دانشگاه تبريز در نهضت امام خميني (ره)(4)

-دانشجويان دانشگاه تبريز؛ پيشتازان قيام 29 بهمن
 

چهار روز بعد از حوادث قم و اعتراض به مقاله روزنامه اطلاعات، دانشجويان دانشگاه تبريز،
در اعتراض به حوادث 19 دي قم به تظاهرات پرداختند. اين تظاهرات با دخالت نيروهاي پليس به صحنه درگيري دانشجويان و پليس و مجروح شدن افرادي از دو طرف منجر شد.(1)
نصب اعلاميه شهادت حاج آقا مصطفي خميني(س)بر ديوارهاي دانشگاه
دانشجويان به موازات انجام حرکت هاي اعتراض آميز در داخل دانشگاه، حرکت هايي هم در
سطح شهر داشتند. در تاريخ 25 دي، عده اي از دانشجويان با به دست گرفتن چوب هايي به صورت دسته هاي «شاخسي واخسي»[شاه حسين-واي حسين]در بازار تبريز به حرکت درآمدند.(2)
درخواست دانشجويان از علماي تبريز
دانشجويان براي برنامه هايي که مي خواستند در سطح شهر اجرا کنند، جلساتي با آيت الله قاضي داشتند. در داخل دانشگاه هم برنامه به اين شکل بود که کلاس ها را تعطيل کنند و عده اي از دانشجويان داخل دانشگاه به تظاهرات بپردازند و گروهي ديگر به مردم شهر ملحق شوند و در مراسم ختم شرکت کنند.(3)
قيام شورانگيز مردم تبريز به رهبري آيت الله قاضي و هدايت دانشجويان مسلمان شروع شد. ديگ سنگي تبريز مي جوشيد و در اولين ساعات قيام، نيروهاي پليس و شهرباني با گستردگي تصور نکردني از کنترل اوضاع عاجز شدند. شعارهايي که مردم مي دادند بسيار جالب بود:«ياشاسين خميني(زنده باد خميني)، صلوات، مرگ بر ديکتاتور، بيز بو شاهي ايسته ميروخ والسلام»(اين شاه را نمي خواهيم والسلام). با وجود قهر آميز بودن قيام مردم، نظم خاصي بر حرکت توفنده آنها حاکم بود. آيت الله قاضي از دانشجويان مبارز خواسته بود که کنترل قيام را در دست داشته باشند و نگذارند به مدارس، بيمارستان ها، مهد کودک ها و اموال مردم آسيبي وارد شود. از اين رو، دانشجويان در هدايت و سازماندهي اين خيزش مردمي نقش حساسي ايفا کردند.(4)

-ارديبهشت خونين دانشگاه تبريز، نقطه عطف در پيروزي انقلاب
 

اندک اندک چهلم شهداي يزد و جهرم نزديک مي شد. نوزدهم ارديبهشت چهلم اين شهدا بود. چهلم هايي که در هر کدام حادثه اي و حماسه اي به دنبال هم آتش انقلاب را به سراسر کشور تسري مي داد.
دکتر اصغر نيشابوري يکي از اساتيد مذهبي دانشگاه تبريز در همين مورد توضيح مي دهد:
يادم است يازدهم ارديبهشت که مصادف با اول ماه مه بود، دانشجويان چپي تبريز داخل دانشگاه تظاهراتي برپا کردند. دانشجويان مسلمان يک هفته بعد که روز هجدهم ارديبهشت بود، تظاهرات کردند. اولين بار بود که شعار مرگ بر شاه با آن شکل در دانشگاه طنين مي انداخت.(5)
آنچه شاهدان عيني از حادثه 18 ارديبهشت تبريز گزارش کرده اند تأکيد بر دو نکته است:نخست، حضور عده زيادي از دختران دانشجو با پوشش اسلامي يعني چادر و مقنعه در صف هاي دانشجويان و ديگري، کثرت تعداد شرکت کنندگان.
بعد از قيام بهمن در تبريز که دو تن از شهداي آن دانشجو بودند و يک دانشجو که در 1357/1/23 در دانشگاه به شهادت رسيد و نام او را نمي دانيم؛ سومين واقعه خونين دانشگاه، سه شهيد داشت.(6)

