حاد به طور معمول چنانچه جراحي لازم باشد آن را سه هفته به تاخير مي‌اندازند تا التهاب کاهش يافته و از عوارضي مانند خشکي مفصل به دنبال جراحي سريع جلوگيري شود. بايد در اين سه هفته عضلات جلو و عقب ران و دامنه حرکتي مفصل زانو تقويت و زياد شود که اين امر مي‌تواند به کاهش تجمع مايع مفصلي و به دست آوردن سريع توان عضلاني بعد از عمل کمک کند. بهبودي نيز سه فاز دارد:
فاز اول: دو هفته اول بعد از جراحي را شامل مي‌شود و هدف در آن رسيدن به بازشدگي کامل زانو و حفظ قدرت عضلاني عضله چهارسرراني و کاهش تورم و نيز توانايي خم کردن زانو در حد 90 درجه است.
فاز دوم: هفته سوم تا پنجم بعد از عمل را شامل مي‌شود و هدف در آن حفظ توانايي بازکردن کامل زانو و افزايش ميزان خم‌شدن زانو به بيش از 90درجه تا رسيدن به خم‌شدگي کامل زانو است.
فاز سوم: هفته ششم را شامل مي‌شود و هدف در آن افزايش قدرت و سفتي عضلاني است و به دنبال اين مرحله به آرامي به ورزش باز مي‌گرديم. بدون انجام تمرينات کافي در دوره بعد از جراحي بازگشت به ورزش به زماني معادل شش تا نه ماه زمان نياز دارد.
عوارض اين آسيب ديدگي شامل چه مواردي است؟
خشکي مفصلي، ناپايداري مفصل زانو، درد و محدوديت حرکات مفصل زانو و البته لازم به يادآوري است که ميزان موفقيت جراحي رباط صليبي 82 تا 95 درصد است.
منبع: http://www.salamat.com
