استفاده از نقشههايGIS-READY در به‌روز رساني نقشههاي پايه كاداستري
نويسنده: حميدرضا امامي
اشاره:
امروزه استفاده از GIS در مديريت شهري امري انكار‌ناپذير است. در عين حال مديريت شهري نيز داراي بخش‌هاي مختلفي است كه براي هريك از آنها متولي خاصي در نظر گرفته شده و اين هنر GIS است كه با جمع‌آوري اطلاعات در يك پايگاه داده و به اشتراك‌گذاري آن براي همه كاربران مي‌تواند علاوه بر پاسخگويي به نيازهاي هريك از آنان، از ايجاد امور موازي در ميان استفاده‌كنندگان جلوگيري كرده و علاوه بر صرفه‌جويي در هزينه و وقت، اجازه بهره‌گيري از اطلاعات را متناسب با نوع استفاده از آن به كاربران خود مي‌دهد.
در اين نوشتار تلاش ميشود راهكارهاي مناسبي براي استفاده از اطلاعات موجود در نقشههاي GIS-READY شده سازمان مديريت و برنامه‌ريزي در طرح آمارگيري سرشماري نفوس و مسكن سال 1385 به‌منظور گوياسازي‌نقشه‌هاي كاداستري سازمان ثبت اسناد و املاك ارائه گردد و در عين حال تأكيد ميشود كه امكان استفاده از اطلاعات توصيفي و هندسي به‌هنگام شده نقشههاي كاداستري براي ساير ارگانها نيز وجود دارد.
تعريف‌ها:
كاداستر عبارت است از سيستم رايانه‌اي جمع‌آوري اطلاعات ثبتي به همراه نقشههاي رقومي كه با توجه به نوع كاداستر و كاربرد آن به روش‌هاي گوناگوني صورت مي‌گيرد.
نقشههاي ثبت اسناد و املاك يا كاداستر نقشه‌هايي هستند كه اطلاعات مربوط به وضع زمين‌هاي شهري از نظر هندسي همچون ابعاد و اندازه را شامل ميگردند و شناسنامه‌اي براي هر منطقه به حساب مي‌آيند. از اين نوع نقشه‌ها براي اجراي كارهاي مالياتي و ثبت مالكيت‌ها استفاده ميشود.
مهم‌ترين نوع كاداستر، كاداستر شهري است كه مسؤوليت جمع‌آوري، پردازش، بهروزرساني، تجزيه و تحليل و خروجي اطلاعات مورد نياز اداره‌هاي ثبت اسناد را دارا مي‌باشد. به عبارت ديگر، كاداستر مسؤوليت اتصال (لينك) اطلاعات توصيفي ثبتي شامل پلاك‌هاي ثبتي (اصلي، فرعي و مفروزي)، نوع ملك، كيفيت ملك (عرصه و اعيان به تفكيك متراژ) و شماره ثبت و صفحه دفاتر املاك را به همراه اطلاعات هندسي يا نقشههاي بزرگ‌مقياس (500/1) كاداستري با امكان تشخيص املاك به تفكيك عرصه هر ملك برعهده داشته و در مراحل بالاتر در صورت اجراي طرح جامع املاك موارد ديگري نيز همانند تغييرات مالكيت‌ها و نام آخرين مالك و... را مي‌توان به پايگاه داده اضافه نمود.
GIS يا سيستم اطلاعات جغرافيايي نيز همان‌‌گونه كه از نامش برمي‌آيد، از 2 بخش سيستم اطلاعات و جغرافيا يا جغرافي كه به معناي نگارش درباره زمين مي‌باشد، تشكيل شده است. در سيستم اطلاعات يكسري عمليات براي استفاده در فرآيند تصميم‌گيري انجام ميشود.
GIS يك سيستم رايانه‌اي شامل سخت‌افزار، نرم‌افزار، داده‌ها و كاربردها مي‌باشد و قادر است داده‌هاي مكاني را به صورت رقومي اخذ، نگهداري، مدل‌سازي و تجزيه و تحليل نموده و نتايج را به صورت متني يا گرافيكي ارائه كند.
