مسایل جنسی بایدها و نبایدها (5)

ب. خود ارضایی
امّا خود ارضایی (ارضاء بنفس)و(اونانیسم) از رایج ترین انحرافات جنسی است که کم و بیش در بین زنان و مردان و به عبارت صحیح تر در بین دختران و پسران که تازه قدم به مرحله ی بلوغ گذارده اند وجود دارد.به طور کلّی رسیدن به اوج لذت جنسی با بکاربردن وسایل مختلف در نزد دختر و پسر، خارج از حدود مقاربت طبیعی را «اونانیسم» یا «خودارضائی » و یا «استمناء» می نامند.اونانیسم که معادل انگلیسی آن اسم مردی به نام اونان است، این مرد چون نمی خواست همسرش باردار شود از طریق استمناء اطفاء شهوت می کرد.در مورد استمناء و مضرات آن مطالب بسیاری گفته و نوشته شده است، آنچه مسلّم است استمناء یک امر غیرطبیعی و با ضرر است که کمترین ضرر آن لطمه روحی است که احساس انفعال بعد از عمل به شخص دست داده و باعث می شود فاعل احساس حقارت و پستی نماید.(141) و پس از مدتی ممکن است به آمیزش های نامشروع نیز کشیده شود و دنیا و آخرت فرد را تباه کند.
خود ارضایی و مذّمت آن در آیینه روایات و احادیث
خود ارضایی در روایات و احادیث بسیار مذّمت شده است؛ از امام صادق (علیه السلام) روایت شده:اِنََّ امیرَالمؤمنین(علیه السلام) اُتِیَ بِرَجُلٍ عَبَثَ بِذَکَرِه، فَضَرَبَ یَدَهُ حَتَّی احمَرَّّت ، ثُمَّ زَوَّجَه مِن بَیتِ المال.(142) مردی که با آلت خود بازی می-کرد نزد امیرمؤمنان(علیه السلام) آوردند؛ حضرت به دست او تازیانه زدند، تا دستش سرخ شد و آنگاه از بیت المال برایش زن گرفتند . در این حدیث امام (علیه السلام) هم شخص استمناء کننده را تنبیه و هم یکی از راه حل های آن که ازدواج است را به اجرا درآوردند. در حدیث دیگری آمده، قال رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم ):أَلا لَعنَةُ اللهِ و المَلائِکةَ والنّاسِ اَجمَعِین .....وَ عَلی ناکِحِ البَهیمَة وَ عَلی ناکِحِ یَدِه(143) همانا! لعنت خدا و ملائکه و همه مردم ....... بر کسی که با حیوانی نزدیکی کند و کسی که خود ارضایی نماید. که در این حدیث هم انسانی که حیوانی را مورد استفاده جنسی قرار بدهد و هم کسی که خود ارضایی نماید مورد لعن و نفرین قرار گرفته است. و در روایت دیگر، یکی از کسانی که روز قیامت خدا با او سخن نمی گوید را شخص خود ارضاء دانسته اند.قال الامام الصّادِقُ (علیه السلام):ثَلاثَةٌ لا یُکَلِّمُهُم الله یَومَ القیامة وَ لا یَنظُرُ اِلَیهِم وَ لا یُزَکیهِم، النّائِفٌ شَیبَهُ و النّاکحُ نَفسَه و المَنکُوحُ فی دُبُرِه.(144) سه دسته اند که خداوند در روز قیامت با آنها سخن نمی گوید و به آنها نگاه نمی کند و آنها را پاک نمی نماید و برای آنها عذابی دردناک است؛
1. کسی که موی سپید خود را بکند
2. و کسی که خود ارضایی کند
3. وکسی که مفعول در لواط باشد(که به نحوی مقصّر اصلی است) مورد ملامت و عذاب الهی هستند! وامّا به این پرسش وپاسخ توجّه نمایید: عَنِ الصّادِقُ (علیه السلام) لَما سُئِلَ عَنِ الخَضخَضَةِ!قال: اِثمٌ عَظِیم قَد نَهَی اللهُ تَعالی عَنهُ فی کتابِه وَ فاعِلُهُ کَناکِحِ نَفسَه وَ لَو عَلِمتُ بِمَن یَفعَلُهُ ما أَکَلتُ مَعَهُ!فَقالَ السّائلُِ فَبَیِّن لِِی یَابنَ رَسولِ الله مِن کِتابِ الله نَهیَه، فَقالَ: قَولُ اللهِ (فَمَنَ ابتَغی وَراءَ ذالِک فَأولئک هُمُ العادون) وَ هُوَ مِمّا وَراءَ ذَالِک.(145) امام صادق(علیه السلام) در پاسخ به سؤال از استمناء فرمود: گناه بزرگی است که خدای متعال در کتاب خود از آن نهی فرموده است و کننده این کار مانند کسی است که با خودش ازدواج کند! اگربدانم کسی این کار را می کند هرگز با او غذا نمی خورم؛ سؤال کننده پرسید: یابن رسول الله ! در کجای کتاب خدا از این عمل نهی شده است!فرمود: این سخن خدا که می فرماید: پس هر که فراتر از این عمل خواهد، آنان از حدّ، تجاوز کنندگانند

