اين چند فصل جواني

بررسي ويژگي هاي جوان با نگاه به فرمايشات مقام معظم رهبري
 

جواني بهاري ترين فصل زندگي است.آنان که در فصل جواني زمان را زمينگير کرده و بتوانند از آن استفاده مطلوب کنند راهي را به سوي خوديابي و خودشکوفايي گشوده اند و خودشکوفايي مهم ترين عنصر پيشرفت و ترقي و تکامل بهار زندگي است.«جواني»معجوني ازانعطاف و توانمندي و فرصت است.جوانان فرهنگ سازان جامعه خواهند بود اگر اين ويژگي را در خود زنده نگه دارند و برآن پاي فشارند.
براي آنکه درمسير بودن ره سپريم بايد متکي به چيزهايي باشيم که پشتوانه و پشتيبان ما باشند تا راه را به بيهوده نپيماييم.مشارکت ومشاورت دو عنصر ارزشمند در مواجهه با مسائل اساسي حيات هستند.جواناني که مي کوشند در آغازين ايام زندگي به پي ريزي بناي حيات حقيقي خود بپردازند بايد مشارکت بزرگان در تصميم گيري ها و مشاورت آنها را در برنامه ريزي ها همواره مدنظر داشته باشند تا بناي مستحکم و رفيع براي فرداي بهتر بنا کنند.آموزه هاي ديني و درسهاي قرآني بهترين اين پشتوانه هايند؛ چه آنکه قرن هاست چراغ هدايت دين فرا راه پويندگان راه هدايت روشنايي بخش است و جوانان شايسته ترينند براي درک اين حقيقت و اين نعمت بزرگ.در اين ميان سخنان حکيمانه رهبر انقلاب چراغ راه ما خواهد بود؛ بي شک در فراز و نشيب هاي دوران ما کساني به قله هاي رفيع دست خواهند يافت که از سرچشمه ولايت سيراب شوند.

فصل بالندگي
 

دوران جواني ويژگي هايي دارد که بغضي از اين قرارند:
1.شخصيت جديد:جوان درحال تکوين هويت جديد خود است و مايل است شخصيت جديد او به رسميت شناخته شود.
2.انگيزش و هيجان:جوان احساس ها و انگيزه هايي دارد، رشد جسماني و روحي دارد و به دنياي تازه اي قدم گذاشته است.
3.پرسشگري:جوان با مجهولات زيادي روبه روست و مسائل جديدي براي او سؤال برانگيز است.
4.پر انرژي بودن:جوان احساس مي کند نيروهاي متراکمي در او وجود دارد.توانايي هاي فکري و جسمي مي توانند معجزه کنند، مي تواند کوه ها را جابه جا کند ولي وقتي احساس مي کند از اين توانايي ها بهره برداري نمي شود، احساس بيهودگي و اهمال مي کند.
5.نياز به مشاور:جوان براي زندگي در دنياي جديدي که تجربه اش نکرده است، احتياج به راهنمايي و کمک فکري دارد.بهره برداري از تجارب کساني که خود درطول زندگي اين منازل پر خطر را طي کرده و به سلامت از آنها گذشته است، مي تواند مددکار جوان در ايام سخت و عبور از مراحل دشوار زندگي باشد.امام علي(ع)مي فرمايند:«با مردان آزموده همنشين باش که آنها متاع پر ارج تجربه هاي خود را به گران ترين بها،يعني فدا کردن عمر خود تهيه کرده اند و تو آن متاع گرانقدر را با ارزان ترين قيمت(با صرف چند دقيقه)به دست مي آوري».
امام علي(ع)به فرزندش امام حسن(ع)چنين مي فرمايند:«قلب نوجوانان مانند زمين خالي است که هر چه در آن بيفشاني آن را مي پذيرد،پس پيش از آنکه قلبت سخت وفکرت به امور ديگر مشغول شود، به تعليم و تربيت تو مبادرت کردم و همت خود را بر تربيت توگذاشتم.»
رهبر انقلاب نيز در تعريف جواني اين سبزترين ايام زندگي مي فرمايد:«جواني يک پديده درخشان و يک فصل بي دليل و بي نظير از زندگي هر انساني است.»