به‌منظور بهروزرساني نقشههاي كاداستر 2 معيار اساسي مورد نياز است:
1- بهروزرساني اطلاعات ثبتي شامل اطلاعات توصيفي و هندسي:مهم‌ترين منبع در بهروزرساني اطلاعات ثبتي، دفاتر املاك، بايگاني اسناد و نقشههاي ترسيمي دستي يا رقومي نقشه‌برداران ثبتي است. به‌علاوه مي‌توان از اطلاعات كسب‌شده توسط ارگان‌هايي همانند واحد عوارض شهرداري‌ها نيز استفاده نمود كه اين امر منوط به اجراي صحيح و دقيق و بهروزرساني مناسب اطلاعات اين واحد‌‌هاست. گرچه بيشتر اطلاعات اوليه در زمان شروع به كار واحدهاي كاداستر از اين منابع تهيه ميشود؛ اما پس از تكميل و بهروزرساني اين اطلاعات در واحدهاي كاداستر غالباً اطلاعاتي به مراتب صحيح‌تر و دقيق‌تر در پايگاه داده كاداستر به دست مي‌آيد. دليل آن هم وجود نقشههاي پايه فتوگرامتري يا زميني بسيار دقيق‌تر در مقايسه با كروكي‌ها يا نقشههاي كم‌دقت بعضي از اين ارگان‌‌هاست. ارتباط مستمر كاداستر با نقشه‌برداران ثبتي نيز امكان دسترسي به نقشههاي به‌هنگام‌شده شهري به تفكيك هر ملك را فراهم مي‌آورد.
2- به‌روزرساني‌نقشه‌هاي كاداستر در بخش‌هاي ديگر يا به عبارتي بهروزرساني اطلاعات كارتوگرافيكي نقشههاي پايه كاداستري (گوياسازي نقشه‌ها:) بسياري از عوارض موجود بر روي زمين داراي اسم مي‌باشند و اين اسامي بخش مهمي از اطلاعات نقشه را تشكيل مي‌دهند. اگرچه اسم عارضه همانند خود عارضه بر روي زمين قابل روِيت نيست؛ اما درج آن بر روي نقشه براي شناسايي تعدادي از عوارض لازم و ضروري است.
در مورد نقشههاي كاداستر نيز به‌منظور تشخيص صحيح ملك توسط كاربران، نقشه‌برداران ثبت و حتي ارباب‌رجوعي كه با مراجعه به نقشه محل، ملك خود را جهت انجام امور بعدي كاداستري و ثبتي براي نقشه‌برداران ثبت و يا كاداستر و حتي كاربران مشخص مي‌كنند، رعايت اصول كارتوگرافيك همانند نامگذاري خيابان‌ها، ميدان‌ها، پارك‌ها، اداره‌ها و حتي عوارض طبيعي و مصنوعي– كه سرعت و دقت تشخيص ملك را افزايش مي‌دهد– ضروري به نظر مي‌رسد. در كارتوگرافي به اين مسأله گوياسازي نقشه مي‌گويند. به عبارت ديگر گوياسازي در نقشه‌برداري و كارتوگرافي به مجموعه عمليات ميداني و ستادي طبقه‌بندي و نام‌نگاري (Toponymy) عوارض طبيعي و انسان‌ساخت اطلاق ميشود كه با توجه به مقياس و موضوع نقشه در اجراي عمليات با اتكا به شيوه‌نامه تفاوت‌هايي دارند.
خصوصيات نقشههاي GIS-READY شده سازمان مديريت و برنامه‌ريزي:
نقشههاي GIS-READY شده سازمان مديريت و برنامه‌ريزي داراي ويژگي‌هاي زير است:
1- استفاده از فرمت shp(نقشههاي استان در فرمت shape فايل موجود است.)