عوامل بروز خود ارضایی
 

عوامل بروز این عمل زیاد است، امّا آنچه از کودکی شروع می شود، می تواند به واسطه عوامل زیر باشد:
1.در کودکان خردسال بین 2 تا 3 ساله که مسأله بازی با خود است و به منزله ی امری کشف کردنی است، و باید در جلوگیری از آن کوشش نمود.
2.عادتِ بازی باآلت : که در کودکی پیش آمده و در نوجوانی هم این عادت ادامه دارد و دیگر نمی تواند آن را ترک کند .
3.عدم رعایت بهداشت مثل شستشو نکردن نقاط حساس بدن که باعث خارش این نواحی (نواحی اطراف عورت) می شود و موجب بروز این عادت زیان بخش می شود.
4.تنهایی و انزوای کودک و نوجوان است، که در نگرانی ها و اضطراب ها یک عامل تسکین دهنده، خود را نشان می دهد، و تنهایی محیط کاملاً مساعدی است برای تحریک شدن بیشتر برای انجام این عمل ناپسند است که جداً باید از آن خوداری کرد.
5.و از عوامل دیگر آن لمس ها، شنیدن ها و دیدن صحنه های محرّک و جنسی است که برای رسیدن لذّت جنسی از این روش، فرد استفاده می نماید.
6.امّا در سن بلوغ به خاطر بیداری غریزه جنسی و دگرگونی های جسمی و ایجاد اضطراب ها و تنش های رفتاری برای رسیدن به لذّت و آرامش روحی شخص به آن روی می آورد زیرا یک آرامش و لذّت جنسی کاذب را برایش فراهم می کند.
7. تحریکات از طرف رفقای فاسد؛ دوستان گمراهی که خود دچار این انحراف هستند و برای این که خود کمتر احساس گناه کنند، دیگری را شریک و مبتلا به این عادت ناپسند می کنند و با سخنان و اعمال هوس انگیز این عمل را لذّت بخش و کم ضرر جلوه می دهند.
8. چشم چرانی و نداشتن تفریح سالم.
9. جهالت به حرمت این عمل و آثار دنیوی و اخروی آن .
10. عدم آگاهی از امراض و بیماری های آن: که از قبیل رنگ پریدگی، از دست دادن هوش قبلی، کبودی اطراف چشم، مشکلات اشتها، لاغری، سستی و تنبلی، تنگی نفس، گوشه گیری، تغییر اخلاق و بداخلاقی.
11. عدم ازدواج و تن ندادن به آن؛ چرا که ازدواج از بسیاری از انحرافات جنسی می تواند جلوگیری کند.
12. بیکاری و نداشتن برنامه برای زندگی؛ وجود وقت های خالی در روز و نداشتن برنامه ریزی و کار، زیرا اگر فرد برنامه-ریزی و کار مناسبی داشته باشد، فرصت فکر و تخیّل و شعله ور نمودن این غریزه را ندارد و خواه ناخواه از او جدا می شود.
13. وارد شدن در محیط های آلوده و وجود محرّک های جنسی ( تحریکهای مصنوعی )مثل حضور در مجالس مختلط و یا دیدن فیلم های سکسی و نشستن با جوانان فاسد و گفت و شنود با آنان
14. یکی دیگر از عوامل تحریک، وسواس در شستشو و تطهیر خود در دستشویی است که موجب نعوذ آلت شده می-تواند کار را به تحریک شخص برای خود ارضایی بکشاند.عوامل این وسواس ممکن است به رفتار والدین هم بستگی داشته باشد، که معمولاً خانواده های ایرادگیر و سخت گیر، نوجوان و جوان خود را دچار وسواس می نمایند و یا احتیاط های بیش از اندازه در رفتار با فرزند در موقع بیرون آمدن از دستشویی، مثلاً چرا پاهایت را نشسته ای، دستهایت را حتماً چند بار بشویی و آیا خودت را به خوبی تطهیر کرده ای یا نه!
15. همچنین از عوامل تحریک نحوه ی لباس پوشیدن است: اسلام تأکید دارد خصوصاً در مورد جوان و نوجوان که لباس-هایی که می پوشند از جنس نخ باشد، چسبان نباشد(مخصوصاً لباس های زیر)، نایلون و تنگ نباشد. اصطکاک لباس تنگ و نایلون موجب خشکی پوست و سپس خارش و تحریک پوست است که خود موجب ابتلاء به بیماری های جنسی از جمله خود ارضایی می شود.
16. نحوه ی لباس پوشیدن زنان و دختران در خانه (هرچند محارم جوان و نوجوان )بسیار مهم است، اگر پوشش آنها مناسب نباشد، می تواند عامل تحریک بیشتر شود، خصوصاً در روابط خانوادگی طرز پوشش دختران جوان در مقابل نامحرم و حتی محرم جوان و نوجوان بسیار مهم است.اگر لباس از پوشش مناسب برخوردار نباشد، و بیش از حدّ معمول عریان، تنگ و چسبان و در رنگ های تند و زننده باشد می تواند موجب تحریک کاذب و در نتیجه موجبات فساد را در جوان شود.(146)

روش های ترک و نحوه مبارزه با خود ارضایی:
 

1) حضور در اجتماع
2 )مشغول شدن و دوری از بیکاری
3) ذکر و نام خدا (تقویت ایمان) زیرا تمنّیات شهوانی را، نیروی عقل و ایمان و وجدان مهار می کند، پس تقویت ایمان عامل مؤثر در کنترل شهوات و دوری از لجام گسیخته شدن غرایز دارد.از امیرالمؤمنین(علیه السلام) روایت شده که فرمودند:« غالِب الشَّهوات قَبلَ قُوَّةٍ فَتَراوَتِها اِن قَوِیَت مَلَکَعَتکَ و أستَفادَتَکَ و لَم تَقدِر عَلی مُقاوِمَتها»(147)بر شهوت خویش مسلط شو، پیش از آنکه قدرت تجّری پیدا کند و به تندروی عادت کند و اگر شهوت در خود سری و تجاوز نیرومند شد، مالک و فرمانروای تو خواهد شد و به هر سو بخواهد تو را می کشاند و تو در مقابل آن تاب و توان مقاومت نخواهی داشت.
4 )روی آوردن به سرگرمیهای سودمند از جمله: ورزش دسته جمعی و فردی، مطالعه کتابهای سودمند، کارهای دستی، حفظ و جمع آوری شعر، جمع آوری کلکسیون های تمبر و عکس و غیره و شرکت در انجمن ها
5) شستن صورت با استفاده از آب سرد و وضو گرفتن، قرآن خواندن، نماز خواندن
6)گفتن این که بعداً گناه را انجام می دهم تا شور کاذب گناه از سر انسان بی افتد
7) دوری از غذاهای محرّک که تأثیر در غدد جنسی دارند از جمله: سیر، پیاز، هویج، ترشی، شوری جات، نارگیل، شیرینی-های وانیل دار و فلفل که در دوران نوجوانی و جوانی باید برای کاهش تحریکات این غذاها و خوردنی ها را کاهش داد
8) مدیریت احساسات و علایق و سوق دادن آن به مذهب در بحران نوجوانی و بلوغ
9)در کشاکش بین غریزه و وجدان تردید به دل راه ندهد و وجدان را حاکم نموده و حتی فکر گناه و تخیّلات آن را هم نگذارد وارد ذهن شود، که امام علی (علیه السلام) فرمودند:« مَن کَثُرَ فِکرُهُ فِی المَعاصِی دَعَتهُ الیها»(148) کسی که به گناهان زیاد فکر کند، گناهان او را به سوی خود می کشانند»
10) تصمیم جدّی بر ترک عمل و تقویت آن به وسیله ی نذر و امثال آن، خصوصاً در جوانانی که زمینهِ مذهبی دارند، مثلاً تنبیه های معنوی، که گر این کار را انجام بدهم باید روزه بگیرم و.....
11) تقویت جنبه ایمانی با آموزش مسایل حلال و حرام و کیفر و عقابِ اعمالی همچون استمناء
12) رعایت دستورات بهداشتی، استحمام با آب سرد.
13) گذاردن دستها خارج از رختخواب، در حین خوابیدن و عادت نمودن بر آن
14) پوشیدن پیژامه و لباسهای فراخ و گشاد
15) پوشیدن شلوارهای بدون جیب، لااقل برای مدّت محدود
16) خوابیدن به موقع، مخصوصاً زمانی که خواب بر انسان غلبه می کند.(برای اینکه در رختخواب از تخیّلات شهوانی، بازی ها و لول خوردن که همه عامل و زمینه هستند جلوگیری می شود)
17) بیرون آمدن به موقع از رختخواب به محض بیدار شدن
18) درمان بیماری های انگلی و کرمک در روده ها که باعث خارش و تحریک می شوند
19) روزه گرفتن لااقل هفته ای یکبار (برای کنترل جسمی و روحی )
20) عدم خواندن کتب مبتذل و شنیدن و دیدن مسایل شهوانی
21) در موقعیت های تحریک، خارج شدن از خانه و قدم زدن در محیط باز و هوای آزاد
22) ازدواج در نخستین فرصتی که امکانات حداقلی آن فراهم شود.
23) عدم یأس و نا امیدی از ترک آن و ایجاد انگیزه در خود برای ترک (من می خواهم در آینده پدر باشم .... یا مادر باشم پس باید مواظب سلامتی خود باشم)(149)

