کلمات قصار امام علي (ع) در نثر اللالي(2)
ترجمه هاي نثراللالي به نظم و نثر فارسي:
1. بدره المعاني في ترجمه اللالي، ابن ساوجي ابوالمحاسن محمد بن سعد بن محمد بن سعد نخجواني (قرن 8 هجري) هر جمله اي از نثراللالي را در يك بيت فارسي به سال 732 ق ترجمه نموده و در سال 1315 ق در اسلامبول تركيه چاپ شده است. (نسخه ي عكسي از اين ترجمه منظوم در كتابخانه ي دانشگاه تهران موجود است) (1). آغاز: اخوك من واساك في الشده كسي باشد ترا يار و برادر كه در سختي ترا يار است و ياور نسخه ي عكسي دانشگاه تهران شماره 3432 از روي نسخه ي اصل موجود در كتابخانه چستر بيتي به شماره 308مصوّر شده است. نسخه اصل به خط ناظم يعني ابن ساوجي در روز يكشنبه 5 ربيع الثاني 729 نگاشته شده در اصفهان و در آن آمده كه اين ترجمه را براي صاحب اعظم شرف الدين علي كه به اصفهان آمده بود، به كار كرده است. در اين نسخه ترجمه منظوم وصيه علي (ع) للحسين (ع) از همين ابن ساوجي و به خط او به چشم مي خورد.
2. ترجمه ي منظوم نثراللالي از يار علي بن عبدالله علا نوي الاصل تبريزي شيرازي براي هر جمله اي دو بيت فارسي سروده با ديباچه اي به نثر فارسي. (نسخه ي خطي اين ترجمه منظوم به شماره 5128 در كتابخانه ملي ملك نگهداري مي شود. (2) نسخه ي مذكور بخط نستعليق در اواسط محرم 918 ق براي سلطان سليم بايزيد خان كتابت شده و مهر او در آغاز و انجام نسخه مشاهده مي شود. اين نسخه شامل 26 برگ است و آغاز آن چنين است: بر شاربان زلال عرفان و طالبان كمال اتقان روشن است كه طريق مرام جز به اقدام همم افهام به پايان نمي رسد ... اين كمينه ي كم مايه يارعلي بن عبدالله العلانوي الاصل الشهير التبريزي... ايمان المرء يعرف بايمانه شود ايمان مرد دانسته به حقيقت ز صدق ايمانش انجام:
اجلش جسم چون كند پامال دست گيرش نبي شود با آل يارعلي تبريزي از عارفان سده 8 و 9 هجري و در گذشته ي ميان 812-816 ق است و از آثار وي «لمحات در شرح لمعات» و «ديوان اشعار» بچاپ رسيده است. (3)
3. نظم نثر اللالي از اشرف مراغي ابوعلي حسين بن حسن خياباني زنده در 861 ق، هر جمله از جملات قصار را در دو بيت به نظم فارسي ترجمه نموده و در آغاز مقدمه اي منظوم آورده و سبب نظم كتاب را بيان داشته است سپس 290 جمله از احاديث مندرج در نثراللالي را آورده و براي هر كدام يك رباعي فارسي سروده و در پايان اختتاميه اي در بيان تاريخ اين نظم به شعر آورده است كه در روز سه شنبه هفته ي آخر از ماه رمضان 838 ق اين منظومه را به پايان برده است. درويش اشرف مراغي «مائه كلمه» جاحظ را نيز به نظم فارسي ترجمه نموده و نسخه هايي از آن موجود است. (4) همچنين از آثار او «دواوين اربعه» و «خمسه ي اشرف» باقي مانده است. و از نظم نثراللالي مراغي دو نسخه سراغ داريم:
1. نسخه كتابخانه آيت الله گلپايگاني در قم بدون ذكر تاريخ كتابت.
2. نسخه شماره 4795 كتابخانه اياصوفيا در تركيه بخط نسخ كتابت در 855 ق در شهر هرات، تصوير اين نسخه به شماره 129 در كتابخانه دانشگاه تهران موجود است. (5) آغاز: انت معبودي و انت خلاقي دايم الملك و دايم الباقي... اخوك من واساك في الشده هر برادر كه با تو هست عنود نه برادر، نه يار خواهد بود.
