شيرمادر ممنوع؟
تهيه و تنظيم: نازي تارقلي زاده
زمان از شيرگرفتن در کشورهاي مختلف متفاوت است و آخرين اطلاعات و توصيه ها سنين دو تا چهارسالگي را پيشنهاد مي کنند. تصميم در مورد از شيرگرفتن بستگي به شرايط جسمي- رواني مادر و کودک و ويژگي هاي خانواده دارد. بهترين روش از شير گرفتن روش تدريجي است که همراه با عشق و علاقه باشد. اين روش براي مادر و کودک راحت تر است و بدون مشکل و در طي چند ماه اتفاق مي افتد. بنابراين بعد از دو سال کامل که کودک از شير مادر بهره مند شده و در روز پنج وعده غذا (سه وعده اصلي، دو ميان وعده) مي خورد و مايعات را هم با ليوان مي نوشد، مي توان يک تا دو وعده شير پاستوريزه يا آب ميوه را جايگزين شير مادر کرد. در اين زمان نقش مادر آن است که خودش پيشنهاد شيردادن نکند و اگر زماني هم کودک تمايل به شيرخوردن داشت از او دريغ کند؛ به ويژه زماني که کودک بيمار باشد و فقط اشتها به خوردن شير دارد و غذاي ديگري را تحمل نمي کند.
در اين روش چون از شيرگرفتن آرام آرام مشکلات عصبي، رواني و تغييرات هورموني مادر که در يکباره از شير گرفتن اتفاق مي افتد به وجود نمي آيد و کودک نيز دچار ضربه ي رواني نمي شود. به اين ترتيب کودک کم کم علاقه به شيرخوردن را از دست مي دهد و ممکن است خودش يکباره آن را کنار بگذارد.
بنابراين مادران عزيز جهت پيشبرد اين هدف مي توانند از توصيه هاي زير استفاده کنند:
1- به کودک، قبل از خواب و صبح هنگام بيدار شدن شير خودتان را بدهيد.
2- به تدريج وعده هاي شير قبل و بعداز ظهر را کم کنيد، يعني به تدريج فاصله ي شيردادن ها را بيشتر کنيد تا خود به خود يک وعده ي شيردهي حذف شود.
3- برنامه ي هميشگي روزانه را عوض کنيد. مثلاً اگر کودک را از مهدکودک برمي داريد، به جاي اينکه به منزل بياييد به فروشگاه يا پارک برويد تا سرگرم شود و هوس شيرخوردن نکند.
4- سرگرمي جديدي برايش پيدا کنيد.
5- زمان شيرخوردن او را پيش بيني کنيد و چيزي در دسترس داشته باشيد؛ مثلاً يک ميان وعده يا نوشيدني مورد علاقه ي او.
6- اگردر صندلي يا محل خصوصي به کودک شير مي داديد، از اين محل استفاده نکنيد تا کودک به ياد شيرخوردن نيفتد و تقاضاي شير نکند.
7- اجازه ندهيد کودک، شما را بدون لباس ببيند و هوس شيرخوردن کند.
8- در صورت امکان از ساير افراد خانواده کمک بگيريد. هنگامي که مي خواهيد وعده ي شيرصبح را قطع کنيد، سعي کنيد زودتر از او از خواب بيدار شويد و هنگام بيدار شدن او، همسرتان يا يکي از اعضاي خانواده در کنارش باشد.
9- و بالاخره وعده هاي شيرخوردن در ساعات شب را به ترتيب يک شب در ميان، دو شب درميان و ... کنيد تا خود کودک ديگر تقاضاي شيرنکند.
- مقداري از آب بدن دفع مي شود که خود سبب کاهش وزن مادر مي شود.
- ممکن است ترشح شير تا چند ماه وجود داشته باشد که اين ترشحات شبيه کلستروم بوده، بعد غليظ تر شده و بالاخره قطع مي شود.
- مادر بايد دريافت کالري روزانه خود را کمتر کند تا بتواند چربي هاي ذخيره شده را از دست بدهد.
- براي جلوگيري از شل شدن و افتادگي سينه ها، مادر بايد ورزش کند؛ به ويژه حرکاتي که در هنگام شناکردن انجام مي شود.
- قطع شيردهي به عنوان قطع ارتباط عاطفي تلقي نمي شود، بلکه در مواقعي که کودک نياز به درآغوش گرفتن دارد يا خسته يا افسرده است يا درد دارد. مادر بايد او را با مهرباني در آغوش گرفته و آرام کند و عشق و علاقه ي خود را اين بار نه از طريق شيردادن، بلکه از طريق نوازش و محبت به او هديه کند.