نقش خانواده واطرافیان
 

بیشترین زمان کودک و نوجوان در خانه، سپری می شود و خانواده در پرورش وتربیت او نقش اصلی را دارد.و«نقش خانواده در این میان بسیار مهم است، یکی ازعوامل بروز خودارضایی در پسران همانطور که گفته شد، نحوه لباس پوشیدن و آرایش اطرافیان، مادر و خواهر در خانه که متأسفانه با این دید که فرزند به آنان محرم است، بعضی از افراد و اطرافیان به کمترین پوشش بسنده نموده و به بدترین آرایش می پردازند، درحالی که نوجوان از نظر جنسی، مانند آتش زیر خاکستر است که با هر تعلّلی امکان شعله ور شدن آن وجود دارد.»(150) پس همه اسباب تحریک را باید از او دور کرد و از تنها گذاشتن او به مدّت طولانی خودداری نموده، اسباب تفریحات سالم و ورزش را برای او فراهم نمود و اگر از وجود این بیماری در او مطلع شدند پس از مشورت با کارشناسان او را در ترک این روش غلط یاری نمایند.

تأثیرات جسمی و روحی خود ارضایی و زیان های آن
 

زیان های خود ارضایی را می توان از جنبه های بدنی و جنبه های روانی و اخلاقی مورد بررسی قرار داد.جنبه های بدنی و جسمی: ایجاد ضعف در بدن ، سستی و رکود اعضاء، پیدایش لرزش در بدن و دستها، ضعف قوه ی بینایی، درد کمر، سر درد، سر گیجه، دفع مقداری از پروتئین بدن و مواد معدنی که موجب عوارضی چون کاهش رشد استخوان ها، بیحالی، رنگ پریدگی صورت، رشد نامناسب اعضاء بدن.«هموخان(روانشناس) می گوید:جوانی را دیدم که از پانزده سالگی گرفتار این اعتیاد(خود ارضایی) شده و تا سن 23 سالگی آن را ادامه داده بود. او چنان دچار ضعف قوای جسمانی گردیده بود که هنگامی که می خواست کتابی را بخواند، چشمانش سیاهی رفته و سرش به شدت درد می گرفت، حالتی شبیه به سرسام به او دست داده و مانند افراد مست دچار سرگیجه شده، حدقه های چشم او بیش از حد معمول گشاد شده بود و درون چشم های خود درد شدیدی را احساس می کرد.به عقیده ی دکتر «هوچین سون»
عموم ناراحتی های مربوط به دستگاه تناسلی از آثار زیان بار استمناء است.»(151)
نخستین نتیجه این کار این است که قوّت و شفافیت چشم ها را زایل کرده، صورت رنگ اصلی خود را از دست داده و دچار پژمردگی می شود، چشم های آنها با حلقه های کبود رنگی احاطه می شود.و از بیماری های دیگر کم خونی شدید است، همچنین کاهش مقاومت بدن در مقابل بیماری های وخیم است که به آسانی می تواند موجب مرگ شخص مبتلا شود.امّا از زیان های جسمی و روحی دیگر این است که کسانی که به استمناء دچار می شوند؛ از لذّت جنسی طبیعی بهره کافی نمی برند و به واسطه ی تحریک بیش از حدّ آلت تناسلی، به مقاربت صحیح و طبیعی واکنش منفی نشان می دهد. من جمله زنانی که مبتلا به استمناء هستند در سه منطقه حساس دستگاه تناسلی یعنی؛ کلیتوریس، جدار مهبل و سر رحم، که باعث می شود زن به اوج لذّت برسد و اگر هنگام نزدیکی یکی از این مناطق تحریک نشود لذّت کامل به او دست نمی دهد، با این عمل(خود ارضایی) شخص کم کم به مقاربت طبیعی بی میل و در پاره ای موارد، گریزان می شود. عده ای از دختران به همین علت کوششی برای شوهر کردن ندارند و غالباً خود را معیوب فرض کرده و دچار عقده ی حقارت می شوند، و به واسطه لذّت منفی که دارند احساس نیاز به شوهرکردن را از نظر جنسی از دست می دهند.(152)

امّا جنبه های روانی:
 

ایجاد ضعف در حافظه، غلبه ترس بر فرد به خاطر عوارض ثانویه آن عمل، عدم توان در تصمیم گیری، عدم امکان تمرکز حواس، تسلط نداشتن بر اراده و اثر آن، همین که می خواهد دست از عمل بردارد و عوارض آن را به چشم خود می بیند، ولی اراده ی آن را ندارد که بتواند خود را از این کار منع کند.

