هرکس پول ندارد بمیرد!

رامبراند نه تنها در نقاشی خلاق و نوآور بود، بلکه در تجارت نیز این گونه بود. او به ایجاد یک بازار هنری تمام عیار در آمستردام قرن هفدهم کمک کرد.
یک متخصص تاریخ هنر به نام آلپر چنین نقل می کند: «دل مشغولی های رامبراند در مورد زیر وبم های سیستم بازار، در زندگی و آثار وی نمود پیدا کرده بود.» پیش از وی هنرمندان عاملان آزاد محسوب نمی شدند، بلکه وابسته به حامیان و ولی نعمت های پولدار و قدرتمند بودند. رامبراند مصمم بود که به این سیستم بنده نوازی پایان دهد و بازاری را ایجاد کند که متکی به طیفی از خریداران آثار هنری باشد. بخشی از هدف وی این بود که آثار خود را با قیمت بالاتری بفروشد، اما در عین حال وی متوجه بود که بازار رقابتی، استقلال هنری بیشتری را برای وی به همراه خواهد آورد، نسبت به حالتی که تنها متکی به تعداد معدودی حامی مالی باشد. به گفته آلپر «رامبراند از بازار استفاده می کرد تا احترام و عزت را به هنر اضافه کند.»
حدود یک قرن بعد آهنگسازان در آلمان که برای مدت های طولانی جزو کارکنان اشراف حامی هنر بودند، تمایل پیدا کردند که به جای کار برای این حامیان برای بازار آزاد کار کنند. به عنوان کارمند، آنها آنچه را که مقرر می شد می نوشتند و قطعاتی که می ساختند نیز متعلق به خودشان نبود، بلکه به ارباب ها تعلق داشت. هاندل و تلمان به صراحت تنفر خود را از این که محدود به هوا و هوس کارفرمایان خود باشند، ابراز می کردند و همان ها بودند که راه را برای موتسارت و آهنگسازان بعدی هموار کردند تا بتوانند به طور آزادانه کار کنند. در نامه ای که موتسارت در سال ۱۷۸۱ به پدر خود نوشته است، علاقه وی به کسب سود به طور اغراق آمیزی بیان شده است: «باور کن تنها هدف من این است که تا آنجا که می توانم پول دربیارم که بعد از سلامتی بهترین چیزی است که می توان داشت.» او با فروش قطعه های خود به ناشران نت های موسیقی، تدریس موسیقی و دریافت حق اجرت از اجرای کارهایش در کنسرت های عمومی همانند یک کارآفرین در بازار کسب درآمد و زندگی می کرد. جامعه شناسی به نام هوارد گراندر در این باره می گوید: «به این طریق موتسارت توانست بنایی را برای استقلال و خودشکوفایی هنرمندان ایجاد کند.» موتسارت بازار را به عنوان عاملی می دید که موجب آزادی خلاقانه وی می شود.
وقتی به رشد مکانیسم های جدید بازار می نگریم، جنبه کلیدی همه انواع بازارها را می توانیم تشخیص بدهیم: با منتفع شدن همزمان خریدار و فروشنده، هر معامله ای ایجاد ارزش می کند. (از آنجا که هریک از طرفین می تواند معامله را وتو کند، معامله در صورتی انجام می شود که از دید طرفین، انجام معامله نسبت به عدم معامله به نفع هر دو طرف باشد.) بنابراین خرید و فروش نوعی از آفرینش است. در معامله کردن منافعی وجود دارد و مردم برای تحقق بخشیدن به این منافع سرسخت و کوشا هستند.
از بازارهای مالی گرفته تا بازار آثار هنری، از حراج های آنلاین ای بی تا تجارت در اردوگاه آوارگان رواندایی، بازارهای جدید پیوسته به صورت از پایین به بالا در حال ساخته شدن بوده اند. کارآفرینان به صورت خستگی ناپذیر به دنبال راه های بهتر برای انجام معاملات هستند و بخشی از طراحان بازار را تشکیل می دهند.
