فرسودگي شغلي

فرسودگي شغلي يک احساس خستگي رواني و فيزيکي است که به وسيله (فشارهاي رواني)شديد وطولاني ايجاد مي شود. اين موضوع وقتي اتفاق مي افتد که شما احساس بي طاقتي کرده وقادر به برآوردن نيازهاي ثابت خود نيستيد. وقتي که استرس ادامه مي يابد. درمرحله اول شما شروع به از دست دادن علاقه و انگيزه اي که شما رابراي گرفتن يک نقش ياري مي دهند، مي کنيد.فرسودگي ناشي از انجام کارهاي روزمره شادي شما را کاهش داده و انرژي شما را ميگيرد که در نهايت شما ممکن است احساسي مانند اينکه چيزي براي از دست دادن نداريد، بکنيد. اکثر ما روزهايي داريم که در آن احساس خستگي، پرمشغلگي يا احساس نارضايتي مي کنيم. وقتي که کار زيادي انجام داده و مورد توجه قرار نمي گيرد يا زماني که به سختي از رختخواب بلند مي شويد؛ اگر شما اکثر اوقات چنين احساسي داشته باشيد ممکن است به سوي فرسودگي در حال حرکت باشيد.

شما ممکن است در وضعيت گرفتار شدن به فرسودگي شغلي باشيد اگر:
 

اگر هر روز، روز بدي باشد.
- توجه به کار و خانه تان کاملا اتلاف انرژي به نظر برسد. بيشتر وقتتان درانجام وظايفي که براي شما کسل کننده و طاقت فرساست ، سپري شود.
- احساس مي کنيد کاري که شما انجام مي دهيد تغييري ايجاد نکرده و از آن قدر داني نمي شود.

سه راه مقابله با فرسودگي شغلي:
 

شناخت= جست و جو براي علايم هشدار دهنده فرسودگي
- معکوس کردن -خنثي کردن آسيب ها به وسيله مديريت استرس و درخواست حمايت.
- انعطاف= تقويت انعطاف پذيري خود نسبت به استرس به وسيله توجه به سلامت فيزيکي و رواني خود.

تفاوت بين استرس و فرسودگي:
 

فرسودگي ممکن است نتيجه ي استرس بي امان باشد اما دقيقا مانند وضعيت استرس شديد نيست. استرس همراه با فشار زياد باعث از بين رفتن شديد سلامت رواني مي شود. افراد مبتلا به استرس هنوز مي توانند تصور کنند که اگر آنها بتوانند همه چيز را تحت کنترل خود در آورند احساس خوبي خواهند داشت. در حالي که فرسودگي به معناي عدم کفايت است .فرسوده بودن به معني احساس توخالي بودن، فقدان انگيزه و مورد توجه نبودن است، افراد تجربه کننده ي فرسودگي اغلب هيچ گونه اميدي به تغييرات مثبت در وضعيت شان ندارند. اگر استرس شديد شبيه غرق شدن در مسووليت ها باشد، فرسودگي گير کردن در بي مسووليتي صرف است. يکي از ديگر تفاوتهاي بين استرس و فرسودگي اين است که شما معمولا از تحت استرس بودن خود آگاهيد درحالي که شما هميشه متوجه نمي شويد که فرسودگي شغلي چه موقع رخ مي دهد.

استرس:
 

1- با پرمشغلگي شناسايي مي شود.
2- احساسات فوق العاده فعال هستند.
3- با اضطرار و فعاليت زياد همراه است.
4- از دست دادن انرژي.
5- به ناهماهنگي عصبي منجر مي شود.
6- آسيب هاي اوليه به صورت فيزيکي است.
7- ممکن است شما را نابهنگام از بين ببرد.

فرسودگي:
 

1- با بي مشغلگي شناسايي مي شود.
2- احساسات افت مي کنند.
3- با بي همدمي و نااميدي همراه است.
4- از دست دادن انگيزه، ايده آل ها و اميدها.
5- به کسالت رواني منجر مي شود.
6- آسيب هاي اوليه رواني است.
7- ممکن است زندگي را بي ارزش جلوه دهد.