و جنبه اخلاقی این عمل:
 

بزرگ ترین زیان آن برده گی و اسارت نفس است که در احادیث آمده است:«عَبدُ الشَّهوَة اَذلّ مِن عَبدِ الرّق»(153) بنده شهوت پست ترو بدتر از عبد زر خرید(غلام) است، این عمل موجب ایجاد خلق و خوی ناروا شده و شخص را دائماً در تخیّلات و عشق بازی های کاذب فرو برده و به همین جهت چشم چرانی و دلبستگی به صحنه های محرّک پیدا کرده و او را از مسیر صحیح اخلاق دور می نماید.(154)
ج. عمل جنسی با حیوانات
عمل جنسی با حیوانات از اعمال زشتی است که متأسفانه از قدیم الأیام عده ای به دنبال ارضاء خود از این طریق بوده اند، امّا اگر چه این عمل چیز جدیدی نیست امّا غرب مدّعی مدرنیته امروزه با تشکیل گروه های حیوان باز و حتی کثیف تر از آن، ازدواج رسمی با حیوانات گامی بزرگ تر در دور شدن از اخلاق انسانی برداشته است.

نظراسلام در مورد آن
 

نظراسلام در مورد این عمل بعد از حرمت و زشت دانستن عمل، درباره حیوان وطی شده هم حکم می دهد:که«يكى از عواملى كه موجب حرام گوشت شدن، حیوان حلال گوشت مى شود آن است كه انسان آن حيوان را وطى كند، چه از مجراى بولش و چه از مجراى فضله اش هرچند كه منى انسان در بدن حيوان ريخته نشود، وطى كننده چه صغير باشد و چه كبير چه عالم باشد و چه جاهل چه به اختيار خود اين عمل را مرتكب شده باشد و چه وادارش كرده باشند چه اينكه آن حيوان نر باشد و چه ماده ، در همه اين احوال آن حيوان حرام گوشت مى شود حتى اگر بعد از اين عمل حيوان ديگر از آن حيوان متولد شود آن نيز حرام است ، و همچنين شير و پشم و موى حيوان حرام است. هم چنین حيوانى كه وطى شده اگر خوردن گوشتش معمول است نظير گاو و گوسفند و شتر واجب است آن را ذبح نموده لاشه اش را بسوزانند».(155)

ضررها و بیماری ها
 

همه می دانند که بیماری مهلکی چون ایدز که امروزه خطرناک ترین بیماری است که گریبان بشر را گرفته، از شهوت رانی یک غربی با میمون و انتقال ویروث مهلک به بدن میلیون ها نفر بر روی کره زمین شده و تا به حال هیچ درمان قطعی برای آن پیدا نشده است.
د. اعمال جنسی پلید مدرن
پروفیلی (عشق شهوانی)
که مبتلایان به آن اطفال را هدف قرار داده و آنها را مورد سوء استفاده جنسی قرار می دهند و با تجارت و قاچاق کودکان بی چاره از کشورهای فقیر به اعمال کثیف جنسی می پردازند،و همچنین تجاوز به کودکان در منزل، بخصوص توسط ناپدری ها که اغلب بر اثر استعمال مشروبات و دیدن فیلم های سکسی و غیراخلاقی و از بین رفتن اعتقادات مذهبی بوده، از مسایل امروز غرب است.« در نشریه KA مورخ 21/12/1989 آمده است: چه کسی مسئول است وقتی کودکان مورد تجاوز قرار می گیرند، بد رفتاری و ضرب و جرح و تجاوز جنسی نسبت به بچه ها و نوجوانان در سراسر کشور و در تمام اقشار جریان دارد، با این تفاوت که کسی باور نمی کند که در بین طبقات ثروتمند و سرشناس هم این مسأله جریان دارد. در آماری دیگر در روزنامه DN مورخه 11/2/1992 در یکی از مقالات تحقیقی از سازمان مدارس و مشاور جوانان آمده %7 دختران و %3 پسران زیر 17 سال که در دبیرستان مشغول به تحصیلند در خانه مورد تجاوز جنسی توسط پدر یا ناپدری قرار گرفته اند، و در بین پسران و دختران 17 ساله ای که ترک تحصیل کرده اند،آمار چنین است%26 دختران و بین 4 تا %10 پسران در خانه مورد تجاوز قرار گرفته اند. تجاوز به کودکان خردسال تنها منحصر به داخل کشورهای غربی نیست بلکه پرورش یافتگان غرب و توریست های غربی این اعمال ناشایست را در کشورهای فقیر آسیایی (آسیای جنوب شرقی )، آفریقایی و اروپای شرقی نیز به طور وحشیانه حتی با بچّه های سه و چهار ساله انجام می دهند. به یک نمونه از آن اشاره می گردد .در روزنامه AB مورخّه 21/10/1993 از ماجرای دو پیرمرد بازنشسته سوئدی خبر داد که در سفرهای خود به کشور گامبیا(از کشورهای فقیر آفریقایی) از دختران خردسال سوء استفاده جنسی می کرده و آنها را مورد اذّیت و آزار قرار می دادند و چندین تن از آنها را با خود به سوئد آورده و حتی برای سرپوش گذاری در یک مورد تقاضای پدر خواندگی یکی از آنها را نموده تا از اتهامات بگریزند.حتی در سال 1996در شهر استکهلم یک کنفرانس بین االمللی تشکیل شده تا برعلیه تجاوزات جنسی بر روی کودکان اعلام نظر کند که آن هم بدون نتیجه ی قابل توجهی پایان یافت.»(156) و البته امروزه دیگر خبری حتی از این کنفرانس ها و حداقل محکوم کردن ها هم نیست.
سادیسم (آزار دهی)
مبتلایان به این بیماری روانی طرف مقابل(دختران و زنان)را در حین عمل جنسی یا قبل از عمل خود، مورد آزار و اذیّت قرار داده و او را به شدّت مورد حمله قرار می دهد تا جایی که در این عمل کثیف حتّی شخص را به قتل می رساند.(157)
و بعد از آن هم چنانچه این گونه اشخاص توسط پلیس دستگیر شوند با تحمّل کمترین تنبیه ها و زندان دوباره به جامعه باز گردانده می شوند تا به اعمال فجیع خود بپردازند، چرا که حکم قتل در زندان بر خلاف حکم انسانیِ قصاص به نفس، فقط تحمل زندان و جزای نقدی است و حتی اگر شخص متموّل باشد و بتواند وکیل زبردستی را اجیر نماید، می تواند از آن تنبیه و زندان نیز خود را برهاند و اگر مقتوله او یک فرد مهاجر خارجی یا یک رنگین پوست باشد که کار برایش آسان تر خواهد بود چرا که آنها شهروند درجه 2 در جامعه هستند.