-نامه استادان دانشگاه تبريز به رئيس
 

$جمهور فرانسه
هفتم آبان دانشجويان دانشکده کشاورزي در دانشگاه تبريز اجتماع کردند و عده اي از استادان سخنراني هايي در مورد همبستگي نيروهاي نيروهاي مبارز ايراد کردند. در ضمن تلگرافي به رئيس جمهوري فرانسه در مورد پذيرايي از امام خميني مخابره نمودند. در تاريخ دهم آبان از دانشگاهيان تبريز نامه اي به رئيس جمهوري فرانسه به شرح در روزنامه کيهان چاپ شد:
جناب آقاي ژيسکاردستن، رئيس جمهور محترم فرانسه، يگانه رهبر عاليقدر ملت ايران وشيعيان جهان اينک ميهمان کشور و ملت شماست... ما دانشگاهيان دانشگاه تبريز مانند همه آحاد ملت ايران به اقدامات دولت و ملت فرانسه چشم دوخته ايم. اميدواريم رفتار شما با سمبل مبارزه و آزادي ملت ايران مايه مباهات امروز و فرداي ملت فرانسه باشد.(7)
$-اعتراض به تاخير در بازگشت امام خميني(س)
دولت شاهپور بختيار به منظور ممانعت از بازگشت امام
خميني به ايران، فرودگاه ها را به روي پرواز هواپيماها بست. در اعتراض به اين اقدام، عده کثيري از روحانيان سرشناس ايران در مسجد دانشگاه تهران متحصن شدند. دانشگاهيان و دانشجويان دانشگاه تبريز هم به همين انگيزه در 9 بهمن در محوطه دانشگاه متحصن شدند و روز بعد از ساعت 10 صبح به همراه هزاران نفر از مردم در داخل دانشگاه به تظاهرات پرداختند.
هم زمان با اين تحصن دو تلگراف يکي خطاب به جمع متحصنين و ديگري خطاب به آيت الله طالقاني از طرف دانشگاهيان تبريز مخابره شد.(8)

-جشن پيروزي انقلاب اسلامي ايران در دانشگاه تبريز
 

آخرين بيانيه اي که از طرف دانشگاهيان دانشگاه تبريز صادر شد روز 23 بهمن تهيه و توزيع گرديد. در اين بيانيه دانشگاهيان تبريز پيروزي نهضت اسلامي را تبريک گفتند.
اين پيروزي اولين ثمره خون هاي گرانبهايي است که برادران و خواهران ما به نهايت شرافت و سربلندي در راه ايمان و اعتقاد و بهروزي و بهفروزي ملت مسلمان ايران فدا کرده اند و همه ما وظيفه داريم که نهال پر شکوه آزادي را پاس بداريم و آن را به درخت تنومندي مبدل کنيم. در پايان هم خود را موظف مي دانيم که مانند همه آحاد ملت از دستورات و رهنمودهاي رهبر
عاليقدر انقلاب ايران به منتهاي صميميت و صداقت اطاعت کنيم.(9)

پي‌نوشت‌ها:
 

1. تقويم تاريخ انقلاب اسلامي ايران(تهران:سروش، 1369)،ص 58.
2. نيک بخت، همان، ص 730.
3. علي شيرخاني، حماسه 29 بهمن تبريز(تهران:مرکز اسناد انقلاب اسلامي،1378)، ص 98.
4. ملازاده، همان، ص 345.
5. اصغر نيشابوري، بيانيه هاي دانشگاهيان تبريز در جريان انقلاب(تبريز:دانشگاه تبريز، 1378)، ص 15 به بعد.
6. آرشيو مرکز اسناد انقلاب اسلامي، پرونده وقايع دوران انقلاب، ش ب 96، ص 44.
7.روزنامه کيهان، (10/آبان/1357):ص 3.
8. نيشابوري، همان، ص 111.
9.همان، ص 113.
 

منبع:نشريه 15 خرداد، شماره 18.