علل فرسودگي شغلي:
 

علل زيادي براي فرسودگي شغلي وجود دارد دربيشتر موارد فرسودگي از شغل سرچشمه مي گيرد اما هر کسي که احساس کار زياد وبي ارزش کند درخطر فرسودگي قرار دارد. از کارمند سخت کوش اداره که در دو سال گذشته هيچ گونه مرخصي و افزايش حقوقي نداشته گرفته تا مادر عليل افتاده در خانه که با مسووليت سنگين مراقبت از سه بچه، خانه داري و شوهر معتادش دست و پنجه نرم مي کند. فرسودگي شغلي تنها از کارهاي استرس زا يا مسووليت هاي زياد ناشي نمي شود، فاکتورهاي ديگري مانند سبک زندگي، طرز نگرش و ويژگي هاي خاص شخصيتي در ابتلا به فرسودگي نقش دارند.

علل کاري ايجاد کننده فرسودگي:
 

- احساس اينکه شما کنترل کمي براي کار خود داريد.
- کمبود شناخت و قدر داني در مقابل کارتان.
- انتظارات کاري غير شفاف يا بيش از حد.
- انجام کار يکنواخت و بدون تنوع.

روش هاي زندگي که منتهي به فرسودگي شغلي مي شوند.
 

- کار زياد بدون وقت کافي براي استراحت و زندگي اجتماعي.
- انتظار اينکه انتظارات زيادي را برآورده کنيد.
- به عهده گرفتن مسووليت هاي زياد بدون کمک از جانب ديگران.
- نداشتن خواب کافي.
- کمبود ارتباط نزديک و عدم حمايت.

ويژگي هاي شخصيتي که مي توانند منجر به فرسودگي شغلي شوند:
 

- تمايل هاي کمال گرايانه.
- ديد منفي نسبت به خود و جهان.
- نياز به تحت کنترل بودن: بي ميلي نسبت به نماينده شدن ديگران.
- پر مدعي بودن، شخصيت پرکار.

فرسودگي شخص مراقبت کننده:
 

مراقبت از يک عضو بيمار خانواده يا بچه ي معلول مي تواند به فرسودگي منجر شود به خصوص وقتي که وضعيت مزمن است و شما حمايت کمي داريد در حالي که نيازمند کمک هستيد.

علايم هشدار دهنده و نشانه هاي فرسودگي شغلي:
 

فرسودگي شغلي يک فرايند آهسته است که در دوره اي طولاني از زمان رخ مي دهد. اگر به علايم هشدار دهنده توجه نکنيد مي تواند شما را تحت سيطره خود قرار دهد. علايم و نشانه هاي فرسودگي در ابتدا جزيي هستند اما با گذشت زمان بدتر و بدتر مي شوند به علايم هشدار دهنده و نشانه هاي فرسودگي مانند يک علامت هشدار دهنده و نشانه هاي فرسودگي مانند يک علامت هشدار دهنده يا يک زنگ خطر نگاه کنيد. تصورتان اين باشد که چيزي اشتباه است و نياز به توضيح و اصلاح دارد. اگر شما به اين علايم هشدار دهنده اوليه توجه کنيد. از بروز از کار افتادگي عظيم جلوگيري مي کنيد. اگر شما از آن ها چشم پوشي کنيد شما نهايتا فرسوده خواهيد شد.

علايم و نشانه هاي جسمي فرسودگي:
 

- احساس خستگي و فرسودگي در اکثر اوقات.
- سر درد زياد، کمر درد، درد ماهيچه.
- امنيت كم و احساس بيماري زياد.
- تغيير در عادت خواب و اشتها.

علايم و نشانه هاي رواني فرسودگي شغلي.
 

- احساس شكست و شك نسبت به خود.
- از دست دادن انگيزه.
- احساس بي كسي دايم، افتادگي و سرماخوردگي.
- به طور فزاينده اي بد گمان و ديد منفي نسبت به اطراف.
- احساس كاهش رضايت و شكست.

