اهمیت نماز در زندگی انسان

در اسلام والاترین فریضه بعد از ولایت که مسلمین بایدآن را ادا کنند ، نماز است به گونه ای که دیگر اعمال انسان از جمله ، نیکی به دیگران ، صدقه و ... با شرط قبولی نماز مورد قبول حق تعالی قرار می گیرد.

اهمیت نماز در رستگاری انسان همانند تمثیلی است که حجت الاسلام قرآئتی در کتاب تمثیلات خود نماز را به گواهینامه رانندگی تشبیه می کند ، گواهینامه ای که مجوز رانندگی در بزرگراه سعادت است.

و اگر این گواهینامه را نداشته باشیم دیگر کارت ها برایمان کاری نمی کند باتوجه به اهمیت و ارزش این فریضه ی اللهی نباید از آن غافل باشیم و سعی کنیم هر چه بهتر و زیبا تر این عبادت را انجام دهیم.

در این مقاله به اهمیت نماز در رستگاری انسان و بعضی از فوائد و ثمرات آن در مسیر رستگاری اشاره خواهیم کرد. با راسخون همراه شوید.

نماز ستون دین  و ریشه ی رستگاری است.

 الصَّلاة عِمَادُ دِینُکُم:نماز، پایه و ستون دین شماست.[1]
 

هر بنایی با ستون هایش پا بر جاست و بنای بدون پایه و ستون دمی بیش نمی پاید.پس در ساختمان پایه ها (ستون ها) نقش اساسی را به دوش می کشند.

به صورتی که عدم وجود آن ها باعث فرو پاشی بنا می شود. پیامبر اکرم (ص) می فرماید : الصلوه عماد دینکم . نماز پایه و ستون دین شماست.
 

امام علی (ع) می فرماید:اوصیکم بالصلاة و حفظها، فانها خیر العمل و هی عمود دینکم.شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش می کنم چونکه نماز برترین عمل و ستون دین شماست .

با احادیث آمده از ائمه اطهار (ع) متوجه می شویم که نماز هم ، نقش ستون را در بنای اسلام ایفا می کند و بدون آن اسلام نمی تواند پایدار بماند و این هم مورد دیگری است که اهمیت نماز را در دین اسلام را بیان می کند

در مسئله ی محافظت بر نماز که ایشان از خداوند طلب می کنند، با توجّه به تفاسیر، منظور ایشان، حفظ کمیّت و شمار نمازها و ارکان آن ها می باشد.

نیّت، اوقات نمازها، ارکان آن به خصوص رکوع و سجده، طهارت و قرائت از واجبات مورد تأکید امام (علیه السّلام) در دعاها می باشد. در تعقیبات نمازها، دعاهایی نسبتاً طولانی و با محتوای غنی وجود دارد؛ از جمله طلب یقین، تربیت الهی، خوف و رجا، توسّل، توکّل و...

یاد خدا و آرامش روانی در رستگاری دنیا
خداوند در قرآن می فرماید: وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْری؛ [۲] و نماز را براى یاد من بپادار! و در آیه دیگر می فرماید:« أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب؛ [۳] تنها با یاد خدا دلها آرامش مى‌یابد.» در این آیات فایده نماز خواندن را ذکر و یاد کردن خدا درنتیجه به آرامش رسیدن انسان معرفی شده است.

 عامل باز دارنده از گناه  
یکی از آثار مهم نماز جلوگیری از گناه است چنانچه خداوند در قرآن می فرماید: «أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‌ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ ؛[۴]

نماز را برپا دار، که نماز (انسان را) از زشتیها و گناه بازمى‌دارد.» طبیعت نماز از آن جا که انسان را به یاد خدا نیرومندترین عامل بازدارنده یعنی اعتقاد به مبدأ و معاد می‌اندازد، دارای اثر بازدارندگی از فحشا و منکر است.
انسان که به نماز می‌ایستد و تکبیر می‌گوید، خدا را از همه چیز بالاتر می‌شمرد... بدون شک در قلب و روح چنین انسانی، جنبشی به سوی حق و حرکت به سوی پاکی و جهشی به سوی تقوا پیدا می‌شود...». [۵]

قرب معنوی و رستگاری اخروری
یکی از آثار بسیار مهم نماز قرب به خداوند است. در روایتی امام علی(ع) فرموده: «الصلوة قربان لکل تقی؛ [۶] نماز وسیله تقرب هر پرهیزگاری به خداوند است». در برخی از روایات از نماز به عنوان معراج مؤمن یاد شده که اشاره به آثار معنوی آن می‌باشد.