ويتامين A: شير مادر به ويژه آغوز، شير، کره، تخم مرغ، جگر، سبزي، با برگ سبز تيره، کدو تنبل، انبه و هويج، جگر به اندازه ي يک تخم مرغ متوسط، يک هويج کوچک، يک انبه ي کوچک، 1/5 فنجان سبزي با برگ تيره (خرد شده)، يک عدد سيب زميني شيرين متوسط و يک ليتر شير پاستوريزه، هر کدام تقريباً پانصد واحد رتينول ويتامين دارند.
اسيد فوليک: جگر، ماهي، بادام زميني، حبوب، پرتقال، سبزي با برگ سبز مانند اسفناج و روغن دانه ها.
ويتامين B1 يا تيامين: شير، تخم مرغ، جگر، گوشت ماهي، گوشت قرمز، گوشت پرندگان و حبوب.
ويتامين B2 يا ريبوفلاوين: شير، تخم مرغ، جگر، گوشت و ماهي
ويتامين B12 يا نياسين: شير، گندم، ماست، جگر، گوشت قرمز، ماهي و بادام زميني.
ويتامين C: شيرمادر، شيرتازه، سبزي با برگ هاي تيره ي سبز، گوجه فرنگي، فلفل سبز، کدو تنبل، ميوه هاي تازه به ويژه پرتقال، ليمو، شاه توت، توت فرنگي، سيب زميني، موز رسيده، کلم، هويج و انبه.
ويتامين D: شيرهاي غني شده، کره، پنير، ماهي هاي چرب، تخم مرغ، جگر، روغن کبد ماهي و نورآفتاب که منبع اصلي تامين ويتامين D هستند.
آهن: جگر، قلب، گوشت، جوجه و ماهي.
يد: غذاهاي دريايي مثل ماهي و ... نمک يددار.
آهن Non Haem Iron : غلات و حبوب،که مقدار جذب آهن اين گروه بستگي به ساير مواد غذايي دارد. اضافه کردن ويتامين C، گوشت، ماهي، مرغ يا جگر به غذا، دريافت (جذب) آهن را زياد مي کند. چاي و قهوه جذب آهن را کاهش مي دهند.
کلسيم: شيرمادر، شيرتازه، ماست (لبنيات)، پودر شير و ... پنير، ماهي هاي کوچکي که استخوان هاي ريزي دارند و بطور کامل (با استخوان ها) قابل خوردن هستند. نخود و لوبيا سبز و سبزي هايي با برگ هاي سبز تيره.
روي: شير مادر، لوبيا (چيتي، قرمز و ...) ماهي، گوشت قرمز، ذرت، آجيل، غلات با پوست و حبوب.
سديم: در بيشتر غذاها وجود دارد. سديم را به مقدار کافي از غذاهاي طبيعي مي توان به دست آورد و نيازي به اضافه کردن نمک نيست.
در اين روش چون از شيرگرفتن آرام آرام مشکلات عصبي، رواني و تغييرات هورموني مادر که در يکباره از شير گرفتن اتفاق مي افتد به وجود نمي آيد و کودک نيز دچار ضربه ي رواني نمي شود. به اين ترتيب کودک کم کم علاقه به شيرخوردن را از دست مي دهد و ممکن است خودش يکباره آن را کنار بگذارد.
بنابراين مادران عزيز جهت پيشبرد اين هدف مي توانند از توصيه هاي زير استفاده کنند:
1- به کودک، قبل از خواب و صبح هنگام بيدار شدن شير خودتان را بدهيد.
2- به تدريج وعده هاي شير قبل و بعداز ظهر را کم کنيد، يعني به تدريج فاصله ي شيردادن ها را بيشتر کنيد تا خود به خود يک وعده ي شيردهي حذف شود.
3- برنامه ي هميشگي روزانه را عوض کنيد. مثلاً اگر کودک را از مهدکودک برمي داريد، به جاي اينکه به منزل بياييد به فروشگاه يا پارک برويد تا سرگرم شود و هوس شيرخوردن نکند.
4- سرگرمي جديدي برايش پيدا کنيد.
5- زمان شيرخوردن او را پيش بيني کنيد و چيزي در دسترس داشته باشيد؛ مثلاً يک ميان وعده يا نوشيدني مورد علاقه ي او.
6- اگردر صندلي يا محل خصوصي به کودک شير مي داديد، از اين محل استفاده نکنيد تا کودک به ياد شيرخوردن نيفتد و تقاضاي شير نکند.
7- اجازه ندهيد کودک، شما را بدون لباس ببيند و هوس شيرخوردن کند.