علايم و نشانه هاي رفتاري فرسودگي شغلي:
 

- فرار از مسووليت.
- استفاده از غذا، دارو، الکل براي کنار آمدن با استرس.
- کناره گيري از ديگران.
- انتقال فرسودگي خود به ديگران.
- به تعويق انداختن، زمان دار بودن انجام کارها.
- از کار فرارکردن، دير کردن و زود رفتن.

جلوگيري از فرسودگي:
 

اگر شما علايم قريب الوقوع فرسودگي را در خود تشخيص داديد به ياد داشته باشيد که اگر آنها را تنها بگذاريد وضعيت بدتر خواهد شد، اما اگر شما براي بازگرداندن زندگي خود به تعادل قدم برداريد شما مي توانيد از تبديل شدن فرسودگي به يک انحطاط کامل، جلوگيري کنيد.

نکاتي براي جلوگيري از فرسودگي شغلي:
 

روز را با تشريفات آرامش دهنده شروع کنيد به جاي پريدن از رختخواب به محض بيدار شدن حداقل پنج دقيقه صرف مراقبه کنيد، يادداشت هاي خود را بنويسيد ، نرمش هاي ملايم انجام دهيد يا عادت به خواندن چيزي کنيد که شما را تحريک کند.
عادت هايي همچون خوردن منظم و سالم، تمرين کردن و خوابيدن را به کار گيريد، وقتي شما خوراک درستي داشته باشيد، در فعاليت هاي منظم فيزيکي شركت مي کنيد واستراحت کافي مي کنيد، شما انرژي کافي براي مقابله با مشکلات زندگي را خواهيد داشت.
ايجاد حد وحدود: خود را زياد پر مشغله نکنيد، ياد بگيريد که چطور به درخواست ها به وقت خودش جواب (نه) بدهيد، اگر اين براي شما مشکل است به ياد داشته باشيد که گفتن(نه) به بعضي چيزها به شما اجازه مي دهد که به چيزهايي که شما واقعا مي خواهيد انجام دهيد ، جواب بله بدهيد.
گرفتن يک وقت استراحت از کار و تکنولوژي:
هر روز ساعاتي را براي انفصال کامل در نظر بگيريد. تب و تابتان را کنار بگذاريد، تلفن و رايانه را خاموش کنيد، چک کردن ايميل خود را متوقف کنيد.
- قسمت فعال خود را تغذيه کنيد:
فعاليت يک پاد زهر براي افراد فرسوده است.وضعيت جديد را امتحان کنيد، يک پروژه سرگرم کننده را شروع کنيد يا يک سرگرمي مورد علاقه را از سر بگيريد. فعاليت هايي را که هيچ ارتباطي به کارتان ندارند انتخاب کنيد.
- ياد بگيريد چطور استرس را مديريت کنيد. وقتي شما درمسير رفتن به سوي فرسودگي هستيد، ممکن است احساس ناتواني بکنيد اما شما بيش از آنچه فکر مي کنيد بر روي استرس کنترل داريد. ياد گرفتن اينکه چطور استرس را مديريت کنيد به شما کمک مي کند که دوباره تعادل خود را بدست آوريد.

بهبود از فرسودگي شغلي:
 

بعضي اوقات خيلي دير است که از فرسودگي جلوگيري کنيد(شما هم اکنون از خط قرمز عبور کرده ايد) دراين مورد خيلي مهم است که فرسودگي خود را جدي بگيريد. تلاش کنيد که ازحالت خستگي بگذريد. چرا که ادامه ي وضعيتي که شما در آن هستيد منجر به خسارت فيزيکي و رواني خواهد بود. بهبود يافتن به قدمهاي اضافي ديگري نياز دارد:

استراتژي (1): آرامش:
 

وقتي شما به مرحله آخر فرسودگي شغلي رسيديد، تعديل ذهنيت يا مراقبت از سلامت شما مسئله را حل نخواهد کرد. شما نياز داريد تا خود را وادار به آرامش يا استراحت کنيد، هر اندازه که مي توانيد از تعهدات و فعاليت هاي خود بکاهيد ، براي استراحت، انعکاس و درمان به خودتان زمان بدهيد.