 نماز و گناه زدایی در درنیا
یکی از آثار بسیار مهم نماز گناه زدایی است. نماز وسیله شستشو از گناهان و مغفرت و آمرزش الهی است. [۷]

 پیامبر(ص) از یاران خود سؤال کرد: اگر بر در خانه یکی از شما نهری از آب صاف و پاکیزه باشد و در هر روز پنج بار خود را در آن شستشو دهید، آیا چیزی از آلودگی و کثافت در بدن او می‌ماند؟

در پاسخ عرض کردند، نه. حضرت فرمود: نماز درست همانند این آب جاری است. هر زمان که انسان نماز می‌خواند، گناهانی که در میان دو نماز انجام شده است، از بین می‌رود». [۸]

 غفلت زدایی برای دنیا و آخرت
بزرگ‌ترین مصیبت برای رهروان راه حق آن است که هدف آفرینش خود را فراموش کند. و غرق در زندگی مادی و لذائذ زودگذر گردند، اما نماز به حکم این که در فواصل مختلف در هر شبانه روز پنج بار انجام می‌شود.

مرتباً به انسان اخطار می‌کند و هشدار می‌دهد و هدف آفرینش او را خاطر نشان می‌سازد... و این نعمت بزرگی است که انسان وسیله‌ای در اختیار داشته باشد که در هر شبانه روز چند مرتبه به او بیدار باش گوید. [۹]

نماز و تکبر زدایی در دنیا
یکی از عوامل مهم تکبر زدایی نماز است؛ زیرا انسان در هر شبانه روز هفده رکعت و در هر رکعت دو بار پیشانی بر خاک در برابر خدا می‌گذارد و خود را ذره کوچکی در برابر عظمت او می‌بیند.

از این رو پرده‌های غرور و خودخواهی را کنار می‌زند. از این رو علی(ع) بعد از بیان فلسفه عبادت، یکی از آثار نماز را تکبر زدایی بیان نمود: «خداوند ایمان را برای پاکسازی انسانها از شرک واجب کرده است و نماز را برای پاکسازی از کبر». [۱۰]

 عامل پرورش فضائل اخلاقی
 انسان با نماز خواندن خود را از جهان محدود ماده و چهار دیوار طبیعت بیرون می‌برد و به ملکوت آسمان‌ها دعوت می‌کند و با فرشتگان همصدا و همراز می سازد خود را بدن نیاز به هیچ واسطه در برابر خدا می بیند و با او به گفتگو برمی خیزد. [۱۱]

همگرایی برا ی دنیا و اخرت
 برگزاری نماز جمعه و جماعت، وحدت مسلمانان را به نمایش می‌گذارد؛ زیرا مسلمانان با صفوف فشرده در کنار هم قرار گرفته و با اوضاع سیاسی و اجتماعی جهان آگاهی پیدا می‌کنند.

خطیب جمعه با بیان احکام و طرح مسایل سیاسی و اجتماعی به نمازگزاران رشد سیاسی می‌دهد، شاید به خاطر آثار مهم نماز جمعه و جماعت است که در آموزه‌های دینی به این دو فریضه اهمیت خاصی داده شده است. 
[۱۲]

 نفی طاغوت و ایستادگی در مقابل ستم‌
انسانی که فقط خداوند را عبادت نماید در مقابل او سر تعظیم و تسلیم فرود آورد، هر چه غیر خداوند است، برای او حقیر و کوچک می‌شود و کسی نمی‌تواند با ظلم و ستم بر او چیره شود. و در مقابل گردنکشان و ظالمان سر تسلیم فرود نمی‌آورد و با طاغوت کنار نمی‌آید.

