سر و کله زدن با کودکان ديروز!
نويسنده:رکسانا خوشابي
خيلي اوقات در زماني که پاي صحبت مراجعانم مي نشينم، با والديني روبرو مي شوم که از نوجوانان خود و تغييرات عميقي که کرده اند شکايت دارند. خيلي اوقات هم با نوجواناني مشاوره مي کنم که تحمل پدر و مادر يا خواهر و برادرهايشان برايشان سخت شده است. بعضي مادرها به من مي گويند باورشان نمي شود اين نوجوان گستاخ که در منزل دارند همان کوچولوي شيرين زباني است که چند سال پيش دلشان برايش غنج مي رفته و نوجوان آنها هم به من مي گويد ديگر والدينش، مانند گذشته او را دوست ندارند!
نمي توان اين واقعيت را ناديده گرفت که درگيري هاي والدين زمانه ما با نوجوانان، بيش از گذشته شده و از دلايل اين افزايش مي توان به خطراتي اشاره کرد که نسل جوان روزگار ما را بيش از همسالانشان در زمان والدين ما تهديد مي کند، خطراتي که براي پدر و مادرها نگران کننده است و مي خواهند هر طور که شده فرزندانشان را در مقابل آنها محافظت کنند، همان عواملي که نوجوان را قبل از آن که قدرت تشخيص کافي پيدا کند، در جهاني مملو از اطلاعات پرتاب مي کند، آن هم اطلاعاتي که براي او عجيب، جذاب، هيجان آور يا دردناکند و او نمي داند با آن همه چه بايد بکند و چگونه بايد در ميان آن همه شگفتي، خود را بيابد و در کانال مورد نظر خود راهنمايي کند.
اما آيا مي توانيم دست و پاي نوجوانمان را ببنديم و او را در منزل حبس کنيم و از دنياي اطلاعات ايزوله نماييم؟ البته که نه. در عوض بايد تا جايي که مي توانيم ذهن آنها را راهبرد کنيم. يعني خوب، بد، درست و غلط را بدون سوگيري و بيشتر با منطق و عقلانيت برايش باز کنيم و قدرت تحليل و تفکر خود او را بالا ببريم. اين کار با پرسيدن سوالات موثر، مشورت خواهي و مطالعه کتب و مطالب سودمند انجام مي شود.
اين ويژگي باعث مي شود که نظارت والدين بر افرادي که نوجوانشان با آنها تمايل به دوستي پيدا مي کند، بيشتر شود. توجه داشته باشيد که اغلب، فرزندان ما هيچگونه آموزشي براي انتخاب دوست دريافت نمي کنند و به دليل جذابيت هاي ظاهري و گفتاري همسالان جذب مي شوند، در حاليکه آموزش انتخاب دوست بايد از کودکي به آنها داده شود تا مهارت لازم را تا رسيدن به نوجواني کسب کرده باشند.
در اين زمينه به او پافشاري و اصرار نکنيد چون با اصرار شما او باز هم بيشتر در خود فرو خواهد رفت. او را آزاد بگذاريد تا هر زمان ميل داشت با شما گفتگو کند.
منتها بايد ابراز عاطفه متناسب با سن و شرايط او باشد. براي افزايش مسؤوليت پذيري و راهبرد ذهن نوجوانان نيز راهکارهايي وجود دارد که برخي از آنها را مختصراً برايتان توضيح مي دهيم.
پاسخ سوالات او را به طور کامل و حاضر و آماده ندهيد، کمک کنيد قسمتهايي از پاسخ را خود او کشف کند تا ذهنش پوياتر شده و قدرت تشخيص او بيشتر شود.
همچنين وقتي مسؤوليتي را به نوجوانتان مي سپاريد، مطمئن شويد که صورت مسأله به طور دقيق و روشن براي او تفهيم شده باشد و از بيان جملات کلي و چند پهلو پرهيز کنيد. ضمنا در تفويض مسؤوليت، از راهنمايي هاي غيرمستقيم استفاده کنيد.
