گشت و گذاري در قزوين

قزوين را در نوشته هاي قديم اروپا شهر باستاني «ارساس»يا«ارساسيا»و درتواريخ يونان، همان شهر قديمي «راژيا»و در زمان اشکانيان به نام موسس آن«اردپا»خوانده اند. ساسانيان آن را «کشوين»ناميده اند؛ يعني سرزميني که نبايد ازآن غافل شد. برخي هم آن را «قسوين»يا شهر که مردمي پرصلابت و استوار دارد و بعضي از مورخين هم معرب«کاسپين»گفته اند؛ به دليل آنکه قوم کاسپت از مجاورت درياي خزر به اين دشت مهاجرت کرده و با اقوام بومي اختلاط نموده اند و گروهي هم به مرکز ايران رفته اند. درياي «خزر»نيز به همين دليل به بحرالقزوين يا«درياي قزوين»مشهور است. قزوين در 150کيلومتري تهران واقع شده و نقاط تاريخي و ديدني زيادي دارد. با هم به قسمت هاي ديدني اين شهر سفرمي کنيم:

پيغمبريه
 

درسمت غربي باغ فرهنگي چهلستون، بقعه اي است که در جوار مدرسه و مسجدي از دوره صفوي قرار دارد و عالمان ديني و مردم، آنجا را آرامگاه چهار تن از پيامبران بني اسرائيل مي دانند و به «چهار انبياء»معروف است . از اسناد موقوفات صفويه برمي آيد که اين مکان در پايان قرن يازدهم هجري زيارتگاهي مورد احترام بوده و باغ هايي را برآن وقف کرده اند. بناي فعلي پيغمبريه از آثار ميرزا مسعود شيخ الاسلام است. علاوه برچهار پيامبر نامبرده، مقبره امامزاده صالح بن حسن مجتبي(ع)را نيز در همين مکان مي دانند.

کاخ موزه چهلستون
 

يکي از آثارمهم دوره صفوي در قزوين، عمارت چهلستون يا کلاه فرنگي است که در وسط باغ بزرگي قرار دارد و تنها کوشک باقيمانده ازمجموعه کاخ هاي سطنتي روزگار شاه طهماسب است. اين بنا ساختماني هشت گوش به مساحت تقريبي 500متر مربع مي باشد که براساس نقشه يک معمار ترک در دو طبقه ساخته شده و در هر طبقه تالارها و اتاق هاي کوچکي دارد.

مجموعه سعدالسلطنه
 

بزرگ ترين کاروانسراي سرپوشيده و مرکز تجاري داخل شهري در ايران است که با وسعتي 2/6هکتار توسط باقرخان سعدالسلطنه، فرماندار قزوين در اواخر سلطنت ناصرالدين شاه قاجار ساخته شده واز سراهاي تودرتو و پيوسته به هم تشکيل گرديده است. حجره هايي که در حياط ها واقع شده اند، با ايوانچه هاي کاربندي شده نشانگر کمال زيبايي و سنجيدگي طرح مي باشند که محورهاي شرقي -غربي و شمالي-جنوبي بازار از آنها مي گذرند.

گراندهتل
 

اين بنا که نخستين هتل ايران به شيوه امروزي جهان مي باشد. در سال هاي پاياني دوره قاجار توسط ارباب برزو مهرشاهي از زرتشتيان قزوين در سه طبقه ساخته شده است . تمامي ديوارها و سقف و رودي هتل روکش چوبي دارد و با دو رديف پلکان روکش چوبي و گلميخ به طبقات ديگر منتهي مي شود.

مسجد النبي
 

يکي ازبزرگ ترين و با شکوه ترين مساجد ايران است که با 14000متر مربع مساحت از نظر گستردگي صحن و شبستان ها، شيوه معماري و استواري بنا، در قزوين و ايران منحصر به فرد مي باشد. براساس کتيبه ها و منابع معتبر، بنيان مسجد را فتحعلي شاه قاجار گذاشته است؛ هر چند بعضي آن را مربوط به دوران صفوي مي دانند. اين مسجد نيز همانند مسجد جامع داراي شبستاني زيرزميني است که اينک به عنوان کتابخانه نبويه ازآن استفاده مي شود.

عالي قاپو
 

ازبين هفت در ورودي به ارگ سلطنتي صفويان، تنها در اصلي جنوبي که به خيابان و ميدان شاه باز مي شده و «عالي قاپو»نام داشته، به يادگارمانده است. اين بنا نخست در دوره شاه طهماسب ساخته شد و در زمان شاه عباس اول به صورت کنوني تغيير شکل يافت. بيش از دو گوشوار بلند در طرفين سردر که بر بالاي طاقنمايي واقع شده، بنا را به ساختمان هاي همجوار پيوند مي دهد. سه رديف طاقنماي کشيده در هر طرف وجود دارد.

حمام بلور
 

پيشينه ساخت اين حمام که با مساحتي افزون بر600متر مربع در محله آخوند قرار دارد، به سده 12هجري مي رسد و از شاخصه هاي معماري دوره هاي صفوي تا قاجار بهره مند است. سربينه گرمابه که طراحي چليپايي دارد و گنبد بزرگي برفراز آن و چهار نيم گنبد در جوانبش ترکيب موزوني به بنا بخشيده اند؛ پس از هشتي و راهرو ورودي ساخته شده و علاوه بر تزيينات يزدي بندي و آهک بري در سقف، داراي چهارلايه نقاشي ديواري از دوره هاي مختلف مي باشد.

مسجدجامع
 

اين مسجد يکي از کهن ترين و کم نظيرترين مساجد ايران به شمار مي رود که شيوه هاي معماري و هنر ادوار مختلف را مي توان درآن به تماشا نشست. مقصوره کهن يا طاق ها روني قديمي ترين بخش از بناي جامع عتيق قزوين است که به دهليز ورودي شرقي آن متصل بوده و توسط هارون الرشيد در سال 192هجري قمري بنا شده است. مي گويند شالوده مسجد را بر بنيان آتشکده اي نهاده اند. گنبد آجري دوپوش و شبستان جنوبي مسجد به وسيله اميرخمارتاش عمادي سال هاي بنا شده و داراي پنج کتيبه نفيس گچبري شده به خطوط ثلث، نسخ و کوفي است که از شاهکارهاي هنري ايراني محسوب مي شود.

حمدا...مستوفي
 

مقبره حمدا...مستوفي، نويسنده و تاريخ نگار معروف سده هشتم و مؤلف تاريخ گزيده، نزهه القلوب و ظفرنامه از آثار دوره ايلخاني است. اين مقبره در محله ملک آباد قزوين، در سردابي واقع شده که بر روي آن بنايي به شکل مربع ساخته اند و اکنون گنبد فيروزه اي مخروطي آن و کتيبه اي که به خط ثلث به معرفي پدران و آثارمستوفي را معرفي مي کند، اين بقعه را از ساير آثارتاريخي شهر ممتاز کرده است..
منبع:نشريه دنياي زنان، شماره59