تئاتر دفاع مقدس و تولید حرفه ای

تئاتر یک رسانه ارتباطی است و مدل های متفاوت و مختلفی که آن را در حوزه تولید و بازخورد مورد بررسی قرار می دهند، همواره آن را به صورت یک دیاگرام و سیستم ارتباطی ترسیم کرده و تحلیل می کنند. در این سیستم ارتباطی گروه اجرایی به عنوان فرستنده، ضمن ارجاع موضوع به موارد مختلفی چون زمینه های تاریخی، اجتماعی و ... پیامی را در معرض انتقال به مخاطبان (فرستنده) قرار می دهد و پس از دریافت پیام توسط مخاطب سیستم ارتباطی تکمیل می شود و تئاتر اتفاق می افتد. در این صورت هنر تئاتر یک رسانه تعریف می شود و در غیر اینصورت تصور ادامه حیات و ابزار هنری بودن تئاتر غیر قابل امکان خواهد بود.
تئاتر حرفه ای نیز جدا از همه تعاریف آن، از مقدمات تولید گرفته تا ارتباط مستمر با مخاطب و بالاخره درآمدزایی آن، براساس همین اصول ارتباطی تعریف می شود.
بر اساس همین مقدمه اجازه بدهید بحث درباره چگونگی و کیفیت حرفه ای تئاتر دفاع مقدس را به واسطه زمینه های شکل گیری موثر و مستمر فرایند ارتباطی آن مورد بررسی قرار دهیم. در این بحث فضای ثابت اجرا، به عنوان امکان اصلی حرکت به سوی تئاتر حرفه ای دفاع مقدس و همچنین مخاطب شناسی و توجه به سلیقه و نیاز روز مخاطب را محمل های اصلی موضوع قرار داده و بر همین اساس رویکردهای مثبت و منفی موجود در مسیر حیات تئاتری به نام تئاتر دفاع مقدس را بررسی می کنیم.
فضای اجرا یا به عبارت دیگر همان سالن و تالاری که نمایش در آن به روی صحنه می رود یکی از مهمترین ابزارها و امکانات حرکت به سوی تئاتر حرفه ای است. چنانکه در شرایط حاضر نیز بسیاری از هنرمندان و کارشناسان در بررسی مهمترین آسیب ها و کاستی های موجود بر سر راه تئاتر حرفه ای کشور، بحث سالن اجرا را در اولویت موضوع قرار می دهند و رفع و حل مشکل امکانات آن را از نیازهای اساسی و ضروری تئاتر کشور می دانند.
می دانیم که تئاتر در شرایط حرفه ای آن، به ژانرها و انواع آن تقسیم بندی می شود و در شرایط مطلوب امکانات مناسب و مطلوبی را در اختیار شیوه ها و نوع های متفاوت قرار می دهد در این شرایط مطلوب نمایش عروسکی محل اجرا و امکانات اجرایی مورد نیاز خود را می طلبد و نمایش های کلاسیک در فضا و محل خاص خود به اجرا در می آیند و ... بنابراین در تئاتر حرفه ای یکی از اساسی ترین و اولین مواردی که می تواند شرایط حضور گروه های اجرایی به نحو مثبت و موثر فراهم و مطلوب سازد امکانات و محل اجرا هستند.
در بسیاری از ساختارهای حرفه ای جهان و در کشورهای مختلف، انواع تئاتر سالن ها و محل اجرای مخصوص به خود را دارا هستند و مخاطب پیش از انتخاب نمایش مورد علاقه اش با انتخاب سالن اجرا به دنبال موضوعات و حوزه مطلوب می گردد. در این شرایط نخستین گام حرفه ای در جهت منظم ساختن برنامه اجراها و هدایت مناسب مخاطب برای انتخاب ننمایش مورد علاقه اش برداشته شده است.