فصل خودسازي
 

عادات ناپسند در دوران جواني ريشه دار نشده است.از اين رو مبارزه با آن سهل و آسان است.جوانان بايد از اين امتياز بزرگ به شايستگي استفاده کنند.بسياري از جوانان از ضعف اراده و فقدان قدرت تصميم گيري شکايت مي کنند و مي گويند براي ترک عادات زشت و ناپسند بارها تصميم گرفته ايم اما کمتر موفق شده ايم.امام علي(ع)از تقوا به عنوان عامل تقويت اراده و مالکيت نفس ياد مي کند و مي فرمايد:« آگاه باشيد!خطاها و گناهان مانند اسب هاي سرکش ولجام گسيخته اي هستند که گناهکاران بر آنها سوارند و آنان را در قعر دوزخ سرنگون خواهند کرد و تقوا همانند مرکب هاي راهور و آرامي است که صاحبانشان بر آنها سوارند و زمامشان را به دست دارند و آنان را تا بهشت پيش مي برند.»
اهميت و جايگاه تقوا براي جوانان آن وقت معلوم مي شود که تمايلات و احساسات دوره جواني مد نظر قرار گيرد.
استاد مطهري(ره)مي گويد:«نبايد تصور کرد که تقوا از مختصات دينداري است، از قبيل نماز و روزه بلکه تقوا لازمه انسانيت است.انسان اگر بخواهد از طرز زندگي حيواني و جنگلي خارج شود، ناچار است که تقوا داشته باشد».
بنابراين پيداست که چرا رهبر وارسته ما تا اين حد براين موضوع تأکيد دارند؛ ايشان طي سخناني فرموده اند:«گاهي با خود فکر مي کنم جوان که در بهترين اوقات عمر خود به سر مي برد،اگر بخواهد سرمايه اي را به دست بياورد که موفقيت هاي دنيايي و آخرتي او را تضمين کند، دنبال چه چيزي بايد باشد؟
سؤال مهمي است؛اولاً مورد نظر، موفقيت هاي دنيايي و اخروي است(جسم و جان، فکر و دليل)و ثانياً اين سؤال مخصوص به يک دسته از جوان ها نيست.
پاسخي هم که به ذهن من مي رسد، باز مخصوص يک دسته از جوان ها نيست، يعني اين جور نيست که فرض کنيم اين پاسخ مخصوص جوان هاي کاملاً متدين و متعبد است.نه، حتي اگر جواني را فرض کنيم که از لحاظ تدين و تعبد در رتبه خيلي بالايي هم نباشد، باز اين پاسخ درباره او صدق مي کند.حتي اگر فرض کنيم جواني را که در برخي عقايد خود مشکلي هم داشته باشد، باز اين پاسخ درباره او صدق مي کند.
جوابي که من به آن رسيده ام، اين يک کلمه است:«تقوا».

فصل آگاهي
 

ايشان همواره بر ضرورت آگاهي و دانش اندوزي تأکيد کرده اند، همان گونه که پدران بزرگوارشان اين چنين فرموده اند که:«اي گروه جوانان!آبروي خود را با ادب، و دين خود را با دانش نگه داريد.»
کسب دانش و تعميق ايمان ما به اقتدار حقيقي افراد و به تبع آن سرافرازي يک ملت خواهد بود؛ سربازان عرصه دانش اندوزي همواره مخاطب کلام رهبري بوده اند:
«جوانان عزيز!حضور درصحنه پرشور دانش اندوزي که از زيباترين و مبارک ترين فصول دوران جواني است هنگامي که با مجاهدت هاي اسلامي و تلاش در راه گسترش فهم و معرفت درست ديني و سياسي همراه باشد، يکي از بزرگترين آميزه هاي معنوي براي نسل جوان کشور را پديد مي آورد.
...جوان ها بايد به علم بپردازند.بارها من گفته ام، باز هم تکرار مي کنم، اقتدار حقيقي يک ملت در گروي علم است.علم است که بقيه منابع و مايه هاي اقتدار را به کشور ارزاني مي دارد.از علم غفلت نکنيد؛ چه دانش آموزتان، چه دانشجوتان، در هر رتبه اي که هستيد.مسأله علم،مسأله تحقيق، مسأله مهمي است در کنار انگيزه ديني.دين خيلي باارزش است.دين فقط براي آباد کردن آخرت نيست، دين دنياي شما را هم آباد مي کند.دين دنياي شما شور و نشاط و طراوت و تازگي مي بخشد.دين به شما اين روحيه را مي دهد که درمقابل چشمتان همه اين قدرت هاي مادي کوچک بشوند، تهديد آنها اثر نکند، کار آنها اثر نکند، بدانيد پيروزي با شما است، نصرت الهي با شماست»>