صديق دانشور آقاي محمود طيار مراغي اين رساله را با استفاده از نسخه ي كتابخانه آيت الله گلپايگاني تصحيحي نموده مقدمه اي سودمند در شرح احوال ناظم بدان افزوده و در دفتر سوم ميراث حديث شيعه صفحات 265- 327 به چاپ رسانده است.
4. نظم المعالي (= نظم اللالي) از صدر ذهبي (6) كه در 15 محرم 867 دويست و هفت بند از نثر اللالي را در 249 بيت بنام نظم المعالي يا نظم اللالي به فارسي درآورده است. ناظم پس از ستايش و درود، از خود بدينگونه نام مي برد: صدراز اين هر دو تانداري دست زان گزين هر دو هر چه خواهي هست.
آنگاه از شاهي مي ستايد و از شهر بغداد به نيكي ياد مي كند، سپس مي نويسد كه در خواب اين نظم به من الهام شده است و مي گويد: شرح نثر اللالي عربي هست نظم اللابي ذهبي شرح از بند «ايمان المر يعرف بايمانه» آغاز و به بند «يصير امر الصبور الي مراده» پايان مي يابد.آغاز:
حمد پروردگار حي خبير
خالق و رازق و علي و كبير
هست واجب بمنعم و درويش
از نهايت برون و بيش از پيش
انجام:
در ره صبر هر كه پابنهاد
برساند آخرش خدا بمراد...
يا الهي بحق زوج بتول
صدرا حشر كن بآل رسول
تاكنون چهار نسخه از اين رساله شناسائي شده:
1. نسخه شماره 2695 كتابخانه مجلس بخط ثلث كتابت در اواخر قرن 9.
2. نسخه شماره 2696 كتابخانه مجلس بخط نسخ و ثلث در اواخر سده 9.
3. نسخه ي شماره 1263، كتابخانه دانشگاه تهران به خط نستعليق خوش از شاه محمد كاتب، كه تاريخ كتابت ياد نشده است.
4. نسخه شماره ي 16015 كتابخانه آستان قدس رضوي كتابت در قرن 12.
لازم به يادآوري است كه نسخه ي شماره ي 73 خانقاه نوربخش كه در فهرست آنجا بعنوان نظم المعالي از صدرالدين محمد دزفولي معرفي شده (7)، در آغاز با رساله فوق برابر اس.
5. صد كلمه، نورالدين عبدالرحمن جامي 898ق دانشمند فقيه مرحوم دانش پژوه مي نويسد:
جامي شاعر صوفي گزيده اي از نثراللالي را به فارسي سروده كه به نام «صدكلمه» در 1308 چاپ شده ذريعه 30/15- مشار 1066 و در نسخه ي نوشته ي شاه محمود نيشابوري در 966ق (خوشنويسان بياني ش 410) و نسخه ي نوشته رشيد 1032ق (فهرست ديني آتاباي 289). «چهل كلمه» خوانده شده است. (8)
آغاز نسخه ي مورد اشاره ي وي چنين است: صحيح ترين حديثي كه راويان مجالس دين و محدثان مدارس يقين املا كنند حمد دانائيست كه كلمات تامه ي جامعه بر زبان معجز بيان حبيب خود گذرانيده... (9) اين رساله را احمد منزوي چنين معرّفي كرده:
چهل حديث منظوم= چهل كلمه از پيامبر (ص)گزارش هر سخن به دو بيت از عبدالرحمن جامي به سال 886 به انجام رسانده و در تهران چاپ شده است و نيز از او «صد كلمه» همراه «چهل حديث» در 1308 ق در تهران چاپ شده است.آغاز چهل حديث: صحيح ترين حديثي كه راويان مجالس ... (10).
سپس منزوي بيش از سي نسخه ي خطي از اين منظومه را معرّفي كرده است. بهر روي چون نسخ چاپي احاديث منظوم از جامي در دسترس نبود، براي ما روشن نشد آيا جامي يك «صد كلمه» و يك «چهل حديث» دارد يا اينكه اين دو نام يك رساله است و اگر دو رساله دارد آيا «صد كلمه» گزيده اي از «نثراللالي» است و يا اينكه نظم «مايه كلمه» جاحظ است چرا كه در مواردي فهرست نگاران بين ترجمه «مائه كلمه» جاحظ و «نثراللالي» طبرسي خلط نموده اند.