2- لايه‌بندي نقشه‌ها و دسترسي آسان به اطلاعات توصيفي مورد نياز (اسامي، معابر، بلوك‌ها و...)
3- وجود اطلاعات بلوك‌بندي شده و امكان استفاده از اطلاعات منتقل شده به بلوك‌هاي شهري به‌منظور منطقه‌بندي نقشه‌ها هماهنگ با الگوي استاندارد سازمان مديريت و برنامه‌ريزي استان‌ها.
با استفاده از نقشههاي به‌هنگام و _GIS-READY شده سازمان مديريت– كه در طرح سرشماري نفوس و مسكن استفاده شده است– مي‌توان روند عمليات كاداستر را تسريع نمود، با انعقاد تفاهم‌نامه با اين سازمان تبادل اطلاعات داشت، از انجام امور موازي پيشگيري كرد و بدين ترتيب در وقت و هزينه صرفه‌جويي نمود.
1- تهيه شيت‌ها و يا پلات‌نقشه‌هاي موجود در سازمان مديريت و استفاده از آنها در به‌هنگام‌سازي نقشههاي ثبتي
2- ايجاد يك لايه از اسامي معابر و اماكن با توجه به نوع نياز ثبت، حذف اسامي تكراري و موجود توسط كاربر و اتصال به نقشه اوليه
3- حذف كامل اسامي موجود در نقشههاي كاداستري و اتصال كامل اسامي به‌هنگام شده به نقشه.
آموزش مستمر كاركنان كاداستر، به‌ويژه كارشناسان نقشه‌برداري در زمينه GIS، تبادل اطلاعات با ارگان‌هاي مرتبط با GIS به‌خصوص سازمان مديريت و برنامه‌ريزي به عنوان متولي GIS كشور و برقراري ارتباط با اين ارگانها در سطوح مختلف مديريتي و كارشناسي از مواردي هستند كه درجهت بهبود امور پيشنهاد مي‌شوند
منبع:www.lawnet.ir
/ع
امروزه استفاده از GIS در مديريت شهري امري انكار‌ناپذير است. در عين حال مديريت شهري نيز داراي بخش‌هاي مختلفي است كه براي هريك از آنها متولي خاصي در نظر گرفته شده و اين هنر GIS است كه با جمع‌آوري اطلاعات در يك پايگاه داده و به اشتراك‌گذاري آن براي همه كاربران مي‌تواند علاوه بر پاسخگويي به نيازهاي هريك از آنان، از ايجاد امور موازي در ميان استفاده‌كنندگان جلوگيري كرده و علاوه بر صرفه‌جويي در هزينه و وقت، اجازه بهره‌گيري از اطلاعات را متناسب با نوع استفاده از آن به كاربران خود مي‌دهد.
در اين نوشتار تلاش ميشود راهكارهاي مناسبي براي استفاده از اطلاعات موجود در نقشههاي GIS-READY شده سازمان مديريت و برنامه‌ريزي در طرح آمارگيري سرشماري نفوس و مسكن سال 1385 به‌منظور گوياسازي‌نقشه‌هاي كاداستري سازمان ثبت اسناد و املاك ارائه گردد و در عين حال تأكيد ميشود كه امكان استفاده از اطلاعات توصيفي و هندسي به‌هنگام شده نقشههاي كاداستري براي ساير ارگانها نيز وجود دارد.
تعريف‌ها:
كاداستر عبارت است از سيستم رايانه‌اي جمع‌آوري اطلاعات ثبتي به همراه نقشههاي رقومي كه با توجه به نوع كاداستر و كاربرد آن به روش‌هاي گوناگوني صورت مي‌گيرد.
نقشههاي ثبت اسناد و املاك يا كاداستر نقشه‌هايي هستند كه اطلاعات مربوط به وضع زمين‌هاي شهري از نظر هندسي همچون ابعاد و اندازه را شامل ميگردند و شناسنامه‌اي براي هر منطقه به حساب مي‌آيند. از اين نوع نقشه‌ها براي اجراي كارهاي مالياتي و ثبت مالكيت‌ها استفاده ميشود.