فصل آموختن
 

جوان خوراک مي خواهد.او علاوه بر اينکه جسمش را بايد تنومند و قوي کند، روحش را نيز بايد غني نگاه دارد تا در طول حيات با روح و روحيه اي نيرومند به پيکار با مشکلات و به کشف مجهولات و به کسب تجربيات بپردازد.خوراک روح جواني مطالعه است؛ خواند آنچه به او الگو بخشد.شايد به همين دليل خواندن سطور زير چندان آدمي را شگفت زده نمي کند:
«امروز کتابخواني و علم آموزي نه تنها يک وظيفه ملي که يک واجب ديني است.از همه بيشتر، جوانان و نوجوانان بايد احساس وظيفه کنند.اگر چه آنگاه که انس با کتاب رواج يابد، کتابخواني نه يک تکليف که يک کار شيرين و يک نياز تعلل ناپذير و يک وسيله براي آراستن شخصيت خويشتن تلقي خواهد شد و نه تنها جوانان که همه نسل ها و قشرها از سر دلخواه و شوق بدان رو خواهند آورد».

فصل بيداري
 

بيداري محصول دانايي است و بيماري نتيجه جهالت.براي آنکه همواره بيدار باشيم و هوشياري خود را در مواجهه با جهان پيرامون خود حفظ کنيم بايد بر دانايي خود بيفزاييم و همه مي دانند که «جوان»مي تواند داناترين و بيدارترين باشد و «جواني»تنها فرصتي است که مي توان در آن چراغ مرده دل را روشن کرد و بدون ترديد سرآغاز اين فصل شناخت خود است.فهم يک معادله ساده:1=1 يعني همان اصل هويت.
از نظر رهبر انقلاب مهم ترين نياز جوانان ايراني شناخت هويت ايراني و افق اهداف بلند است.ايشان در اين باره مي فرمايند:«نياز عمده جوانان هويت است؛ بايد هويت و هدف خودش را بشناسد.بايد بداند کيست و براي چه مي خواهد تلاش و کار کند.دشمن مي خواهد هويت جوان ايراني را از او بگيرد؛ اهداف را از بين ببرد، افق ها را تيره کند؛ به او بگويد تو يک موجود حقير و محدود هستي؛ پيش من بيا تا تو را زير بال بگيرم.معلوم است؛کشور ثروتمند ايران و منطقه بسيار مهم و راهبردي ما و تأثيرات فراواني که اين ملت از همه سو مي تواند بگذارد؛ همه از طريق تحقير شخصيت جوان ها در مشت دشمن مي آيد.امروز برنامه دشمن نسبت به شما جوان ها اين است؛ خيلي بايد بيدار باشيد.»
رهبر انقلاب در توضيح اين موضوع مي فرمايند:«عزيزان من!دنبال تقليد نباشيد؛ روي آن شيوه و راهي که ذهن و اراده و ايمان شما قوي مي شود و اخلاق شما پاک و آراسته مي شود، فکر کنيد؛ آنگاه شما عنصري خواهيد بود مثل يک ستون؛ سقف مدنيت اين کشور و تمدن حقيقي اين ملت بر آن قرار مي گيرد.
...آنها مي خواهند فرهنگ سازي و الگوسازي کنند؛ آنها مي خواهند جوان ايراني و نسل نوي ايراني، يک نسل تحقير شده توسري خور باشد تا بتوانند روي او سوار شوند و به او ديکته کرده و آن کاري را که مي خواهند انجام دهند.
عزيزان من!هر جواني دوست دارد کشوري که در آن زندگي مي کند و خاکي را که از آن روييده عزيز،سربلند،مقتدر،و برخوردار از همه زيبايي ها و نيکي ها باشد.
...(راه واقعي)اين است که جوان ايراني تصميم بگيرد در زمين خود بذر خود را بپاشد؛ازاندوخته وثروت فرهنگي خود استفاده کند؛اراده خودش را بکار گيرد؛براي شخصيت و استقلال خود ارزش قائل شود؛جامه عاريت نخواهد و دنبال تقليد و عاريه گيري الگوهاي بيگانه نباشد.
در حقيقت دشمن عزت نفس ما را نشانه گرفته؛ عزت نفسي که موجب بهره وري فردا از نيروي خرد و به کارگيري آن در امور زندگي و منشأ تکوين شخصيت در انسان است.بي دليل نيست که نظام سلطه فرعوني در طول تاريخ براي استثمار ديگران در گام نخست روح انساني را نشانه گرفته و شخصيت آنان را تحقير مي کند.قرآن مجيد در اين باره مي فرمايند :«فرعون قومش را تحقير کرد، پس آنها هم از او اطاعت کردند چون آنها قومي فاسق بودند.»
جواناني که به دنبال بالندگي فکري هستند و به کمال مي انديشند، دائم در نشاط آفريني روح و روان مي کوشند تا هم خود را از بن بست هاي زندگي و رکود و سکوت نجات دهند و هم جامعه خود را به تعالي خواهي سوق دهند.دراين راه تن آسايي سم مهلکي است که بايد از آن دوري جست.رهبر انقلاب در جمع نخبگان جوان در تبيين اين اصل مي فرمايند:اگر در يک جمله کوتاه از من بپرسند که شما از جوانان چه مي خواهيد، خواهم گفت:تحصيل، تهذيب و ورزش.من فکر مي کنم که جوانان بايد اين سه خصوصيت را دنبال کنند .تحصيل اعم از تحقيق و کارهاي علمي هم هست.چون اين نيرو در جوانان هست، بايد در کار تحصيل خيلي تلاش کنند.من اساساً در بين اين خصوصيات مهمي که جوانان دارند، سه خصوصيت را خيلي بارز مي بينم که اگر آنها مشخص بشود و اگر آنها به سمت درستي هدايت بشود به نظر مي آيد که مي شود به اين سؤال شما(چگونه يک جوان مي تواند مسير زندگي را طي کرده و به اهدافش برسد؟)پاسخ داد.آن سه خصوصيت عبارت است از:1-انرژي 2-اميد 3-ابتکار
اينها سه خصوصيت برجسته در جوان است.
جوانان چون پرچمدار، بدنه و عقبه نظام هستند بايد هميشه در صحنه باشند، تربيت شوند آموزش ببينند و مبارزه کنند.
...جوانان را بايد در صحنه نگه داشت، روحيه بسيجي شان بايد حفظ شود.مسأله مهم در امر سازندگي و بازسازي کشور، سپردن کارها به دست جوانان است.
آنچه که ما امروز از جوانان انتظار داريم عيناً همان چيزي است که در روز اول انقلاب و قبل از انقلاب از جوانان انتظار داشتيم.ما از جوان مي خواهيم که در عين پاکي و پارسايي و دينداري با نشاط باشد، پرشور باشد، اهل ابتکار باشد، خلاق باشد، کار کند و از تنبلي بپرهيزد، تقوا را براي خودش شعار قرار بدهد و واقعاً دنبال تقوا باشد.»