علي نقي منزوي مي گويد كه: جامي صد كلمه ي جاحظ را به نظم فارسي آورده است. (11)
6. ترجمه منظوم نثراللالي به فارسي از اميرعلي شير نوايي 906 ق، وي ترجمه اي به نظم تركي نيز دارد موسوم به «نظم الجواهر»، (12) نسخه اي از آن شناخته نشد.
7. گنج گهر از نديمي در ترجمه منظوم نثراللالي همراه با ديباچه اي به نظم براي بديع الزمان بهادر خان و وزير او مسيب خان بتاريخ 881 ق نسخ خطي متعددي از اين منظومه شناخته ايم از جمله:
- نسخه ي شماره 20 مدرسه حبيبيه ي فردوس بخط معين شيرازي به سال 909 ق در تبريز نسخه ي شماره 2398 دانشگاه تهران بهمان خط و تاريخ نسخه هاي شماره 4274 و 4379 كتابخانه ملي ملك، كتابت در قرن يازده هجري.
- نسخه ي شماره 179 مركز احياء ميراث اسلامي در قم بخط نستعليق نظام الدين سعد الملك عطار كتابت در روز دوشنبه جمادي الاول 968 همراه با نظم كلمات پيامبر(ص)از همو.(13) اين منظومه را صديق دانشمند سيدجعفر حسيني اشكوري از روي نسخه ي اخير تصحيح نموده و براي چاپ در ميراث حديث شيعه آماده ساخته است.
آغاز:
حمد آن صانع لطيف خبير
كه كند خاك را سميع و بصير
داده جودش ز فيض شه قدم
بكفي خاك جان و ايمان هم
8. نظم نثراللالي از عياني، به گفته مرحوم دانش پژوه: عياني براي سليم شاه عثماني 918-929 نثراللالي را به نظم فارسي درآورده است، در فهرست آتش از نسخه ي آن 471 و همچنين از ترجمه ي ديگر آن 407 و در فهرست بادليان از ترجمه اي جز اينها 894/20 ايد شده است. (14) در فهرست كتابخانه ملك اين ترجمه غير از ترجمه ي منظوم يا رعلي علانوي تبريزي دانسته شده است. (15)
9. ترجمه منظوم نثراللالي، از ماتمي؟ دانش پژوه مي نويسد: ترجمه نثراللالي هر بندي به ترتيب تهجي با دو بيت فارسي با ديباچه اي عرفاني مورخ 910 از Maatemi (؟) نسخه 1976/1
پاريس 445:3 (16)
10. كلمات عليه ي غراً از مكتبي شيرازي
928ق، شاعر صد كلمه از نثراللالي را برگزيده و پس از ترجمه ي هر سخن در چند بيت، با حكايتي منظوم آنرا شرح كرده است و مقدمه اي در توحيد و ستايش پيشوايان ديني در آغاز آورده است.
نسخه اي از اين رساله در تملك ملك الشعراء بهار بوده و هم اكنون به شماره 13674 در كتابخانه مجلس نگهداري مي شود، اين نسخه در ماه رمضان 1036 كتابت شده و نسخه اي ديگر از روي آن در 1313 ش كتابت شده است. اين كتاب در سال 1313 ش به همت آقاكوهي كرماني در تهران و با مقدمه ي بهار به چاپ پ رسيده و بار ديگر به صورت خطاطي خوشنويسي منتشر شده و اخيراً توسط نشر ميراث مكتوب با تصحيح محمود عابدي در 189صفحه به سال 1378 به چاپ رسيده است. (17)
آغاز: جلَ من لا يموت
آن كسي را بزرگ دان كه اجل
نتواند بدو رساند خلل
11. كشف اللالي في شرح نثراللالي، از مولانا محمدبن نعمت الله هب نظم و نثر درسي باب ساخته، در هرات و به نام درويش بهادر خان و خواجه حبيب الله ساوجي وزير در 9 ربيع الاول 927.
نسخه اي از اين رساله به شماره 1993 در كتابخانه ملي ملك نگهداري مي شود، اين نسخه بخط وجيه الدين بن اسماعيل معلم شهرستاني در جمادي الثاني 1001 كتابت شده است.آغاز:
بسمله و به نستعين درر و غرر
حمد و ثنا نثار صانعي كه نظم گوهر
نشاني و نثر لؤلؤ فشاني...