در همکاري با او هرگز در نقش ناظر، مداخله کننده يا ايرادگير ظاهر نشويد، بلکه با تمام وجود کار کنيد و اجازه دهيد کار را عملا از شما ياد بگيرد، اگر کار را کامل انجام نداد او را تحقير ننماييد، اما تمجيد دروغ هم نکنيد و نواقص کار را بدون سختگيري يا توهين به او ياد آور شويد.
اگر نوجوانتان در حين انجام کار شکست خورد، دلايل شکست را بدون تغيير لحن و بدون سرزنش برايش مشخص کنيد و با کمک او راهکارهاي غلبه بر شکست را پيدا کنيد. ضمنا در صورت اصرار به انجام کاري، با راهنمايي اجازه دهيد نتيجه افکار و اعمال خود را تجربه کند، مگر اين که از پيش معلوم باشد چنين کاري خطرناک، بسيار حياتي و جبران ناپذير است، در اين صورت با اقتدار جلوي او بايستيد.
تا جايي که مي توانيد از دادن مسؤوليت هاي ساده و سطحي که نياز به تفکر انتزاعي و استدلال ندارد، خودداري کنيد. اين قبيل مسؤوليت ها مناسب کودک است نه نوجوان. در دادن مسؤوليت، هدف را مشخص کنيد و متناسب با آن، زمان تقريبي انجام کار را نيز با کمک خود او تعيين نماييد تا زمان او به بطالت نگذرد و تصويري حقيقي از مسؤوليت به دست آورده باشد.
آخرين و شايد مهم ترين نکته اي که بايد به والدين و خصوصا به مادرها گوشزد کنم، اين است که در جريان تربيت و رسيدگي به نوجوانتان هرگز خود را قرباني و فدا نکنيد.
به نيازهاي خود، به رشد و پيشرفت و يادگيري خود، به استراحت و شادي و آرامش خود و کلا به خود و علايق خود هم توجه داشته باشيد و اهميت دهيد. تنها به اين صورت است که مي توانيد الگوي خوبي براي نوجوان و کلا براي فرزندان خود باشيد و اعتماد به نفس را در آنها ريشه دار کرده و کمک کنيد خود را دوست داشته باشند و فردا مادر يا پدر خوبي باشند.
منبع: نشريه ي دنياي تغذيه، شماره ي 90
نمي توان اين واقعيت را ناديده گرفت که درگيري هاي والدين زمانه ما با نوجوانان، بيش از گذشته شده و از دلايل اين افزايش مي توان به خطراتي اشاره کرد که نسل جوان روزگار ما را بيش از همسالانشان در زمان والدين ما تهديد مي کند، خطراتي که براي پدر و مادرها نگران کننده است و مي خواهند هر طور که شده فرزندانشان را در مقابل آنها محافظت کنند، همان عواملي که نوجوان را قبل از آن که قدرت تشخيص کافي پيدا کند، در جهاني مملو از اطلاعات پرتاب مي کند، آن هم اطلاعاتي که براي او عجيب، جذاب، هيجان آور يا دردناکند و او نمي داند با آن همه چه بايد بکند و چگونه بايد در ميان آن همه شگفتي، خود را بيابد و در کانال مورد نظر خود راهنمايي کند.
اما آيا مي توانيم دست و پاي نوجوانمان را ببنديم و او را در منزل حبس کنيم و از دنياي اطلاعات ايزوله نماييم؟ البته که نه. در عوض بايد تا جايي که مي توانيم ذهن آنها را راهبرد کنيم. يعني خوب، بد، درست و غلط را بدون سوگيري و بيشتر با منطق و عقلانيت برايش باز کنيم و قدرت تحليل و تفکر خود او را بالا ببريم. اين کار با پرسيدن سوالات موثر، مشورت خواهي و مطالعه کتب و مطالب سودمند انجام مي شود.
