گفتگو با دكتر جواد منصوري
درآمد
جواد منصوري در اين گفتگوی كوتاه از تاثير پرتوي از قرآن بر خود، آن هم در شرايط زندان، سخن گفته و مزيت هاي آن را بر ساير تفاسير مورد مطالعه خويش برشمرده است. او كه اينك سفير ايران در چين است. اين مصاحبه مختصر را فقط از باب اظهار ارادت به آن بزرگمرد، با ما انجام داده است كه از ايشان سپاسگزاريم.
چگونه و كجا با كتاب پرتوي از قرآن آشنا شديد؟
در سال 1351 كه در زندان قزل قلعه بودم، كتاب پرتوي از قرآن يكي از آن كتاب هايي بودكه به مهارت از ديد مأموران مخفي مانده بود. و به دست ما در زندان رسيده بود و ما هم با توجه به ساعت بي كاري كه داشتيم، مي توانستيم اين كتاب را مطالعه كنيم.
چه نكاتي را در اين كتاب توجه شما را به خود جلب كرد؟
به نظر اين كتاب از لحاظ سبك نگاري در نوع خود بي نظير و با ديگر تفاسير قرآني متفاوت است و اين ميسر نمي شود مگر به دليل اشراف شخصي آيت الله طالقاني به مباحث مختلف سياسي، اجتماعي، اعتقادي و غيره. در آن زمان ايشان گاهي بحث هايي را مطرح مي كردند كه كمتر كسي جرئت پرداختن به آنها را داشت. از جمله مسائل و موضوعات جالبي كه آيت الله طالقاني به آن پرداخته بودند، آهنگ قرآن و ارتباط وزن و آهنگ با معاني و مطالب مورد نظر بود. ايشان در ريشه يابي لغات هم دقت نظر فوق العاده اي داشتند، به گونه اي كه هر كس با مطالعه اين كتاب، انس ويژه و منحصر به فردي با قرآن پيدا مي كرد. اين تفسير به اعتقاد بنده پاسخگوي بسياري از سئوالات و شبهات آن زمان و حال حاضر در مورد بعضي از مسائل تاريخي، سياسي و اجتماعي است.
با توجه به ارزش هايي كه در اين كتاب برشمرديد، چرا آن گونه كه بايد شناخته شده و مطرح نيست؟
بعضي از قضاياي بعد از انقلاب باعث كم لطفي به مرحوم آيت الله طالقاني شد. كم توجهي و گاهي بي توجهي به اين كتاب ارزنده باعث شد ارزش اين كتاب به خوبي شناخته نشود. بنده به جرئت مي گويم كه اين، يك اثر ارزنده و از افتخارات ما در جهان تشيع است و اگر اساتيد و پژوهشگران به تكميل اين سبك تفسير قرآن علاقمند شوند و در اين زمينه، كار كنند قطعا خدمت بزرگي به توسعه فرهنگي قرآن خواهد شد.
برخي از گروه ها و جريانات درصدد تحريف شخصيت آيت الله طالقاني بوده اند. شما علت را در چه مي بينيد؟
معمولا در جريانات سياسي، افراد و گروه هايي كه صداقت ندارند سعي در تحريف موضوعات اعتقادي، سياسي دارند تا در واقع به تحريف شخصيت هاي سياسي مذهبي همچون مرحوم آيت الله طالقاني يا دكتر شريعتي بپردازند تا به نوعي خط مشي سياسي خود را تأييد كنند و اين در حالي است كه اشخاصي چون مرحوم آيت الله طالقاني به شدت با منافقين مخالف بودند و با جريان هاي چپ و ماركسيستي مبارزه مي كردند. به اعتقاد ايشان اين جريان ها به نوعي مزاحم و مبارزات اصيل مردم ايران بودند و اين در خطبه هاي نماز جمعه و ديگر بيانات ايشان و حركت هاي مبارزاتي ايشان كاملا آشكار است.