اخلاق در روبط پست جنسی در غرب
 

در این قسمت به مسایل پست جنسی در غرب برای اطلاع بیشتر خواننده محترم، از مسایل وحشت ناک جنسی در غرب پرداخته می شود؛

مراحل ارضای جنسی در روابط اجتماعی:
 

اولین مرحله آن «هوک آپ hook up » (گیر آوردن سریع) و یا به دام انداختن است که تصادفی ترین برخورد است و در همان برخورد عمل جنسی واقع می شود. (حتی در یک راهرو ساختمان و یا یک آسانسور) در این رابطه هر دو طرف به راحتی قابل تعویض هستند و امری کاملاً اختیاری و دل بخواهی است، و در واقع هوک آپ سطحی ترین و موقتّی ترین رابطه است و دو طرف به سرعت بعد از عمل جنسی از هم جدا می شوند و به دنبال کار خود می روند، به گزارش شبکه « ان.بی.سی»از دانشگاه میشیگان به نقل از پسران، در جمع بندی خود به این نتیجه می رسد که قرار ملاقات گذاشتن «بین دوست پسر و دوست دختر» به تاریخ پیوسته، و هوک آپ بسیار مورد پسند پسران واقع شده است و دیگر وقتی برای ملاقات گذاشتن و صرف هزینه های جانبی ندارند.امّا در تحقیق سال 1993 که از دختران دانشجو صورت گرفت 8/69 % آنها وادار شده اند که روابط ناخواسته «هوک آپ» داشته باشند. و در حدود 15سال است که فمینیست ها و محافظه کاران برآنند که آیا روابط جنسی ناخواسته شامل تجاوز به عُنف است یانه!و ظاهراً در همین مرحله بررسی مانده اند و هیچ اقدام عملی در محکوم نمودن آن صورت نگرفته است.
دومین مرحله،
دامپینگ «dumping » یا رها نمودن دوست دختر و بلاتکلیف گذاشتن او «بعد از عمل جنسی» است برخی از زنان غربی تلاش دارند این مرحله رها شدن را به تعویق بیندازند، و بیشتر به دوستی با آنان ادامه بدهند ولی بهتر است شخص آن را بپذیرد چون این امر یکی از مزایای زنده ماندن در عصر پست مدرن آنهاست؛ چه بسا زیاد اصرار نمودن بر دوستی خود با مرد مورد علاقه اش و پافشاری کردن بر جلوگیری از دوستی مرد با زن و دختر دیگر موجب از دست دادن جانش شود.
سومین مرحله؛
مرحله سرزدن بعد از رها کردن است .«post dumping check up » که در این جا دختران منتظر سرزدن مجدّد دوست خود که آنها را رها کرده است، می باشند. در حالی که این تحقیر آنهاست، « ولی ظاهراً چاره ای ندارند» و در همین جاست که ارتباط دختران با تعداد زیادی از مردان شروع می شود، که صرفاً به علّت فرار از قضاوت منفی دیگران است، زیرا اگر دوست پسری نداشته باشند جامعه آنها را زشت، غیرطبیعی و نابالغ قلمداد می نماید.امّا افزایش روز افزون روابط نامشروع و ضدّاخلاقی در غرب آمار عجیبی را به گوش می رساند، که از روند آمار دهی آنها حکایت از وخامت اوضاع در سالهای اخیر دانسته می شود. در انگلیس در سال 1948 نزدیک به %20 بچه ها که به دنیا آمده اند، نامشروع بوده اند. این آمار در کشور غربی دیگر یعنی در ایالات متحدّه امریکا در سال 1990 به %25 درصد و حدود 103000 تجاوز به عنف وجود داشته که گزارش شده است و آمار گزارش نشده ی آن به مراکز پلیس به دست نیامده است.(158)

تأثیر بیگانگان بر رفتارهای جنسی (تهاجم فرهنگی)
 

