تب هزار چهره را بشناسيم

بروسلوز يك بيماري مهم مشترك بين انسان و دام بوده و در انسان به نام تب مواج، تب مالت،‌ تب مديترانه، ‌تب ديوانه و ... معروف است.

عامل بيماري:
 

4 نوع بروسلا به عنوان عامل عفونت زا در انسان تشخيص داده شده است كه عبارتند از :
1 ـ بروسلا ملي تنسيس دارا سه سروتايپ: مخازن آن گوسفند يا بزآلوده،‌ گاو ـ شتر (سرو تايپ 1 به عنوان تايپ بومي ايران شناخته شده است) نوع غالب بروسلا در ايران،‌ بروسلا ملي تنسيس است.
2 ـ بروسلا آبورتوس داراي هفت بيوتايپ، مخازن آن گاو، گاوميش،
شتر،‌ گاو كوهان دارتبتي (بيوتايپ 3 به عنوان تايپ بومي ايران شناخته شده است).
3 ـ بروسلا سوئيس داراي پنج بيوتايپ: مخزن خوك است.
4 ـ بروسلا كنيس؛ ‌مخزن سگ است بروسلا اوويس مخزن گوسفند است . -بروسلا نئوتومه: مخزن موش صحرايي است ـ بروسلا ماريس: مخزن پستاندارن دريايي (دولفين ).
راههاي سرايت بيماري:
1 ـ تماس مستقيم چشم،‌ پوست انسان با ترشحات،‌ مواد دفعي، يا بافت هاي حيوانات آلوده
2- آلودگي از راه خوراکيها: مانند مصرف شيرخام و فرآورده هاي لبني خصوصاً پنير تازه، خامه، سرشير و بستني، آب آلوده به ترشحات آلوده ي حيوانات، سبزيجات خام رشد يافته در خاک آلوده.
3- انتقال تنفسي از طريق استنشاق ذرات عفوني معلق در آغل، اصطبل و آزمايشگاه.

دوره ي نهفتگي:
 

اغلب بين 1 تا 3 هفته است، گاهي بين 6 تا 17 ماه نيز گزارش شده است.
علائم بيماري:
علائم شامل: لرز ناگهاني، درد عمومي بدن بخصوص درد پشت،‌ تعريق، ‌كاهش اشتها، ‌ضعف و سستي است شايعترين اعضاي گرفتار شامل استخوان ها،‌ مفاصل، سيستم اعصاب مركزي،‌ قلب، ‌ريه، ‌طحال، بيضه ها،‌كبد، ‌كيسه صفرا، كليه ها، پروستات و پوست است كه باكتري هاي بروسلا مي توانند در اين اعضا عفونت موضعي نمايند.

راههاي پيشگيري
 

1 ـ آزمون و كشتار جانوران آلوده به بروسلوز،‌ واكسيناسيون منظم 7 ـ 10 ساله،‌ اقدامات بهداشتي شامل تدارك محيط زيست تميز و بهسازي براي جانوران و آموزش بهداشت براي افراد درگير با حيونات.
2 ـ خودداري از مصرف شير غير پاستوريزه، ‌پنير و ساير لبنيات و گوشت هاي تأييد نشده.
3 ـ استفاده از وسايل محافظتي بدن براي مانند دستكش،‌ محافظ چشم، ‌پيش بند و ... هنگام تماس با حيوانات يا گوشت و ساير محصولات واكسن زنده ب. آبورتوس سويه 19 ـ ABبراي انسان موجود است.

تشخيص آزمايشگاهي بيماري
 

1 ـ جدا كردن عامل بروسلا از نمونه هاي باليني در محيط كشت
2 ـ تيتر رايت مساوي يا بيشتر از يك هشتادم
3 ـ ازمايش مساوي يا بيشتر از يك چهلم.
4 ـ آزمايش كومبس رايت با فاصله 3 رقت بالاتر از رايت
موارد 1 ـ2 ـ 3 به عنوان معيارهاي تشخيص قطعي بيماري تلقي مي گردد.

درمان
 

درمان و بزرگسالان:
 

1 ـروزانه 600 ـ 900 ميلي گرم ريفامپيسين (3ـ2 كپسول 300 ميلي گرمي) صبح ناشتا يك ساعت قبل يا دو ساعت بعد از غذا به صورت مقدار واحد يا منقسم 8 ـ 12 ساعت به همره داكسي سيكلين (100 ميلي گرم) 2 بار در روز خوراكي براي مدت 8 هفته.
2 ـ داكسي سيكلين با همان مقدار يا تتراسيكلين (500 ميلي گرم) هر 6 ساعت خوراكي براي مدت 8 هفته به همراه جنتامايسين(5 ـ 3 ميلي گرم به ازاري هر كيلوگرم روزانه عضلاني با استرپتومايسين (1 گرم عضلاني) براي مدت 2 هفته .
3 ـ ريفامپيسين با همان مقدار به همراه كوتريموكسازول بالغين (6 قرص در 2 يا 3 روز منقسم ) به مدت 8 هفته درمان اطفال:
ريفامپيسين به مقدار 20ـ 10 ميلي گرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن (در هر قطره ريفامپيسين اطفال 5 ميلي گرم ماده ي مؤثر موجود است) صبح ناشتا به اضافه كوتريموكسازول به مقدار 8 مقدار ميلي گرم تري متوپريم براي هر كيلوگرم وزن بدن منقسم درد و مقدار، صبح وعصر به مدت 8 هفته،‌ ضمناً تركيب كوتريموكسزول جنتامايسين نيز توصيه مي شود.

درمان زنان باردار:
 

درمان زنان باردار شبيه درمان بزرگسالان با تركيب كوتريموكسازول + ريفامپيسين است. فقط در ماه اول و ماه اخر حاملگي ريفامپيسين به تنهايي تجويز مي شود.

درمان زنان شيرده:
 

در زنان شيرده در 4 هفته اول از تجويز كوتريموكسازول بايد خودداري شود و در ساير ماه هاي شير دهي درمان هاي استاندارد بلامانع است.

درمان فرم هاي لوكاليزه(موضعي) بروسلوز:
 

در درمان فرم هاي لوكاليزه بيمار بايد به پزشك متخصص ارجاع شود.
شروع درمان تك دارويي در مورد تب مالت توصيه نمي شود مگر در ماه اول و ماه آخر حاملگي.
1 ـ دوره درمان 8 هفته و حداكثر آن بستگي به نظر پزشك معالج دارد.
2 ـ با توجه به اهميت برنامه ي كنترل رشد جمعيت،‌ درمان موارد مبتلا به تب مالت با رژيم درمان داراي استرپتومايسين سبب بي اثر شدن قرص هاي كنتراسپتيو مي شود كه به بيماران واجد شرايط بايد آگاهي لازم داده شود.
3 ـ براي كنترل نتيجه ي درمان بيمار، بررسي آزمايشگاهي به تنهايي توصيه نمي شود بلكه علائم باليني و نتيجه ي آزمايشگاهي خصوصاً تيترME2 با همديگر در ميزان پاسخ به درمان تعيين كننده هستند.
منابع: اينترنت، درسنامه پزشكي و پيشگيري و اجتماعي (جلد4)
منبع: نشريه پيام پزشک، شماره 60.