ويژگي هاي نوجوانان
کم حوصلگي
گروه همسالان و دوستان
اين ويژگي باعث مي شود که نظارت والدين بر افرادي که نوجوانشان با آنها تمايل به دوستي پيدا مي کند، بيشتر شود. توجه داشته باشيد که اغلب، فرزندان ما هيچگونه آموزشي براي انتخاب دوست دريافت نمي کنند و به دليل جذابيت هاي ظاهري و گفتاري همسالان جذب مي شوند، در حاليکه آموزش انتخاب دوست بايد از کودکي به آنها داده شود تا مهارت لازم را تا رسيدن به نوجواني کسب کرده باشند.
کم حرف شدن!
در اين زمينه به او پافشاري و اصرار نکنيد چون با اصرار شما او باز هم بيشتر در خود فرو خواهد رفت. او را آزاد بگذاريد تا هر زمان ميل داشت با شما گفتگو کند.
مصرف بي رويه
مستقل شدن
با نوجوانان چه کنيم؟
منتها بايد ابراز عاطفه متناسب با سن و شرايط او باشد. براي افزايش مسؤوليت پذيري و راهبرد ذهن نوجوانان نيز راهکارهايي وجود دارد که برخي از آنها را مختصراً برايتان توضيح مي دهيم.
پاسخ سوالات او را به طور کامل و حاضر و آماده ندهيد، کمک کنيد قسمتهايي از پاسخ را خود او کشف کند تا ذهنش پوياتر شده و قدرت تشخيص او بيشتر شود.
همچنين وقتي مسؤوليتي را به نوجوانتان مي سپاريد، مطمئن شويد که صورت مسأله به طور دقيق و روشن براي او تفهيم شده باشد و از بيان جملات کلي و چند پهلو پرهيز کنيد. ضمنا در تفويض مسؤوليت، از راهنمايي هاي غيرمستقيم استفاده کنيد.
در همکاري با او هرگز در نقش ناظر، مداخله کننده يا ايرادگير ظاهر نشويد، بلکه با تمام وجود کار کنيد و اجازه دهيد کار را عملا از شما ياد بگيرد، اگر کار را کامل انجام نداد او را تحقير ننماييد، اما تمجيد دروغ هم نکنيد و نواقص کار را بدون سختگيري يا توهين به او ياد آور شويد.
اگر نوجوانتان در حين انجام کار شکست خورد، دلايل شکست را بدون تغيير لحن و بدون سرزنش برايش مشخص کنيد و با کمک او راهکارهاي غلبه بر شکست را پيدا کنيد. ضمنا در صورت اصرار به انجام کاري، با راهنمايي اجازه دهيد نتيجه افکار و اعمال خود را تجربه کند، مگر اين که از پيش معلوم باشد چنين کاري خطرناک، بسيار حياتي و جبران ناپذير است، در اين صورت با اقتدار جلوي او بايستيد.
تا جايي که مي توانيد از دادن مسؤوليت هاي ساده و سطحي که نياز به تفکر انتزاعي و استدلال ندارد، خودداري کنيد. اين قبيل مسؤوليت ها مناسب کودک است نه نوجوان. در دادن مسؤوليت، هدف را مشخص کنيد و متناسب با آن، زمان تقريبي انجام کار را نيز با کمک خود او تعيين نماييد تا زمان او به بطالت نگذرد و تصويري حقيقي از مسؤوليت به دست آورده باشد.
خط قرمز هاي رابطه با نوجوان!
خنديدن ممنوع!
مرغ همسايه غاز نيست! مقايسه نکنيد
امان از عيب جويي!
آخرين و شايد مهم ترين نکته اي که بايد به والدين و خصوصا به مادرها گوشزد کنم، اين است که در جريان تربيت و رسيدگي به نوجوانتان هرگز خود را قرباني و فدا نکنيد.
به نيازهاي خود، به رشد و پيشرفت و يادگيري خود، به استراحت و شادي و آرامش خود و کلا به خود و علايق خود هم توجه داشته باشيد و اهميت دهيد. تنها به اين صورت است که مي توانيد الگوي خوبي براي نوجوان و کلا براي فرزندان خود باشيد و اعتماد به نفس را در آنها ريشه دار کرده و کمک کنيد خود را دوست داشته باشند و فردا مادر يا پدر خوبي باشند.
منبع: نشريه ي دنياي تغذيه، شماره ي 90