8- در صورت امکان از ساير افراد خانواده کمک بگيريد. هنگامي که مي خواهيد وعده ي شيرصبح را قطع کنيد، سعي کنيد زودتر از او از خواب بيدار شويد و هنگام بيدار شدن او، همسرتان يا يکي از اعضاي خانواده در کنارش باشد.
9- و بالاخره وعده هاي شيرخوردن در ساعات شب را به ترتيب يک شب در ميان، دو شب درميان و ... کنيد تا خود کودک ديگر تقاضاي شيرنکند.
بعد از قطع شيردهي چه تغييراتي در مادران به وجود مي آيد و وظيفه مادر چيست؟
- مقداري از آب بدن دفع مي شود که خود سبب کاهش وزن مادر مي شود.
- ممکن است ترشح شير تا چند ماه وجود داشته باشد که اين ترشحات شبيه کلستروم بوده، بعد غليظ تر شده و بالاخره قطع مي شود.
- مادر بايد دريافت کالري روزانه خود را کمتر کند تا بتواند چربي هاي ذخيره شده را از دست بدهد.
- براي جلوگيري از شل شدن و افتادگي سينه ها، مادر بايد ورزش کند؛ به ويژه حرکاتي که در هنگام شناکردن انجام مي شود.
- قطع شيردهي به عنوان قطع ارتباط عاطفي تلقي نمي شود، بلکه در مواقعي که کودک نياز به درآغوش گرفتن دارد يا خسته يا افسرده است يا درد دارد. مادر بايد او را با مهرباني در آغوش گرفته و آرام کند و عشق و علاقه ي خود را اين بار نه از طريق شيردادن، بلکه از طريق نوازش و محبت به او هديه کند.
مواد مغذي در کدام يک از خوراکي ها وجود دارند؟
ويتامين A: شير مادر به ويژه آغوز، شير، کره، تخم مرغ، جگر، سبزي، با برگ سبز تيره، کدو تنبل، انبه و هويج، جگر به اندازه ي يک تخم مرغ متوسط، يک هويج کوچک، يک انبه ي کوچک، 1/5 فنجان سبزي با برگ تيره (خرد شده)، يک عدد سيب زميني شيرين متوسط و يک ليتر شير پاستوريزه، هر کدام تقريباً پانصد واحد رتينول ويتامين دارند.
اسيد فوليک: جگر، ماهي، بادام زميني، حبوب، پرتقال، سبزي با برگ سبز مانند اسفناج و روغن دانه ها.
ويتامين B1 يا تيامين: شير، تخم مرغ، جگر، گوشت ماهي، گوشت قرمز، گوشت پرندگان و حبوب.
ويتامين B2 يا ريبوفلاوين: شير، تخم مرغ، جگر، گوشت و ماهي
ويتامين B12 يا نياسين: شير، گندم، ماست، جگر، گوشت قرمز، ماهي و بادام زميني.
ويتامين C: شيرمادر، شيرتازه، سبزي با برگ هاي تيره ي سبز، گوجه فرنگي، فلفل سبز، کدو تنبل، ميوه هاي تازه به ويژه پرتقال، ليمو، شاه توت، توت فرنگي، سيب زميني، موز رسيده، کلم، هويج و انبه.
ويتامين D: شيرهاي غني شده، کره، پنير، ماهي هاي چرب، تخم مرغ، جگر، روغن کبد ماهي و نورآفتاب که منبع اصلي تامين ويتامين D هستند.
آهن: جگر، قلب، گوشت، جوجه و ماهي.
يد: غذاهاي دريايي مثل ماهي و ... نمک يددار.
آهن Non Haem Iron : غلات و حبوب،که مقدار جذب آهن اين گروه بستگي به ساير مواد غذايي دارد. اضافه کردن ويتامين C، گوشت، ماهي، مرغ يا جگر به غذا، دريافت (جذب) آهن را زياد مي کند. چاي و قهوه جذب آهن را کاهش مي دهند.
کلسيم: شيرمادر، شيرتازه، ماست (لبنيات)، پودر شير و ... پنير، ماهي هاي کوچکي که استخوان هاي ريزي دارند و بطور کامل (با استخوان ها) قابل خوردن هستند. نخود و لوبيا سبز و سبزي هايي با برگ هاي سبز تيره.
روي: شير مادر، لوبيا (چيتي، قرمز و ...) ماهي، گوشت قرمز، ذرت، آجيل، غلات با پوست و حبوب.
سديم: در بيشتر غذاها وجود دارد. سديم را به مقدار کافي از غذاهاي طبيعي مي توان به دست آورد و نيازي به اضافه کردن نمک نيست.
پي نوشت ها :
- کارشناس مامايي
منبع: 7 روز زندگي شماره 93