خداوند این مسئله را یکی از اهداف بعثت پیامبر(ص) دانسته است: «و در میان هر امتی، پیامبری را مبعوث کردیم تا خداوند را عبادت نمایید و از طاغوت (هر چه در مقابل خدا است) پرهیز کنید. [۱۳]

ننماز ، شرط قبولی دیگر  اعمال است

با اینکه در مطالب پیشین به نقش نماز در قبولی اعمال دیگر اشاره شد اما لازم به توضیح بیشتر می باشد.

امام صادق (ع) می فرماید :اول ما یحاسب به العبد الصلاة، فان قبلت قبل سائر عمله، و اذا ردت رد علیه سائر عمله . نخستین چیزی که از بنده حسابرسی می شود نماز است.

پس اگر نماز پذیرفته شد اعمال دیگرش نیز پذیرفته می شود، چنانچه نمازش رد شود بقیه اعمال او هم قبول نخواهد شد.

با مطالعه ی دعاها وسخنان امام (علیه السّلام) دریافت می شود که ایشان از طریق بهترین راه ممکن در آن روزگار فاسد، به تبیین نماز، پرداختند؛ با محتوای غنی دعاهای مرتبط با نماز، به آموزش غیر مستقیم آن اقدام کردند.

سخن ائمه اطهار مهری است که حجت راتمام می کند برای کسانی که اعمال دیگر را برای توجیه بی نمازیشان مطرح می کنند و در انجام فریضه نماز عذر نا به جا می آورند.

و به ما هم نشان می دهد که نماز تا حدی والاست که حتی اعمال دیگر هم بدان وابسته است . پس وای بر بی نمازان و وای بر آنان که در نماز سست هستند

نماز ، آثار و برکات در زندگی

در موارد پیش تر به نقش و اهمیت نماز پر داختیم. و حال می خواهیم در باره ی آثار و برکات نماز بحث کنیم ، برکاتی که مانند نور به زندگی روشنایی می بخشد ، گره ها را می گشاید ، دل ها را مسسرور می کند.

اکسیری از پاکی بر سیاهی می ریزد ، انسان را یاری می نماید ، مونس تنهایی ها می شود و در سخت ترین مواقع و در بزرگترین زمین خوردن ها دست بر شانه انسان می نهد و او را از زمین بلند می کند .
 

اکنون برخی از این آثار و برکات را فرا می گیریم :

· نورانی شدن دل به وسیله نماز
· جدایی از بدی ها و سختی ها
· قبولی اعمال دیگر
· ریزش گناهان
· رفع غم واندوه
نماز باز دارنده از گناهان و رسیدن به رستگاری

انسان در همه لحظات عمر حتی تا دم مرگ هم ممکن است دچار لغزرش شود و خود را در گناه آلوده کند ، نماز یکی از راه هایی است که انسان را از ارتکاب به گناه باز می دارد. و به راه راست هدایت می کند.

پس نماز ، راه گشا و کلید دری است که به سوی سعادت و رستگاری باز می شود.
روایت است که جوانی از یاران در نماز جماعت با پیامبر گرامی اسلام (ص) شرکت می کرد ولی کار های زشت نیز مرتکب می شد ، به آن حضرت خبر دادند ، حضرت فرمود :«بالاخره نمازش ، روزی او را نجات خواهد داد و از کار های زشت بازش می دارد.» مدتی نگذشت که جوان توبه کرد.

جایگاه و اهمیت نماز  در مسیر رستگاری

جایگاه نماز،مسئله ی بسیار مهمی است؛ به طوری که امام زین العابدین (علیه السّلام) که زینت عبادت کنندگان و سیّد ساجدان بودند، آن را از خداوند متعال طلب می کنند

ایشان در دعای صد و پانزدهم صحیفه ی سجّادیه‌ی جامعه به هنگام فرا رسیدن ماه رمضان، می فرمایند: «اللُّهمَ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَ آلِهِ...وَ اَنزِلنا فیها مَنزِلَةَ المُصیبین لِمنازِلِها...»:

«خداوندا بر محمد و آلش درود فرست... و ما را قرار ده در آن ها (نماز های پنج گانه) در جایگاه کسانی که دست یافته باشند به جایگاه آن...»