مهم‌ترين نوع كاداستر، كاداستر شهري است كه مسؤوليت جمع‌آوري، پردازش، بهروزرساني، تجزيه و تحليل و خروجي اطلاعات مورد نياز اداره‌هاي ثبت اسناد را دارا مي‌باشد. به عبارت ديگر، كاداستر مسؤوليت اتصال (لينك) اطلاعات توصيفي ثبتي شامل پلاك‌هاي ثبتي (اصلي، فرعي و مفروزي)، نوع ملك، كيفيت ملك (عرصه و اعيان به تفكيك متراژ) و شماره ثبت و صفحه دفاتر املاك را به همراه اطلاعات هندسي يا نقشههاي بزرگ‌مقياس (500/1) كاداستري با امكان تشخيص املاك به تفكيك عرصه هر ملك برعهده داشته و در مراحل بالاتر در صورت اجراي طرح جامع املاك موارد ديگري نيز همانند تغييرات مالكيت‌ها و نام آخرين مالك و... را مي‌توان به پايگاه داده اضافه نمود.
GIS يا سيستم اطلاعات جغرافيايي نيز همان‌‌گونه كه از نامش برمي‌آيد، از 2 بخش سيستم اطلاعات و جغرافيا يا جغرافي كه به معناي نگارش درباره زمين مي‌باشد، تشكيل شده است. در سيستم اطلاعات يكسري عمليات براي استفاده در فرآيند تصميم‌گيري انجام ميشود.
GIS يك سيستم رايانه‌اي شامل سخت‌افزار، نرم‌افزار، داده‌ها و كاربردها مي‌باشد و قادر است داده‌هاي مكاني را به صورت رقومي اخذ، نگهداري، مدل‌سازي و تجزيه و تحليل نموده و نتايج را به صورت متني يا گرافيكي ارائه كند.
نيازها و قابليت‌ها:
به‌منظور بهروزرساني نقشههاي كاداستر 2 معيار اساسي مورد نياز است:
1- بهروزرساني اطلاعات ثبتي شامل اطلاعات توصيفي و هندسي:مهم‌ترين منبع در بهروزرساني اطلاعات ثبتي، دفاتر املاك، بايگاني اسناد و نقشههاي ترسيمي دستي يا رقومي نقشه‌برداران ثبتي است. به‌علاوه مي‌توان از اطلاعات كسب‌شده توسط ارگان‌هايي همانند واحد عوارض شهرداري‌ها نيز استفاده نمود كه اين امر منوط به اجراي صحيح و دقيق و بهروزرساني مناسب اطلاعات اين واحد‌‌هاست. گرچه بيشتر اطلاعات اوليه در زمان شروع به كار واحدهاي كاداستر از اين منابع تهيه ميشود؛ اما پس از تكميل و بهروزرساني اين اطلاعات در واحدهاي كاداستر غالباً اطلاعاتي به مراتب صحيح‌تر و دقيق‌تر در پايگاه داده كاداستر به دست مي‌آيد. دليل آن هم وجود نقشههاي پايه فتوگرامتري يا زميني بسيار دقيق‌تر در مقايسه با كروكي‌ها يا نقشههاي كم‌دقت بعضي از اين ارگان‌‌هاست. ارتباط مستمر كاداستر با نقشه‌برداران ثبتي نيز امكان دسترسي به نقشههاي به‌هنگام‌شده شهري به تفكيك هر ملك را فراهم مي‌آورد.