استاد فقيد مرحوم محقق طباطبايي اين نسخه را در مقاله «ما ينبغي نشره من التراث» معرفي كرده است. (18)
12. نظم اللالي، اثر منظوم عادل بن علي بن عادل حافظ خراساني شيرازي ملقب به معلم از شعراي قرن نهم و دهم هجري كه صد كلمه جاحظ را نيز به نظم كشيده و بارها به چاپ رسيده است، هم چنين سه «چهل حديث» از محيي الدين محمد بن محمد بدرالدين را به نظم فارسي ترجمه كرده است، زبده الاخبار در ترجمه احاديث سيد مختار سروده ي عادل را در ميراث حديث شيعه، دفتر اول به چاپ رسانده، در همان دفتر «ستين عادلي» وي نيز بچاپ رسيده، ترجمان القرآن كه ترتيب رساله ي جرجاني است دوبار به چاپ رسيده است، شرح منظومي بر قصيده ي نونيه ابوالفتح بستي دارد.
از جمله مشهورترين ترجمه هاي منظوم نثراللالي كتاب نظم اللالي از عادل خراساني است كه به شاه صفي تقديم نموده است. اين رساله به سال 1306 ق در تهران به چاپ رسيده و 13 نسخه ي خطي از آن شناسايي شده است از جمله نسخه هاي شماره 9521 و 7408 و 6124 و 164 و 604 دانشگاه تهران و نسخه هاي شماره 5372 و 4385 و 8319 و 4451 كتابخانه آيت الله مرعشي قم و نسخه شماره 606 دانشكده الهيات مشهد بخط ناظم در 900 ق و نسخه شماره 5154 كتابخانه آيت الله گلپايگاني قم و نسخه ي شماره 1111 كتابخانه وزيري يزد كتابت در 1109 ق و نسخه ي شماره 1073 كتابخانه مولانا آزاد دانشگاه آزاد اسلامي عليگر هند كه در فهرست بعنوان «كلمات طيبات» معرفي شده است.(19) آغاز برخي از نسخه ها با هم متفاوت است.در اين رساله 258 جمله حديث در 260 بيت در ربيع الثاني 900 ترجمه شده است. آغاز:
هر كه در هر كار بسم الله الرحمن الرحيم،
گويد ايمن گردد از وسواس شيطان رجيم...
ايمان المرء يعرف بايمانه.
مؤمن كامل بپرهيزد ز سوگند دروغ
گوهر ايمان او از نور حق گيرد فروغ.
13. ترجمه منظوم چهل كلمه از نثراللالي، حسين بن سيف الدين هروي، چهل كلمه از نثراللالي را انتخاب نموده و هر يك را در يك رباعي ترجمه و گزارش كرده است در تاريخ 912 ق. دو نسخه از اين رساله شناخته شده يكي در مجموعه ي بياني بخط نستعليق زيباي شاه محمود زرين قلم نيشابوري كه در مشهد به سال 964 متن و ترجمه را نوشته و محمد شيرواني از روي آن چاپ عكسي موسوم به «تصوير علي عالي در نثر اللالي» را به سال 1355ش منتشر ساخت و نيز آقاي مدير شانه چي به سال 1364ش در مشهد آنرا چاپ پ نمود و نسخه اي ديگر در كتابخانه آستان قدس رضوي است بخط همان كاتب كه در 952ق آنرا استنساخ نموده و خط و مهر مجلسي بر آن ديده مي شود. (20)
آغاز: الحمدالله العلي الكبير الذي ليس له شبيه و لا نظير
14. نظم نثراللالي از ميرزا كاظم، ترجمه اي است به نظم و نثر (هر حديث در دو بيت) كه در 1203ق به محمدشاه (يا فتحعلي شاه قاجار) تقديم شده است، سه نسخه از آن شناسايي شده:
نسخه شماره 1187 كتابخانه ي ملّي به خط نستعليق محمد باقر آشتياني در 1270ق و نسخه ي شماره ي 3658كتابخانه آيت الله مرعشي كتابت در سال 1244ق و نسخه شماره 10624 كتابخانه آستان قدس رضوي كه همراه با ترجمه ي ديگري است كه آن نيز به نثر و نظم است و مترجم آن شناخته نشد.(21)
آغاز: بسمله حمدله و الصلاه... ما في اوله الالف. آنچه در اول آن است:
الف ايمان المر يعرف بايمانه ايمان، مرد شناخته مي شود به قسمهاي او.