(صحیفه ی سجّادیه ی جامعه، دعای 115،ص226؛ صحیفه ی کامله ی سجّادیه، دعای 44، ص 255)

نماز ، کار نامه قبولی و رستگاری

جهان هستی مدرسه ای است که دانش آموزان آن انسان ها و تکالیف آن ها همان واجبات هستند که باید انسان ها آن ها را انجام دهند . دانش آموزی که وارد مدرسه می شود تکالیفی بر او محول می شود که باید آن را انجام دهند . انسان با قدم نهادن در جهان هستی تکالیف و اعمالی که مجموع آنها دین است.

و توسط پیامبران به مردم ابلاغ می شود و آ دمیان موظف اند در انجام آنها بکوشند .حال اگر انسان ها تکالیف خود را در این مدرسه انجام دهند مسلما کارنامه قبولی به دست می گیرد و خشنود می شود و اما وای بر دانش آموزانی که این مدرسه را محل سرگرمی می پندارند و وقت خود را در آن به بطالت می گذرانند و در آخرنیز مردود می شوند.

 آثار و برکات نماز در قبر
در بحارالانوار از امام صادق(ع) داریم: وقتی مومن را در قبر می گذارند شش صورت زیبا در شش جهت اطراف او را می گیرند. یعنی از بالا، پایین، سمت راست و چپ و پشت سر و مقابل. اینها تجسم اعمال نیک انسان است.
یکی از آنها خیلی زیبا و خوش بوست که بالای سر شخص است و به دیگران خطاب می کند: شما چه کسی هستید؟ صورت سمت راست می گوید: من تجسم نماز هستم، صورت سمت چپ می گوید: من تجسم زکات (یا مطلق صدقات)هستم، صورت مقابل می گوید:

من تجسم روزه است و صورت پشت سر می گوید که من تجسم حج عمره است و صورت پایین می گوید که من  تجسم نیکی به بندگان خدا هستم. این پنج صورت که خیلی زیبا هستند به آن صورتی که از همه زیباتر است می گویند که شما چه کسی هستید؟ او می گوید: من تجسم ولایت و دوستی با اهل بیت هستم.

پیامبر فرمود: خدا برای اهل رحمت، پنج بار سفره ی پذیرایی پهن می کند. کسانی که می خواهند از آن استفاده می کنند. در سفره ی خداوند همه نوع ویتامینی وجود دارد. و همه می توانند با توجه به ظرفیت خودشان از این سفره استفاده کنند. ما باید از این سفره الهی بهره ببریم. و نگوییم که نماز ما کامل نیست. داریم: نماز معراج مومن است.

آقایی خواب دید که در مسجد جلوی هر نمازگزار یک نردبان گذاشته اند. و هر کدام پله های مختلفی دارد و بالا رفتن از این پله ها بستگی به خود ما دارد که چقدر به نمازمان رشد می دهیم.

پس نباید این پله را رها کنیم. مرحوم قاضی خیلی به نماز اهمیت می دادند و به نماز عشق می ورزیدند. یکی از شاگردان ایشان می گفت که وقتی ایشان نماز می خواند بدنش گرم می شد. آیت الله قاضی می فرمود: نماز معمولی ما را از آتش نجات می دهد.

پیامبر فرمود: خدا فرشته ای دارد که هنگام نماز ندا می دهد، وقت هر نماز فرشته الهی به مردم خطاب می کند: ای مردمی که با گناه آتش افروزی کرده اید با نماز این آتش ها را خاموش کنید.