2- به‌روزرساني‌نقشه‌هاي كاداستر در بخش‌هاي ديگر يا به عبارتي بهروزرساني اطلاعات كارتوگرافيكي نقشههاي پايه كاداستري (گوياسازي نقشه‌ها:) بسياري از عوارض موجود بر روي زمين داراي اسم مي‌باشند و اين اسامي بخش مهمي از اطلاعات نقشه را تشكيل مي‌دهند. اگرچه اسم عارضه همانند خود عارضه بر روي زمين قابل روِيت نيست؛ اما درج آن بر روي نقشه براي شناسايي تعدادي از عوارض لازم و ضروري است.
در مورد نقشههاي كاداستر نيز به‌منظور تشخيص صحيح ملك توسط كاربران، نقشه‌برداران ثبت و حتي ارباب‌رجوعي كه با مراجعه به نقشه محل، ملك خود را جهت انجام امور بعدي كاداستري و ثبتي براي نقشه‌برداران ثبت و يا كاداستر و حتي كاربران مشخص مي‌كنند، رعايت اصول كارتوگرافيك همانند نامگذاري خيابان‌ها، ميدان‌ها، پارك‌ها، اداره‌ها و حتي عوارض طبيعي و مصنوعي– كه سرعت و دقت تشخيص ملك را افزايش مي‌دهد– ضروري به نظر مي‌رسد. در كارتوگرافي به اين مسأله گوياسازي نقشه مي‌گويند. به عبارت ديگر گوياسازي در نقشه‌برداري و كارتوگرافي به مجموعه عمليات ميداني و ستادي طبقه‌بندي و نام‌نگاري (Toponymy) عوارض طبيعي و انسان‌ساخت اطلاق ميشود كه با توجه به مقياس و موضوع نقشه در اجراي عمليات با اتكا به شيوه‌نامه تفاوت‌هايي دارند.
خصوصيات نقشههاي GIS-READY شده سازمان مديريت و برنامه‌ريزي:
نقشههاي GIS-READY شده سازمان مديريت و برنامه‌ريزي داراي ويژگي‌هاي زير است:
1- استفاده از فرمت shp(نقشههاي استان در فرمت shape فايل موجود است.)
2- لايه‌بندي نقشه‌ها و دسترسي آسان به اطلاعات توصيفي مورد نياز (اسامي، معابر، بلوك‌ها و...)
3- وجود اطلاعات بلوك‌بندي شده و امكان استفاده از اطلاعات منتقل شده به بلوك‌هاي شهري به‌منظور منطقه‌بندي نقشه‌ها هماهنگ با الگوي استاندارد سازمان مديريت و برنامه‌ريزي استان‌ها.
با استفاده از نقشههاي به‌هنگام و _GIS-READY شده سازمان مديريت– كه در طرح سرشماري نفوس و مسكن استفاده شده است– مي‌توان روند عمليات كاداستر را تسريع نمود، با انعقاد تفاهم‌نامه با اين سازمان تبادل اطلاعات داشت، از انجام امور موازي پيشگيري كرد و بدين ترتيب در وقت و هزينه صرفه‌جويي نمود.
نتيجه‌گيري و پيشنهاد:
1- تهيه شيت‌ها و يا پلات‌نقشه‌هاي موجود در سازمان مديريت و استفاده از آنها در به‌هنگام‌سازي نقشههاي ثبتي
2- ايجاد يك لايه از اسامي معابر و اماكن با توجه به نوع نياز ثبت، حذف اسامي تكراري و موجود توسط كاربر و اتصال به نقشه اوليه
3- حذف كامل اسامي موجود در نقشههاي كاداستري و اتصال كامل اسامي به‌هنگام شده به نقشه.
آموزش مستمر كاركنان كاداستر، به‌ويژه كارشناسان نقشه‌برداري در زمينه GIS، تبادل اطلاعات با ارگان‌هاي مرتبط با GIS به‌خصوص سازمان مديريت و برنامه‌ريزي به عنوان متولي GIS كشور و برقراري ارتباط با اين ارگانها در سطوح مختلف مديريتي و كارشناسي از مواردي هستند كه درجهت بهبود امور پيشنهاد مي‌شوند
منبع:www.lawnet.ir
/ع