نکته:
 

سرمايه جواني
از ويژگيهاي مهم جواني «سرمايه بودن»آن است با اين تفصيل که جواني سرمايه اي رفتني است و جواني کردن سرمايه گذاري فنا نشدني است.پس تا اين فرصت در دست است بايد گوهر جواني را دريافت تا عاقبت کار با خود زمزمه نکنيم که :

جواني شمع ره کردم که جويم زندگاني را
نجستم زندگاني را و گم کردم جواني را

کنون با بار پيري آرزومندم که برگردم
به دنبال جواني کوره راه زندگاني را

امام علي(ع)در تفسير آيه شريفه «لا تنس نصيبک من الدنيا»؛ بهره ات را از دنيا فراموش مکن مي فرمايند:«سلامتي و قدرت و فراغ بال و جواني و نشاط خود را فراموش مکن، از آنها در راه آخرت استفاده کن».
 

خارج از متن:
 

با قدرت حاضر باشيد
توصيه من به شما جوانان عزيز-چه دختران و چه پسران -همين است.شما در صحنه فعاليت هاي جوانانه،فعاليت علمي،فعاليت تحصيلي، فعاليت تحقيقي، فعاليت سياسي، فعاليت اجتماعي گوناگون، کار فرهنگي، مطبوعاتي، هنري، ورزشي و امثال اينها با همه نشاط و با همه قدرت حضور داشته باشيد و طهارت،تقوا، ايمان،اخلاص و صفايتان را -که حقاً و انصافاً در بين جوانان دنيا، شما از اين جهات نمونه ايد-حفظ کنيد.
منبع:نشريه آيه، ويژه نامه دين و فرهنگ.