بارداري و تغذيه (2)
نويسنده:پرستو احمدي
مشكلات شايع تغذيه اي در دوران بارداري:
1ـ حالت تهوع
توصيه هايي برطرف كردن حالت تهوع دوران بارداري:
*تازه نگه داشتن هواي اتاق
*جلوگيري از ايجاد هر نوع بو(حتي بوي غذا)
*خوردن غذاهاي سرد
*آهسته از رختخواب بلند شدن و 20 تا 30 دقيقه دراز كشيدن قبل از بلند شدن از تختخواب
*گذاشتن كمي نان خشك يا بيسكويت دردهان قبل از بلند شدن
*مصرف كردن شش وعده غذا به جاي سه وعده غذا و كم كردن حجم غذا در هر وعده و پرهيز از گرسنه ماندن
*عدم مصرف حجم زياد مايعات و مصرف مايعات در بين وعده هاي اصلي
*پرهيز از غذاهاي پرچرب، ادويه دار و غذاهاي نفخ آور
*غذاهايي مثل آب ميوه، كمي نوشابه گاز دار، دوغ، لواشك آلو يا آلبالو، نان خشك و آبليمو به برطرف شدن حالت تهوع كمك مي كند.
*تجويز برخي دارو توسط پزشك كه رايج ترين اين داروها ويتامين B6 است.
2 ـ ترش كردن يا سوزش معده:
* راه حل مناسب براي برطرف كردن سوزش معده، افزايش تعداد وعده هاي غذا به 4 يا 6 بار در روز و كم كردن حجم وعده هاي غذايي، پوشيدن لباسهاي گشاد و آهسته جويدن غذا مي باشد.
*زنان باردار پس از صرف غذا نبايد دراز بكشند و بهتراست از خوابيدن به پشت بپرهيزند و موقع استراحت از بالشهاي بزرگ زير سرخود استفاده كنند.
3 ـ يبوست و بواسير:
براي پيشگيري از يبوست :
* ميوه ها و سبزيها را بيشتر مصرف كنيد.
* از نان سبوس دار بيشتر استفاده كنيد.
* فعاليت بدني خود را با اجازه پزشك افزايش دهيد (پياده روي بهترين ورزش براي زن باردار است ).
*استراحت و خواب كافي داشته باشيد.
* مقدار مصرف مايعات را افزايش دهيد.
4 ـ ديابت بارداري :
نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به ديابت دوران بارداري بيشتر در معرض خطر مرگ و ميرجنيني و تولد نارس مي باشند و اگر بارداري به طوركامل طي شود، كودكان داراي وزن زياد و درشت مي باشند. اين مادران در معرض خطر ديابت نوع دو درآينده مي باشند.
براي شناسايي زنان باردار مبتلا به ديابت بارداري بايد بين هفته هاي 24 تا 28 حاملگي براي كليه زنان باردار آزمايش قند خون انجام شود.
براي كنترل اين نوع ديابت مي توان :
2 ـ تمرينهاي ملايم ورزشي را انجام داد تا نياز كمتري به انسولين درماني باشد.
نكات مهم در تغذيه دوران بارداري:
* از تماس مستقيم دست با گوشت خام و مصرف گوشت نيم پز خودداري كنيد. اينكارخطر ابتلا به تركسوپلاسموز را افزايش مي دهد كه براي جنين بسيار مضر است.
*ميوه ها و سبزيجات خام را قبل از مصرف به خوبي ضدعفوني كنيد.
*قهوه و شكلات مايع به دليل داشتن كافئين بالا نبايد بيش از 2 فنجان در روز مصرف شود.
*محدوديت نمك براي كنترل ادم زنان باردار توصيه نمي شود و مصرف نمك به ميزان 5 تا 6 گرم (يك قاشق مرباخوري) در روز متعادل است.
*بهتراست از خوردن كنسروها، آبميوه هاي پاكتي، سوسيس ـ كالباس و سوپ هاي آماده خودداري كنيد. اين محصولات به دليل داشتن انواع نگهدارنده، رنگ ها و شيرين كننده ها اثرات نامطلوبي دارند.
*در رژيم غذايي زن باردار بايد قد، وزن، سن، فعاليت جسمي، سلامتي و درگيريهاي روحي و رواني زن باردار در نظر گرفته شود.