آنكه ايمانش نبودت معلوم
تا بداني كه چيست برهانش
از قسمهاي او شود حاصل
معرفت مر تو را به ايمانش
انجام: ياريش مي كند بجاي كبار
رسد از فيض راست گفتاري...
شكر حق كاين لالي منثور
يافت از عقد نظم بنده نظام
15. نظم المعالي (شرح نثراللالي)، صدرالدين محمدبن سيد محمد باقر موسوي دزفولي 1258ق در فهرست خانقاه نوربخش نسخه اي از آن معرفي شده (22) كه در آغاز برابر است با «نظم المعالي» كه از صدر ذهبي معرّفي نموديم.
16. ترجمه نثراللالي از عبدالعالي محمد ابراهيم عاملي، چند نسخه از رساله عاملي سراغ داريم كه در آنها اثري از ترجمه مشاهده نمي شود اما عاملي در مقدمه آورده: «هذا كتاب نثر اللالي ترجمه المفتاق... محمد المدعو به ابراهيم العاملي عبدالعالي لينتفع به شيعه مولانا اميرالمؤمنين ...»
نسخه ها:
آغاز: الحمدلله الذي جعل علياً عليه السلام وسيله نجاه العالمين
17. پخش گهرها، از شيخ محمد تقي جابقلي، شرح و ترجمه اي است از كلمات قصار در نثراللالي كه به سال 1336 ش در آبادان، در 61 صفحه رقعي به چاپ رسيده است.
نام مترجم در فهرست مشار «شيخ محمدتقي مصدرالامور متين قمي» ثبت شده است. (24)
18. ترجمه نثراللالي از ميرزا عبدالله تهراني، نسخه ي خط مؤلف در كتابخانه اعتماد الدوله همدان به شماره 97 نگهداري مي شد. (25)
19.ترجمه نثراللالي از سيد محمد بن محمود عصار لواساني (1356 ق)، نسخه اي از اين ترجمه به خط مؤلف با تاريخ كتابت 1354 ق در كتابخانه آستان قدس رضوي به شماره 5699 موجود است. (26) المرء يعرف بايمانه ايمان مرد شناخته مي شود به قسم هايش
20. ترجمه نثراللالي از ملك الاطباء كاظم بن محمد گيلاني معروف به فيلسوف الدوله كه همراه با متن عربي در تهران به سال 1318 ق در 79 صفحه رقعي، چاپ سنگي شده است. (27)
21 و 22 و 23. شرح وجيز، وسيط و كبير نثراللالي از دانشمند معاصر جناب علامه سيد محمد علي روضاتي، كه هر سه شرح به فارسي است. (28)
24. ارشاد المسلمين في شرح كتاب اميرالمؤمنين عليه السلام محقّق فقيد سيدعبدالعزيز طباطبايي در ضمن معرّفي آثار سيد عز الدين علي بن فضل الله راوندي، (29) به اين كتاب اشاره نموده و مي نويسد:
اين كتاب در شرح نثر اللالي است و نسخه ي خطي آن در مكتبه ي خدابخش در پتنه ي هند به شماره 2037 موجود است. (30)
اطلاع ديگر اينكه كتابي با عنوان فوق در شرح و ترجمه نثراللالي در فهرست كتابخانه آزاد عليگر هند به محمدحسن علي هاشمي حنفي محدث لكنهوبي نسبت داده شده و نسخه هاي از آن بخط وي با تاريخ كتابت 1240 ق معرفي شده است. (31)
با سرآغاز: بعدالحمد... اما بعد اين رساله اي است موسوم به نثراللالي من كلمات اميرالمؤمنين. قضاوت درباره ي اين اثر نيازمند رؤيت نسخه هاي مذكور است.
پي نوشت ها :
1. دانشمندان آذربايجان، محمدعلي تربيت ص21؛ فهرست سپه سالار
145/2: فهرست دانشگاه تهران 291/2: الذريعه
90/26: فهرست ميكروفيلم هاي دانشگاه تهران 141/2 با عنوان «دره المعالي في ترجمه نثراللالي»
2. فهرست ملك 810/4 و 811: فهرست نسخه هاي خطي فارسي، منزوي 1344/2 و 1578.
3. منزوي 1344/2؛ الذريعه 1305/9.