اما تنها کارآفرینان نیستند که به عنوان طراحان بازار فعالیت می کنند. بخشی از طراحی بازار نیز به صورت از بالا به پایین انجام می شود که در آن دولت ها رهبری را به عهده می گیرند- که گاهی همان طور که در آینده خواهیم دید، این کار را تحت فشار رای دهندگان خود انجام می دهند.
در انتهای قرن بیستم شیوع وحشتناک بیماری ایدز قاره آفریقا را به کام خود فرو برد. از میان ۳۳ میلیون مبتلا به بیماری ایدز در سراسر دنیا تا سال ۲۰۰۰، حدود ۲۳میلیون در آفریقا بودند. ایدز روزانه ۵۵۰۰ نفر در آفریقا تلفات می گرفت. دنیا تا پیش از این چنین نرخ مرگ ومیر بالایی را در میان جوانان ندیده بود. در این سطح از ریسک، در برخی کشورهای آفریقایی پیش بینی می شد که نیمی از پسران پانزده ساله به دلیل ابتلا به بیماری ایدز بمیرند.
در همان زمان داروهای ضدویروس با موفقیت توانستند با ایدز مقابله کنند. نرخ مرگ ومیر در آمریکا در خلال سال های ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۸ حدود ۷۰ درصد کاهش پیدا کرد. اما این موفقیت ها عمدتا در آمریکای شمالی و اروپای غربی بود. قیمت این داروها برای مصرف یک سال بین ۱۰هزار تا ۱۵هزار دلار بود که این رقم برای بیشتر قربانیان این بیماری در سطح دنیا غیرقابل تحمل بود. کوفی عنان، دبیرکل وقت سازمان ملل در سال ۲۰۰۰ اعلام کرد: «برخی فکر می کنند چون داروهای بهتری کشف شده اند، وضعیت بحرانی ایدز برطرف شده است، دریغا که این گونه نیست.» برای بیشتر مردم درگیر ایدز، تامین هزینه رژیم یک ساله این داروها «همانند زندگی در یک کهکشان دیگر است.»
قیمت داروها حدود ده برابر هزینه تولید کارخانه ای آنها بود که منعکس کننده حق انحصاری اختراع شرکت ها بود. دکتر جیمز اربینسکی، رییس سازمان پزشکان بدون مرز، می گفت: «فقرا دارای قدرت مصرف کننده نیستند، از این رو بازار آنها را تنها گذاشته است. من از این منطق خسته شده ام که می گوید «هرکس که پول ندارد، بمیرد.»
با هر استانداردی از انسانیت، بازار جهانی داروسازی در آن مقطع غیرسالم و غیرکارآ بود. این وضعیت به ما بدترین ناکارآیی بازار را نشان می داد. در عین حال که نشان دهنده بهترین کارآیی بازار نیز بود؛ زیرا این انگیزه های بازاری بود که باعث ایجاد و اختراع داروهای شگفت انگیز و نجات بخش شد.
قیمت بالای داروهای ایدز تنها دلیل هشدار و خطر نبود، بلکه نشانه های نگران کننده دیگری نیز وجود داشت. تحقیقات بسیار اندکی در مورد بیماری های خطرناکی مانند مالاریا و بیماری خواب انجام می شد که سالانه میلیون ها انسان را در کشورهای فقیر می کشت. در عین حال هزینه های هنگفتی برای مبارزه با تاسی یا ناتوانی جنسی انجام می گرفت. حتی نیازهای حیوانات خانگی نیز نادیده گرفته نمی شد: یک شرکت، برای سگ هایی که دچار تشویش ناشی از متارکه می شدند، داروی ضدافسردگی درست کرده بود!
نوسازی بازار دارو به صورت قدم به قدم شروع شد. برخلاف سایر نوآوری های بازار که تا پیش از این دیدیم، طراحی مجدد این بازار تحت فشار افکار عمومی انجام شد. در هفته های آینده بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.
منبع:روزنامه دنیای اقتصاد ( www.donya-e-eqtesad.com )
ارسال توسط کاربر محترم سایت : omidayandh