انحرافات بین پسران و دختران و همچنین فحشاء در شرایط نامساعد اجتماعی و اثرات فیلم ها، برنامه های تلویزیونی، ویدئویی و کتب و نشریات در این زمینه روز به روز، رو به توسعه و نفوذ پیدا کردن بین سنین پایین تر است.گرچه وسعت فحشاء در بین مردان در دهه های اخیر توجّه برخی محافل اجتماعی را به خود جلب نموده است. در روزنامه "expressen" مورخّه 20/1/1991 برای جلب افکار عمومی به این مسأله گزارش چند صفحه ای منتشر نمود، در مقدّمه این گزارش آمده است :فحشاء در بین پسران نوجوان و جوان بخصوص در استکهلم افزایش پیدا کرده است احتیاج به رفع غرایز شهوانی، انزوا و احتیاج شدید به پول در جوّ اجتماع پر زرق و برق و پرمصرف باعث شد که پسران نوجوان و جوان از یک سو و مردان و زنان مُسن از سوی دیگر از هم سوء استفاده جنسی نمایند در همین جریانها (فحشاء) مسایل دیگر از جمله ضرب و حرج ،دزدی به طور فراوان اتفاق می افتد، و احتمال مبتلا شدن به انواع بیماری های مقاربتی از جمله ایدز بسیار زیاد است.تماس های بدون قید و بند با جنس مخالف نه تنها در بین نوجوانان و جوانان بلکه در بین بزرگسالان رو به افزایش است و به عنوان آزادی فردی و پیشرفت تمدن و فرهنگ اجتماعی پذیرفته شده است، درچنین وضعیتی تعویض پی درپی دوست دختر و پسر صورت می گیرد؛ و به همین خاطر تمرکز فکر و احساسات روی یک نفر برای تشکیل خانواده و یا تماس دراز مدّت، بسیار مشکل ا ست!مفاسد و ناراحتیهای روحی و عاطفی که از این طریق حاصل می-شود، اغلب گریبان گیر دختران جوان و زنان بزرگسال می گردد، بدیهی است اینگونه آزادی ارتباطات در بهم خوردن ازدواج های رسمی و حتی غیر رسمی نیز تأثیر فراوان دارد،(159)بحران خانواده و حتی بحران در مسایل جنسی در غرب بسیار جدی است و امروزه خود نیز معترف به آن هستند، اگر چه در ظاهر برای حفظ موقعیّت جهانی خود بر آن سرپوش گذاشته اند و برای وارد نمودن شرق و بویژه مسلمانان در منجلاب فحشاء به هر کاری دست می زنند؛ که درمقابله با آن، مهمترین کار هوشیاری کشورهای شرقی و جهان اسلام و مبارزه صحیح و آگاهی بخشی به مردم خصوصاً جوانان است.در این گفتار به همین مقدار اکتفا می شود به امید آنکه روزی اخلاق جنسی در سراسر دنیا حاکم گردد.
فصل چهارم :تربیت جنسی
مقدمه
پس از بررسی مشکلاتی که گریبان غرب را به واسطه عدم ضابطه در مسایل جنسی فرا گرفته است؛ در این بخش، به این نتیجه باید رسید که همچنانی که در بسیاری از شئونات زندگی، بشر احتیاج به تربیت دارد در مسایل جنسی نیز احتیاج به تربیت و آموزش صحیح، یک مسأله جدّی به نظر می رسد و برای برون رفت از بحران هایی که غرب دچارآن شده و تبعات مهلک آن شرق و به خصوص کشورهای اسلامی را نیز بی نصیب نگذاشته است، باید در همه مکانهای آموزشی و تربیتی از مدرسه و کلاس درس تا رسانه ها و رادیو، تلویزیون بر ای تربیت صحیح جنسی نوجوانان و جوانان و خانواده ها گام برداشت.
تعریف
تربیت، یعنی: فراهم آوردن زمینه برای پرورش استعدادهای درونی هر موجود و به ظهور و فعلیت رساندن امکانات بالقوه موجود در درون او.(160) و منظور از تربیت جنسی فراهم آوردن زمینه ها و عوامل جنسی، به طوری که استعدادهای شخصی درجهت رسیدن به کمال اختیاری فرد شکوفا شود و فرد را برای رسیدن به کمال مطلوب یاری نماید از این رو می توان گفت: هدف از تربیت جنسی، دست یابی فرد به آگاهی ها، عادات و آدابی درباره ی چگونگی اعمال و ارضای غریزه جنسی است که او را در جهت رسیدن به رشد و هدف مطلوب یاری کند.در این خصوص لازم است که خودِ فرد و نهادهای مختلف جامعه؛ اعم از خانواده، مدرسه، مسئولین و دلسوزان جامعه مسیری را طی کنند که رفتار بهنجار جنسی از کودک، نوجوان و جوان سربزند.(161) همانگونه که اولیا و مربیان در تربیت علمی و اخلاقی افراد تلاش می نمایند و کودک و نوجوان را با خواندن و نوشتن و نحوه صحیح رفتار اجتماعی آشنا می نمایند باید در تربیت صحیح و علمی، پاسخ گوی مسایل جنسی او نیز باشند.اگر چه یک احساس شرم در بزرگترها برای بیان این گونه مسایل وجود دارد ولی واقعاً برای جواب گویی به این نیاز، چاره ای جز کنار گذاشتن این عقیده نیست و نباید با این طرز تفکر از مسئولیت بزرگ تربیتی شانه خالی کرد و در جواب سؤالات فراوان نوجوان او را به خاموش شدن و فراموش نمودن سؤال و پاک کردن صورت مسأله پرداخت؛ که این بزرگ ترین ظلم در حق اوست، چرا که در پی جواب سؤالات به دیگران خصوصاً افراد ناباب مراجعه خواهد کرد.«تربیت جنسی ، دو جنبه اساسی دارد:
1- حقایق جنسی بیولوژیک که در تربیت جنسی باید نوجوان را با ضرورت وجود دستگاه تناسلی در بدن و مسایل بهداشتی آن آشنا نمود.
2- مراقبت جنسی، و آشنا نمودن نوجوان با ارزش های اخلاقی و دور نمودن او از انحرافات جنسی و تبیین ضررهای روانی و جسمی انحرافات.شاید در این بخش، این بحث مطرح شود که آموزش مسایل جنسی از کی و به چه نحوی باید باشد؛ دانستن حقایق جنسی باید با مراحل رشد فرد متناسب باشد و گر نه خطرآفرین خواهد بود، لذا در دوره دبستان و راهنمایی مسایل بهداشتی و مقدمات تربیت جنسی، که درس علوم می تواند نقش مفیدی دراین جهت داشته باشد و در دوره دبیرستان مفاهیم جنسی را به تدریج در ضمن مباحث علمی طرح نمود، لذا از مباحث صریح جنسی قبل از 13سالگی برای دختران و قبل از 15سالگی برای پسران باید خود داری نمود»(162) چاره ای نیست در زمان کنونی به غیر از اینکه جوان و نوجوان را ازخطرات مهلک بیماری ها همچون ایدز و هپاتیت با آموزش صحیح مسایل جنسی آگاه و ازخطرات روابط نامشروع چه در بُعد روحی و مسایل دینی، اسلامی و حرمت آن و چه از بعد جسمانی و بیماری زایی آن آگاه نمود.

روش های غلط در تربیت جنسی(نگاه غرب به تربیت)
 