*رساندن وعده هاي غذايي به 4 تا 6نوبت در روز و كم كردن حجم غذا در هر وعده، در ساعات معين غذا خوردن، آهسته خوردن و جويدن كامل غذا، استراحت كردن چند ذقيقه قبل و بعد از مصرف غذا، عدم استعمال دخانيات و عدم نوشيدن مشروبات الكلي توصيه مي شود.
*نخوردن غذاهاي سنگين و چرب و غذاهاي ناسازگار با مزاج، خواب كافي در شب و مراجعه منظم به دندانپزشك از سوء هاضمه تا حد زيادي مي كاهد.
*مصرف غلات سبوس دار و غلات همراه با حبوبات مثل عدس پلو مفيدتر است. مقدار مناسب مايعات در اين دوران 6 تا 8 ليوان در روز مي باشد.
*چنانچه خانمهاي باردار در طول بارداري و به خصوص در سه ماهه آخر به اندازه كافي وزن اضافه نكرده باشند، مي توانند از نان، برنج، ماكاروني و سيب زميني بيشتري استفاده كنند. خانمهاي باردار بايد توجه داشته باشند كه افزايش ناگهاني وزن خطرناك است و به محض مشاهده افزايش وزن ناگهاني يا ورم دست و صورت به پزشك مراجعه كنند.
*رژيم لاغري در دوران بارداري توصيه نمي شود و بهتراست قبل از بارداري وزن را به حد طبيعي برسانند.
*استفاده از غذاهايي كه باعث نفخ مي شوند، براي زنان باردار مناسب نيست.
*زنان باردار بايد سه ماه قبل از بارداري يا به محض اطلاع از بارداري يك روز در ميان از يك عدد قرص اسيدفوليك كه براي رشد سيستم عصبي جنين ضروري است مصرف كنند و اينكار را تا پايان ماه چهارم ادامه دهند. بعد از ماه چهارم مصرف مكمل ها طبق دستور پزشك ادامه خواهد يافت.
*در صورتيكه ازشروع ماه پنجم قرصهاي مولتي ويتامين مصرف نشود، بايستي مصرف اسيد فوليك همچنان تا پايان بارداري ادامه يابد.
*كليه زنان بارداراز پايان ماه چهارم بارداري تا سه ماه بعد از زايمان روزانه يك عدد قرص آهن مصرف كنند.
*مادران باردار بايد مكمل هاي تجويز شده را به صورت مرتب مصرف كنند.
بهتر است مكمل آهن در فواصل وعده هاي غذايي مصرف شده و از مصرف آن به همراه شير، چاي و قهوه خودداري گردد. مصرف مكمل ها به خصوص مكمل آهن ممكن است باعث عوارضي مثل حالت تهوع، يبوست و سوزش سر دل شود ولي اين عوارض گذرا بوده و به دليل اهميت سلامتي جنين نبايد مصرف مكمل ها را قطع كرد. اگر حالت تهوع شديد است مي توان مكمل آهن را همراه غذا نيز مصرف كرد. مكمل اسيد فوليك نيز همراه غذا بهتر جذب مي شود.
قابل توجه زنان باردار:
*كم بودن وزن قبل از حاملگي
*كم بودن ميزان افزايش وزن در دوران بارداري
*كوتاهي قد كمتر از 145 سانتيمتر در دوران بارداري
*سابقه تولد نوزاد كم وزن
*حاملگي قبل از 18 سالگي و بعد از 35 سالگي
*حاملگي هاي مكرر، خصوصاً با فاصله كم
*ابتلا به بيماري هاي مزمن نظير بيماري هاي قلبي، كليوي، ديابت و فشار خون
*ابتلا به بيماري هاي مختلف نظير مالاريا و سل
*عدم برخورداري از خدمات و مراقبت دوران بارداري
*فعاليت بدني زياد مثل كار سخت در مزرعه و ايستادن طولاني در محيط كار
*به طوركلي زنان باردار بايد از بدو بارداري تا هفته 30-28 بارداري بايد به طور ماهانه به پزشك مراجعه كنند. هفته 36-30 هر دو هفته يكبار و از هفته 36 به بعد هفته اي يكبار فشارخون، وزن، آزمايش ادرار، ضربان قلب، جنين و ورم بايد كنترل شده و آموزش تغذيه نيز داده شود.
منبع:نشريه بانو، شماره25