مرحوم آيت الله طالقاني هميشه با تفكرات منافقين مخالف بودند و از سوي منافقين هم بسيار تهديد مي شدند. در هر حال در سال هاي اخير زياد ديده ايم كه جريان هاي مختلف براي كسب وجهه از شخصيت هاي بزرگ سوء استفاده مي كنند. در مورد شخص آيت الله طالقاني ايشان بارها گفتند كه، «من دقيقا رهبري امام را تأييد مي كنم و پيرو ايشان هستم و نسبت هايي كه به من مي دهند، دروغ است.»
آقاي طالقاني در خطبه هاي نماز جمعه هم تأكيد داشتند كه هر كسي كه بخواهد به اين انقلاب لطمه بزند يا در مقابل آن بايستد، قطعا نابود خواهد شد. اكنون بعد از گذشت نزديك به سي سال از انقلاب مي بينيم كه هر جا جرياني در مقابل انقلاب ايستاد، از بين رفت.
با توجه به اشراف جنابعالي به پرونده محمدرضا سعادتي و تأثير آن بر وجهه آيت الله طالقاني، ذكر نكاتي روشنگر، خالي از فايده نخواهد بود.
خاطرم هست در ارديبهشت سال 58 هنگامي كه محمدرضا سعادتي دستگير شد يك سري تبليغات گسترده اي در كشور صورت گرفت كه سعادتي جاسوس نيست و شخص آيت الله طالقاني هم بر جاسوس نبودن سعادتي تأكيد دارند،اما بعدا مشخص شد كه هدف از اين تبليغات خدشه دار كردن چهره هاي سياسي و به نوعي كسب وجهه براي عملكرد خودشان است. سعادتي به هنگام دادن پرونده هاي سرقت رفته اطلاعاتي ارتش به وابسته نظامي سفارت شوروي سابق دستگير شده و خودش هم در بازجويي ها اعتراف كرده بود كه اين پرونده ها را براي سفارت شوروي به سرقت برده است. آيت الله طالقاني صراحتاً اعلام كردند كه سعادتي طبق قانون بايد محاكمه شود.
در سال 57 آبان ماه، همين محمدرضا سعادتي كه از سران مجاهدين خلق هم بود، در زندان اوين به مرحوم آيت الله طالقاني پيغام داد كه، «اگر بيرون رفتيد به آقاي خميني پيغام بدهيد كه دولت تشكيل ندهد. ما خودمان اعضاي دولت را مشخص كرده ايم و كشور را اداره خواهيم كرد و ما هستيم كه صلاحيت اداره كشور را داريم و اگر شما دولت تشكيل دهيد شكست خواهيد خورد!» مرحوم طالقاني پاسخ داده بودند كه، «شما كه هستيد كه مي خواهيد در مقابل شخصيت عظيم امام بايستيد؟» البته مجاهدين خلق يا همان منافقين اصلا انتظار چنين پاسخي را از مرحوم آيت الله طالقاني نداشتند و طبعا به هدفشان كه ايجاد شكاف بين ايشان و حضرت امام بود، نرسيدند.
از برگزاري اولين نماز جمعه توسط آيت الله طالقاني چه تحليلي داريد؟
بعد از انقلاب هم اولين نماز جمعه در تهران به پيشنهاد شهيد مطهري و تأييد حضرت امام به امامت آيت الله طالقاني برگزار شد و حضرت امام مي خواستند از چهره اي استفاده كنند كه در بين اكثريت مردم محبوبيت داشت. بعد از اين مراسم هم امام، تأييد و تشكر خودشان را اعلام داشتند به اين منظور كه نشان دهند اين حركت فردي نبوده و يك حركت سياسي اعتقادي ملي بوده است. آن نماز جمعه هم بسيار تأثيرگذار بود و جمعيت عظيمي را هم گردآوري و باعث تخريب نيروهاي دشمن و تقويت نيروهاي انقلاب شد.
پيشنهاد شما براي زنده نگهداشتن ياد و نام ايشان چيست ؟
بهتر است پس از گذشت سال ها از درگذشت اين مجاهد نستوه، بنياد ويژه اي ايجاد شود كه آثار، زندگينامه و خاطرات ايشان را گردآوري كند. اينكه ما خياباني را به نام ايشان نامگذاري كرده ايم و چند كار كوچك ديگر اين كافي نيست و به شخصيت ايشان بسيار بايد ارج نهاد.
منبع: ماهنامه شاهد یاران، شماره 22