در نگاه غرب به تربیت جنسی، خلط مبحثی پیش آمده است و آن اینکه بسیاری از صاحب نظران آنها، تربیت جنسی را به آموزش جنسی تعبیر نموده اند، در حالی که تربیت جنسی اعم از آموزش جنسی است و آموزش بخشی از تربیت حساب می شود چرا که آموزش عهده دار رشد دادن به بعد شناختی متربّی است تا از این راه به استعدادهای خویش در امور جنسی آگاه شده و در راه رسیدن به سعادت از آن امکانات استفاده نماید و از طرف دیگر، به لغزش ها و پیامدهای منفی آن شناخت پیدا کرده و از آنها اجتناب نماید نه صرف آموزش چگونگی مقاربت (آنچه که امروزه در مدارس غربی تدریس می شود و خود دریچه بحرانی بر مسایل جنسی در مدارس گردیده است).(163)
.بحران کودکان و نوجوانان در غرب به واسطه نگاه تربیتی غلط
آموزش زود هنگام مسایل جنسی به کودکان در مدارس ابتدایی موجب شده است که در آماری در سال1993 بیش از4200 دانش آموز دختر به مجله «سون تین» گزارش بدهند که پسرها آنها را نیشگون گرفته اند، به بدن شان دست زده اند و یا مورد تحریکات جنسی قرار گرفته اند.پژوهشگران دانشکده والسلی «wellesleyco» دریافتند %40 دختران هر روز و %29 آنها به طور هفتگی مورد آزار (استفاده جنسی) قرار می گیرند. بیش از دو سوّم این مزاحمت ها در انظار عمومی صورت گرفته است، جامعه ی امروز آمریکا برای دخترانی که به روابط ناخواسته نه می گویند، شرایط دشواری را به وجود آورده است. برای مثال امروزه دخترانی که می خواهند قبل از ازدواج رسمی پاک بمانند هیچ حامی و پشتیبانی ندارند.بر اساس نظر سنجی درسال 1995، %13 زنان(دختران) جوان تحت فشار دوستان وادار به روابط جنسی برای اولین بار «به صورت غیر رسمی» بوده اند، در حالی که این رقم به بیش از یک سوّم (%35) رسیده است.(164) این هم ماحصلی از نگاه آنان به تربیت جنسی بود که از نظر شما گذشت و بدتر از این مسایل، آنکه تربیت جنسی در غرب یا به تعبیر بهتر بی تربیتی و بازگشت آنان به دنیای وحش، کار را به جایی رسانده که به تعبیر یکی از دوستان که مدّتی را در کشور انگلستان زندگی می کرد،(165) باکره بودن در غرب برای دختری که می خواهد ازدواج کند امروزه بر خلاف حکم اخلاقی آن در تمام ادیان الهی، که آنها خود را به دروغ پیرو یکی از آن ادیان می دانند، دیگر یک حُسن و شرط نیست؛ بلکه اگر کسی باکره باشد او را بی عرضه می نامند که در طول زندگی قبل از ازدواج نتوانسته دوستی و رابطه ای را با پسر یا مردی داشته باشد.

تربیت جنسی در اسلام
 

اسلام نه تنها از جواب سؤالات جنسی خودداری ننموده، بلکه آن، از مسایل مورد توجه در دین است و با کلام معروف «لاحَيَِاءَ فی الدّ ين» راه را برای پرسش و پاسخ، باز نموده است و حتی در قرآن به مسایل آن پرداخته است، در دین اسلام، بسیاری از نکات تربیتی و اخلاقی نهفته است، که بشر امروز هنوز به ابعاد بسیار زیادی ازآن پی نبرده است، از جمله آنها حرمت پوشیدن لباس جنس مخالف و خود را به شکل او در آوردن است که بد نیست در همین جا به یکی از عوامل همجنس گرایی کودکان اشاره شود که از سرچشمه های همجنس گرایی، رفتار اولیاء با فرزندان است، مادری که دختر دوست داشته و صاحب پسر می شود، گاه دیده می شود او را به شکل دختر در آورده،(لباس دخترانه به او می پوشاند، موهای او را بلند می گذارد و مرتب شانه می زند و....) در حالی که ندانسته او را به همجنس گرایی سوق داده، زیرا فرزند دچار برگشتگی جنسی(انوریسون) می شود و از جنس مخالف روی گردان می شود،(166) لذا زمینه انحراف در او پیش می آید.دین مبین اسلام سه برنامه برای تربیت جنسی دارد:
1. آموزش مسایل تربیتی و بهداشت جنسی از قبل از انعقاد نطفه تا تولّد فرزند و بعد از آن، از سن کودکی با مراعات در روابط زناشویی و مسایل بهداشتی فرزند و آموزش های صحیح در تربیت فرزند تا سن بلوغ و بعد از آن.
2. آموزش مسایل اخلاق اسلامی به فرد مکلّف و روش طهارت بدن از مسایل ریز دستشویی رفتن تا مسایل جنابت و غسل و ازاله موهای زاید.
3. آموزش فرد بالغ به نحوه ی صحیح استفاده و بهره بردن از غریزه جنسی و ترغیب به ازدواج به عنوان بهترین گزینه برای اطفاء شهوت تا حتی نحوه ی لذّت کامل و کافی بردن در همبستری با همسر.
فصل پنجم نتیجه گیری فصل ها
مقدمه
در پایان مباحث چهار فصل گذشته به نظر می رسد برای تبیین هدف از نگارش این تحقیق در این قسمت که قسمت پایانی است مختصراً به نتیجه هر فصل اشاره شده تا خواننده محترم از نتیجه این تحقیق بیشتر آگاه شود.
نتیجه فصلها

فصل اوّل غریزه جنسی
 

در فصل اوّل پیرامون غریزه جنسی صحبت شد، نتیجه مباحث این فصل را می توان این گونه بیان کرد که اگر به واقع غریزه جنسی عبارت است از یک نیروی کِشنده درونی در موجودات که آنها را به هدف و مقصدی هدایت می کند و آن هدف و مقصد ضامن بقای نسل بشر است هیچگاه نه به صورت مطلق با آن برخورد می شود و نه هرگز مانند حیوان بلکه از حیوان بدتر آن را لجام گسیخته رها می کند، بلکه به شهوت و غریزه جنسی به دید یک ارزش وجودی نگاه می کند و به صورت صحیح از آن بهره می برد.

فصل دوّم مراحل رشد غریزه جنسی
 

در نتیجه این فصل که پیرامون مراحل رشد غریزه جنسی صحبت شد به اختصار به چند نکته اشاره می شود:
1. در روش برخورد با مسایل جنسی کودکان پدر و مادر باید بسیار هوشیارانه و با کمک از آموزهای دینی عمل نمایند و به دقّت مراحل رشد را در نظر گرفته و برخورد مناسب و راهنمایی لازم را نمایند و از انحرافات احتمالی جلوگیری نمایند.
2. در کاستن عوامل بلوغ زودرس همه باید کودک و نوجوان را یاری نمایند و خود فرد هم از محیط ها و عوامل بلوغ زودرس دوری نماید.
3. با شروع علایم بلوغ در نوجوان، مربیان و والدین، مسایل بلوغ را به فرد آموزش داده و بهترین برخورد را با او داشته باشند

فصل سوّم ارضای غریزه جنسی
 

روش صحیح اعمال غریزه جنسی وخصوصاً دانستن روش های صحیح اسلامی برای همه ضروری است چه بسا با دانستن یک حکم شرعی از یک گناه کبیره با آن همه آثار سوء می توان جلوگیری نمود (منظور عقد و ازدواج دایم یا موقت).پی بردن به آثار و ارزش های ازدواج و آسان نمودن مراحل آن می تواند جوانان را به عجله نمودن در این امر مقدّس یاری نماید و از آثار سوئی چون روی آوردن به روش های غیرصحیح(زنا) و غیرطبیعی چون خودارضایی و لواط و سحق جلوگیری نمود.دانستن بحران های غرب و وخامت اوضای فرهنگی و اجتماعی آنها می تواند صدّ راهی برتبلیغات پوچ و توخالی آنان باشد.