4. نشريه نسخه هاي خطي، دفتر ششم، ص 625.
5. فهرست كتابخانه آيت الله گلپايگاني 21/1؛ فهرست ميكروفيلم هاي دانشگاه تهران 412/1: دانشمندان آذربايجان، محمدعلي تربيت ص 147: الذريعه 78/9 رقم 452؛ فرمان مالك اشتر، با ديباچه دانش پژوه ص 28.
6. منزوي 1710/2؛ فهرست مجس 465/8-467؛ فهرست دانشگاه تهران 2802/7؛ فهرست آستان قدس رضوي 151/14.
7. فهرست نسخه هاي خطي خانقاه نوربخش تهران 104/1.
8. فرمان مالك اشتر، ديباچه دانش پژوه ص 28.
9. فهرست كتب ديني خطي كتابخانه سلطنتي، بدري آتاباي 289 و 290.
10. فهرست نسخه هاي خطي فارسي، منزوي 1594/2-1596.
11. فهرست دانشگاه تهران 138/2؛ احمد منزوي در فهرست مشترك پاكستان 1534/8 و جاهاي ديگر بين «نثراللالي» طبرسي و «مائه كلمه» و جاحظ و ترجمه هاي اين دو به طرز عجيبي خلط نموده است.
12. الذريعه 204/24 و 142/14؛ فرمان مالك اشتر، ديباچه دانش پژوه ص 29؛ فهرست مجلس. 368/3.
13. فهرست دانشگاه تهران 1006/9؛ فهرست ملك 323/7 و 370؛ فهرست نسخه هاي خطي مركز احياء ميراث اسلامي 252/1؛ منزوي 1577/2؛ الذريعه 141/9 رقم 702.
14. فرمان مالك اشتر، ديباچه دانش پژوه ص 29.
15. فهرست ملك 810/4.
16. فرمان مالك اشتر، ديباچه دانش پژوه ص 29.
17. فهرست مجلس 197/37؛ فهرست كتابهاي چاپي فارسي، خان بابا مشار 4103/4؛ منزوي 1663/2؛ الذريعه 118/18؛ فصلنامه ي آينه پژوهش شماره 66 صص 154-157 مقاله ي «گلِ صد برگ باغ مرتضوي نگاهي به كلمات عليه غراً».
18. فهرست ملك 405/5؛ تراثنا.
19. الذريعه 225/24 و 141/4؛ منزوي 1710/2 و 328/4؛ فهرست مشترك پاكستان 2487/4؛ فهرست دانشگاه تهران 293/2، 202/16589/5 ، 548 و 391/17؛ فهرس دانشكده ي الهيات مشهد 365/1؛ فهرست مرعشي 387/11، 43/12، 158/14 و 281/21: فهرست وزيري يزد 861/3، فهرست نسخه هاي خطي كتابخانه مولانا آزاد دانشگاه اسلامي عليگر هند 365/1، فرمان مالك اشتر ديباچه دانش پژوه ص 28؛ ميراث حديث شيعه، دفتر اول، دو ترجمه منظوم عادل خراساني، فهرست مشار 1314/1.
20. منزوي 1597/2؛ خوشنويسان بياني 410؛ فرمان مالك اشتر ديباچه دانش پژوه 29.
21. فهرست آستان قدس رضوي 149/14 و 150؛ فهرست ملي 220/3؛ فهرست مرعشي 51/10.
22. فهرست خانقاه نوربخش 104/1 شماره ي 73 كتابت در 1370.
23. فهرست ملي 345/8 و 119/17؛ فهرست آستان قدس رضوي 151/14.
24. فهرست كتابهاي چاپي فارسي، خان بابا مشار 902/1 .
25. منزوي 1577/2 نشريه نسخه هاي خطي، دفتر پنجم، ص 346.
26. فهرست آستان قدس رضوي 196/5؛ منزوي 1577/2
27. فهرست دانشگاه تهران 291/2؛ فهرست كتابهاي چاپي فارسي مشار 1314/1.
28. الذريعه 99/14 و 100.
29. همو كه تاليف نثر اللالي را به وي نسبت مي دهند.
30. تراثنا 181/36.
31. فهرست نسخه هاي خطي كتابخانه مولانا آزاد دانشگاه اسلامي عليگر هند، خواجه پيري، 124/1.