در تئاتر ما هم با وجود همه کاستی ها و کمبود غیر قابل انکار سالن ها و امکانات اجرا در حال حاضر سالن ها و محل های – از اجرا مثل تالار هنر، تالار سنگلج، کارگاه نمایش و ... تقریبا توانسته اند چنین هویتی پیدا کنند. اما همچنان که معمول است ، تئاتر دفاع مقدس هنوز هیچ سهمیه و جایگاهی در این حوزه و با توجه به نظم و هماهنگی میان مضمون و نوع و محل اجرا پیدا نکرده است.
تماشاگران علاقه مند به این حوزه از تئاتر هنوز نمی دانند که کلام محل اجرا و کدام سالن به طور مستمر به اجرای نمایش های دفاع مقدس خواهد پرداخت. در کنار مخاطبان هنرمندان تئاتر دفاع مقدس نیز در حرکت در مسیر تولید و اجرای حرفه ای همچنان محل مشخص و معلومی برای به روی صحنه بردن تئاترهای شان نمی شناسند.
این در حالی است که دست کم اختصاص یک سالن مخصوص اجراهای مربوط به این حوزه می تواند سالیانه دست کم زمینه اجرای حدود بیست نمایش حرفه ای دفاع مقدس را در شرایطی ثابت و معلوم را فراهم سازند و ادامه جریان اجرا به این صورت خواهد توانست مخاطبان بسیاری را به این سالن بکشاند و حتی مخاطبان زیادی را نیز برای اضافه شدن به تعداد تماشاگران این سالن ترغیب و تشویق نموده و عادت دهد.
نکته دیگر آنکه در این صورت بسیاری از سختی ها و دشواری های پیش روی هنرمندان و تماشاگران تئاتر دفاع مقدس برای دستیابی به یک نقطه اشتراک همیشگی و موثر نیز فراهم خواهد شد.
از سوی دیگر بحث درباره مخاطبان تئاتر دفاع مقدس نیز همانگونه که ذکر آن آمد، به طور مستقیم با امکانات اجرا و سالن آن ارتباط پیدا می کند. اما گذشته از این، تئاتر دفاع مقدس نیاز دارد تا با یک تحول چشمگیر و با تغییر رویکردهای موضوعی و اجرایی اش قدم جدی تری در جهت مخاطب شناسی و هماهنگ سازی مضامین و شیوه های اجرایی اش با خواست، نیاز و سلیقه مخاطبان بردارد.
تئاتر دفاع مقدس برای برون رفت از چالش هایی که امروز از چالش هایی که امروز در مسیر جلب و جذب مخاطبان تئاتر دارد می بایست یک بازنگری کلی را در امر تولید نمایش های این حوزه سرلوحه کارش قرار دهد.
این حوزه از تئاتر در جریان سه دهه حیات آن از دوران جنگ تحمیلی تا کنون اگر چه کارنامه کمی قابل قبولی دارد، اما در زمینه کیفیت و نوع طرح و پرداخت موضوعات تا اندازه ای ضعیف عمل کرده است. هر جا که تئاتر دفاع مقدس موضوعات و شکل های تکراری و همیشگی این سالهای حیاتش را مطرح کرده با مخاطبان کمتری مواجه بوده و هر آن زمان که مضامین جدیدتری را با رویکردهای تازه و نو در معرض بازخورد با سلیقه و خواست مخاطبانش قرار داده ، موفق بوده است.
نگاهی کلی و اجمالی به کارنامه اجراهای تئاتر دفاع مقدس در سالهای اخیر نشان می دهد که تماشاگران هر گاه با مضامین و شکل های نو و تازه تئاتر دفاع مقدس مواجه شده اند از آن استقبال کرده اند و برعکس ، آنجا که تکرار و سطحی نگری موضوعی و شکل های معمول اجرای تئاتر دفاع مقدس را در نمایشی دیده اند، از تعداد و رضایت آنها در مواجهه با نمایش کاسته شده است.
بنابراین برای حرکت به سمت تئاتر حرفه ای علاوه بر نیازهای سخت افزاری و امکانات و فضای اجرایی نیاز جدی و ضروری به جلب مخاطبان و تماشاگران به عنوان یک طرف مهم ارتباط اجتماعی- هنری نیز دیده می شود.
منبع:سایت تئاتر مقاومت
ارسال توسط کاربر محترم سایت : sadali