فصل چهارم تربیت جنسی
 

تربیت جنسی در اسلام از مسایل مهم بحث شده در قرآن و روایات معصومین است که اگر به این دستورات تربیتی عمل شود، یک خانواده هرگز دچار مشکل تربیتی واخلاقی نخواهد شد با بررسی روش های غلط درتربیت جنسی در نگاه غرب به یکی دیگر از ضعف های حکومت های غیر دینی حتی در عرصه تربیت جنسی پی برده می شود.

پي نوشت ها :
 

141.اسلام و تمایل جنسی ص 105
142.اصول کافی ج7 ص 265حدیث25
143.میزان الحکمه ج 12 ص 5654
144.بحارالانوار ج 79 ص 59 ح 1
145.بحارالانوار ج 104 ص 30 ح 1
146.نقل از کتابهای فرهنگ جوان ص 586و585 واسلام وتمایل جنسی ص105به بعد
147.غررالحکم ص510
148.غرر الحکم ص 664
149.برگرفته ازفرهنگ جوان ص 487-488وخانواده مسائل جوان و نوجوان ص 275
150.خ. فرهنگ جوان ص 166
151.اسلام و تمایل جنس ص 105
152.اسلام و تمایل جنس ص 106
153.شرح غرر الحکم ج 7ص187
154خانواده مسائل جوان و نوجوان ص 274
155.امام؛تحریر الوسیله ج3مسأله22و23
در غرب چه می گذرد ص88 .156
فرهنگ جوان ص102 .157
158.جوان و تهاجم فرهنگی ص 79
159.در غرب چه می گذرد ص88.1
160.اخلاق اسلامی ص21
تربیت جنسی دراسلام ص44 .161
خ . روانشناسی رشد ص289 .162
تربیت جنسی دراسلام ص45 .163
فمینیسم در امریکا ص31 .164
از دوستان نویسنده آ.ص. .165
بلوغ جنسی ص140 .166
 

منابع ومآخذ
1.قرآن کریم؛ترجمه الهی قمشه ای؛الهادی79
2.اسلام وتمایل جنسی؛ سید محمّد مهدوی ؛ اصفهان48
3.احكام خانواده و آداب ازدواج؛ ‏محمّدتقى مدرسى‏
4.ازدواج و زناشویی؛ شهریار روحانی؛ بنیاد اسلامی طاهر63
5.ازدواج مکتب انسان سازی؛ دکتر پاک نژاد؛قم؛اخلاق74
6.اخلاق اسلامی؛ محمدعلی سادات؛سازمان مطالعه و تدوین کتب اسلامی81
7.اخلاق و رفتارهای جنسی؛ یوسف غلامی ؛ معارف84
8.اجوبة الاستفتائات ؛ آیة الله خامنه ای؛ ج1و2
9.اصول کافی، مرحوم کلینی؛ترجمه آیةالله محمدباقر کمره ای؛اسوه1372
10.آیین تربیت؛ آیة الله ابراهیم امینی؛67
11.بحار الانوار؛ علامه مجلسی؛چاپ بیروت1404ق
12.پیام پیامبر؛ بهاءالدین خرمشاهی و مسعود انصاری؛ منفرد76
13. تحریر الوسیله؛ امام خمینی؛موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان
14.تربیت جنسی در اسلام؛ ثابت حافظ؛ قم؛ مؤسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی 85
15.جامع المسایل؛ و رساله؛ آیة الله فاضل لنکرانی؛ قدیانی84
16.جشن تکلیف؛ محمّد محمدی ری شهری؛ دارالحدیث1380
17.جوانان وانتخاب همسر؛ مظاهری علی اکبر؛81
18.جوانان وتهاجم فرهنگی؛ مرضیه السادات بحرینی
19.خانواده دراسلام ؛آیةالله مظاهری؛بنیاد المهدی84
20.در غرب چه می گذرد؛ منوچهر دبیر سیاقی؛ بحر العلوم75
21.راز یک فریب؛ غلامی یوسف؛ قم؛ لاهیجی81
22.رساله حقوق امام سجاد(علیه السلام)
23.رساله عملیه امام خمینی؛ مرکز نشر آثارامام78
24.رساله مراجع؛ نه مرجع؛دفتر انتشارات اسلامی80
25.روانشناسی رشد؛ شعاری نژاد علی اکبر؛ تهران؛ پیام نور72
26.عروة الوثقی، حاشیه امام و....
27.غررالحکم؛ امیرالمومنین(علیه السلام)؛ علامه آمری؛ دارالکتب1335ش
28. فرهنگ جوان؛ نیلی پور مهدی؛ سلسبیل 86
29.فمینیسم درآمریکا تا سال 2003؛ دبیر خانه همایش سراسری زنان؛ تهران؛ معارف84
30.تفسیر نمونه؛ جمعی از نویسندگان؛ زیرنظرآیةالله مکارم شیرازی؛ دارالکتب الاسلامیه76
31.تفسیر المیزان؛ علامه طباطبایی؛ ترجمه محمدبار موسوی؛دفتر انتشارات اسلمی76
32.مسایل جنسی کودکان؛ قائمی علی؛ تهران؛ انجمن اولیا و مربیان83
33.مستدرک الوسایل ااشیعه؛حسین نوری طبرسی؛ آل البیت1407ق
34.مجمع البیان؛ علامه طبرسی؛ وزارت ارشاد1380
35.مشکلات جنسی جوانان؛ آیةالله مکارم شیرازی؛ قم؛ نسل جوان82
36.معارف و معاریف؛ دوره ده جلدی؛ حسینی دشتی
37.وسایل الشیعه الی التحصیل مسائل الشریعه ؛حرّعاملی، محمد بن حسن؛بیروت التراث العربی
38. Cd جامع التفاسیرالقرآن الکریم(تفسیر هدایت) و Cd گنجینه معارف (آیات وروایات)
/ع