استراتژي (2): دريافت حمايت:
 

وقتي شما فرسوده هستيد تمايل طبيعي اين است که با گوشه گير کردن خود از مقدار انرژي که به جا گذاشته ايد محافظت کنيد. اما دوستان وخانواده هاي شما در طول اين زمان بيشتر از هميشه مهم هستند براي دريافت حمايت به سوي کساني که بيشتر از همه دوست داريد دست دراز کنيد.

استراتژي(3): ارزيابي مجدد هدف و اولويت ها:
 

فرسودگي شغلي بيانگر اين است که چيز مهمي در زندگي شما درست کار نمي کند. به زمان نياز داريد تا در مورد هدفها، اميدها و روياهاي خود فکر کنيد. آيا شما در حال فراموش کردن چيزي هستيد که براي زندگي شما مهم است؟ فرسودگي مي تواند به عنوان يک فرصت براي کشف دوباره ي اينکه چه چيزي واقعا شما را شاد مي کند و تغيير وضعيت مطابق با آن تلقي مي شود.
فرسودگي با خود از دست دادن چيزهاي زيادي را به همراه مي آورد که معمولا ناشناخته است. ناشناخته ها مقدار زيادي از انرژي شما را مي گيرند:
- از دست دادن ايده آل يا رويايي که شما در کار خود وارد کرده ايد.
- از دست دادن نقش يا شخصيتي که ابتدا به شغل شما مي آمد.
- از دست دادن انرژي فيزيکي و رواني.
- از دست دادن دوستان ، سرگرمي ها ، احساس اجتماعي بودن (همکاري).
- از دست دادن اعتماد به نفس.
- از دست دادن شادي، معاني و هدف هايي که کار و زندگي را معنا دار مي سازد.

کنار آمدن با فرسودگي شغلي:
 

موثرترين شيوه براي مبارزه با فرسودگي شغلي دست کشيدن از کار فعلي و انجام دادن کار ديگر است. البته اگر قصد تغيير شغل داريد. اما اگر اين کار برايتان عملي نيست، شما هنوز مي توانيد براي بهبود وضعيت خود يا لااقل وضعيت ذهني خود اعمال زير را انجام دهيد.

مقابله با استرس محيط کار:
 

به منظور جلوگيري از فرسودگي شغلي اين خيلي مهم است که استرس را در محيط کار مديريت کنيد. با شناسايي عامل هايي که استرس زا هستند شروع کنيد. سپس شما مي توانيد براي برخورد با مسايل با تغيير محيط کار يا با تغيير نحوه برخورد با عوامل استرس زا قدم برداريد. فعالانه مسايل را توضيح دهيد. از يک رهيافت معلوم به جاي رهيافت مجهول در محيط کار خود استفاده کنيد. اگر نيازهاي خود را بيان کنيد کمتر احساس عدم حمايت مي کنيد. اگر شما قدرت و منابع لازم براي حل مساله را نداشتيد با يک مشاور روان شناس صحبت کنيد.

برنامه کاري خود را اعلام کنيد:
 

از رييس خود براي تشريح مسووليت ها و وظايف کاري روزانه خود درخواست ملاقات کنيد و گفتگو کنيد. به چيزهايي که بخشي از کار شماست و از شما انتظار مي رود که آن را انجام دهيد اشاره کنيد.

براي وظايف جديد درخواست کنيد:
 

اگر شما مشغول انجام دادن يک کار ثابت براي مدت طولاني هستيد براي امتحان يک کار تازه درخواست کنيد مثل يک سطح کار متفاوت، يک محدوده ي فروش مختلف و..

گرفتن مرخصي:
 

اگر فرسودگي شغلي حتمي به نظر مي رسد يک مرخصي کامل از محل کار بگيريد به تعطيلات برويد روزهاي بيمار خود را سپري کنيد، براي ترک موقعيت هر چيزي که شما را از اين وضعيت نجات مي دهد درخواست کمک کنيد. از زمان طولاني براي شارژ دوباره باتري هاي خود و بدست آوردن يک چشم انداز جديد استفاده کنيد.
منبع: مجله بهداشت روان 34