پس نماز این اثر را دارد که گناه را پاک کند. یعنی نماز تلنگری به ما می زند که چرا آن کار بد را کردی؟ از آیت الله بهجت پرسیدند:

نمازی که آیت الله قاضی فرموده همان نماز کامل و با حضور قلب است؟ ایشان فرمود: خیر، همان نمازهای معمولی است. این نمازها ما را از بدی ها باز می دارد. از پیامبر داریم:

نماز از خطوات شیطان جلوگیری می کند. البته ما نباید به حداقل نماز بسنده کنیم ولی کم کم باید نماز را بهتر بخوانیم و با حضور قلب بخوانیم تا به بالاترین کمال برسیم.(بیانی از -حجت الاسلام والمسلمین فرحزاد)

راه رستگاری در نمازی است که کمترین شکر گزاری است.

خداوند انسان را آفرید و به او حیات بخشید ، اورا اشرف مخلوقات قرار داد ، به او قدرت تفکر عطا نمود تا از دیگر موجودات برتر باشد ، به او فطرت زیبا بخشید، جسم سالم به او داد تا بتواند راحت زندگی کند وانواع نعمت ها را بر او گستراند .

آیا خداوندی که این همه نعمت که هر یک برتری انسان را بر دیگرموجودات به تصویر می کشد و خدایی که مهربانتر هر کس برای انسان است و نسبت به بندگان مهربان است آیا جای شکر ندارد؟ آیا دور از انصاف نیست که شکر خدایی را این نعمت و مهربانی به ما آدمیان عطا کرده است به جا نیاوریم؟

کوچکترین و حداقل ترین شکر گزاری همین نماز خواندن است. ما با نماز خواندنمان از خداوند غنی سپاس گزاری می کنیم.

نتیجه:
اهمیت نماز در رستگاری انسان در ادیان مختلف بیان شده است. آرامش دنیوی و اخروی در اتصال به منبع وحی می باشد. این اتصال بهترین مسیرش نماز است.مستقیم و غیر مستقیم با معبود حرف زدن در کلمات نورانی نماز نهفته شده است.

در اسلام و با توجه به سنت نبوی و فرزندانش در ادامه  هنگان سیره ی معصومین نماز به بهترین صورت ممکن برای شیعیان و مسلمانان بیان شده است. عقل هر انسانی دستور به احتیاط می دهد که اگر واقعا قیامتی به پا بود و اعمال دنیا ،نقشه و توشه و ذخیره همان آخرت باشند.

دیگر جای درنگ و تاملی باقی نمی ماند. زیرا خواهی نخواهی خواهیم مرد و از دنیا خواهیم رفت.لذا همین عقل دستور می دهد.که احتیاط شرط عقلی است لذا نماز را ترک نکنید. زیرا رستگاری حقیقی در دنیا نیست و تمام رستگاری در آخرت است.

پی نوشت:
1.میزان الحکمه، ج ۵، ص ۳۷۰
۲.طه(۲۰) آیه ۱۴    
۳.رعد(۱۳) آیه ۲۸    
۴.عنکبوت (۲۹) آیه ۴۵    
۵. ناصر مکارم، تفسیر نمونه، نشر دار الکتب الاسلامیه تهران، بی تا، ج ۱۶، ص۲۸۴    
۶.نهج البلاغه، کلمات قصار نشر موسسه امیر المومنین قم ۱۳۷۰ ش، جمله ۱۳۱    
۷.  ناصر مکارم، تفسیر نمونه، نشر دار الکتب الاسلامیه تهران، بی تا، ج ۱۶، ص۲۹۰    
۸. حر عاملی، وسایل الشیعه، نشر دار ا لاحیا التراث العربی بیروت ۱۴۰۲ ق، ج ۳، ص ۷؛
۹. ناصر مکارم، تفسیر نمونه، نشر دار الکتب الاسلامیه تهران، بی تا، ج ۱۶، ص۲۹۰ - ۲۹۱    
۱۰. نهج البلاغه، سید رضی، کلمات قصار ۲۴۳؛
۱۱. ناصر مکارم شیرازی و همکاران، یکصدوهشتادپرسش و پاسخ، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۸۳، چاپ دوم، ص۴۱۱    
۱۲. ناصر مکارم، تفسیر نمونه، ج ۲۴، ص ۱۲۵

منابع:
https://samtekhoda.tv3.ir/content/198451
https://makarem.ir/maaref/fa/category/articles/29362
https://fa.wikifeqh.ir/