پرطرفدارترين جاذبه گردشگري استان آذربايجان شرقي

قلعه بابک
 

قلعه بابک که به نام هاي «قلعه بابک»، «دژ بابک»، «بذو قلعه جمهور» هم معروف است، مقر سردار تاريخي ايران، بابک خرم دين بوده است.اين قلعه در ارتفاعات شهرستان زيبا و توريستي و کليبر و در بلنداي باختري شعبه اي از رود بزرگ ارس قرار دارد.کليبر خود يکي از شهرستان هاي آذربايجان شرقي است که به علت واقع شدن در ناحيه کوهستاني و وجود درختان زياد و آب روان ناشي از چشمه سارهاي کوهستاني، بسيار زيباست.
بناي قلعه در (50)کيلومتري شمال شهرستان اهر و از ارتفاعات غربي شعبه اي از رود بزرگ قره سو و در (3)کيلومتري جنوب غربي کليبر واقع است.بناي جمهور مرکب از قلعه و قصر است که بر فراز قله کوهستاني با نام جمهور در ارتفاع بيش از (2600) متر از سطح دريا واقع شده است.اطراف اين قله را از هر طرف دره هايي به عمق حدود (600)متر فرا گرفته و تنها يک راه به اصطلاح (بز رو)دارد.از کليبر تا قلعه بذ (3)کيلومتر راه صعب العبور را بايد طي کرد ولي بعد از صعود به قله و ورود در قلعه، رنج راه به کلي از بين مي رود.

داستان بابک
 

بابک خرمدين رهبري قيام سرخ جامگان را برعهده داشت.از جنبش هاي ديگر ايرانيان مي توان به مازيار از مازندران، ابومسلم خراساني و يعقوب ليث از سيستان اشاره کرد.
بابک در روستاي بلال آباد در حومه اردبيل به دنيا آمد. پدر بابک مرداس از اهالي تيسفون، پايتخت ساسانيان بود، که به آذربايجان مهاجرت کرد.مادر او ماه رو نام داشت که اهل آذربايجان بود.
طبق اسناد جاويدان بن سُهرَک رئيس جاويدانيّه در مسير بازگشت از زنجان در دره بلال آباد در منزل مادر بابک توقف مي کند. و به سبب کارداني بابک، جاويدان از او خوشش مي آيد و با اجازه مادرش بابک را همراه خود مي برد و او را سرپرست اموال و املاک خود مي کند. مدتي پس از آن که بابک در خدمت جاويدان به سر مي برد، جاويدان بر اثر زخمي از دنيا مي ورد.اما با کمک زن جاويدان، بابک طيّ تشريفاتي جانشين جاويدان و پيشواي خرّميان مي شود و بابک نيز آن زن را به همسري خود در مي آورد.
بابک مدتي پس از آنکه به جانشيني جاويدان در آمد، در سال (195)هجري خورشيد، همزمان با خلافت مامون خليفه عباسي در شمال آرتاويل (اردبيل کنوني)عليه عباسيون قيام کرد.او با همسايگان ارمني خود متحد شد و توانست حمايت امپراتور بيزانس نئوفيلوس را به دشت آورد.هدف نهايي بابک اتحاد مجدد ايران و رهايي و طن از قيد خلفاي عباسي بود.
قيام بابک نزديک به بيست سال طول کشيد و بابک زماني شکست خورد که متحد پيشين او افشين به او خيانت کرد.با شکست بابک و دستگيري او بسياري از خرمدينان به امپراطوري بيزانس پناهنده شدند.
او در هفتم ژانويه سال (838) ميلادي برابر با (6)صفر (223)هجري قمري (21 دي 216 هجري خورشيدي)، به دستور معتصم بالله کشته شد.ابتدا دست و پاي وي را به تدريج قطع کردند.سپس جنازه مثله شده اش را در شهر سامرا بر دار کشيدند.

کيفيت ظاهري قلعه بابک
 

راه ورود به دژ گذري است از سنگ هاي منظم طبيعي که راه عبور يک نفر است، معبر در فاصله (200)متري دروازه دژ و در برابر آن قرار دارد.دو برج در طرفين دروازه قرار دارد که جايگاه دژبانان بوده است.يکي مخروطي و ديگري گرد از سنگ هاي تراشيده با ملاط ساروج که در بلندي آنها، دژبانان به تمام جوانب دژ اشراف داشتند.براي ورود به کاخ دژ از راهي باريک تا کمابيش يکصد متر بلندي از صخره بايد بالا رفت.در چهار سوي بنا، چهار برج ديده باني به صورت نيمه استوانه ساخته شده است که جايگاه دژبانان و ديده بانان بود که هر جنبنده اي را تا کيلومتر از فراز دره ها و کوهپايه ها زير نظر مي داشتند.
از همين جا بود که بابک که بابک خرم دين قهرمان تاريخي ايران و يارانش به مدت بيست و چند سال سربازان عرب را که به قصد محاصره و از بين بردن او و قيامش آمدند، در کوه ها و کتلها سرگردان و با شبيخونهاي خود آنها را به خروج از ايران وادارشان کرد.
امروز قلعه بابک يکي از پرطرفدارترين جاذبه هاي گردشگري استان آذربايجان شرقي بوده و از اوايل فروردين ماه تا اواخر آبانماه پذيراي ده ها هزار نفر گردشگر مي باشد.

مسيرهاي دسترسي
 

از طريق تبريز-اهر-کليبر، سه مسير براي صعود به قلعه مي باشد.
1-مسير هتل بابک-قلعه-هتل بابک (آسانترين مسير).
2-مسير هتل بابک-قلعه-قلعه دره سي(در مسير برگشت به قلعه دره سي از جنگل هاي زيباي قلعه دره سي عبور خواهيد کرد).
3-مسير قلعه دره سي-قلعه-قلعه دره سي(اين مسير بهترين مسير براي صعود به قلعه بوده و براي اشخاصي که از آمادگي بدني نسبتاً بالايي برخوردار مي باشند توصيه مي شود).

برجهاي دوگانه خرقان؛
 

اوج هنر آجر کاري
 

در کنار روستاي «حصار»(30)کيلومتري شهر آبگرم در منطقه اي کوهستاني در جنوب غربي شهرستان قزوين و در منطقه اي از توابع خرقان، آرامگاه دو تن از بزرگان دوره سلجوقي(ابوسعيد بيجار پسر سعد و ابومنصور ايلتاي پسر تکين)قرار دارد که به صورت دو برج شکوهمند آجري با فاصله (29)متر از يکديگر خودنمايي مي کند.
برج شرقي به ارتفاع (15)متر و قطر (11)متر با طراحي هشت ضلعي و ستونهاي مدور در هر گوشه بر پايه اي سنگ بنا شده است.
ضخامت ديوارهاي برج به (60)سانتي متر مي رسد که بر روي آجرهاي ساده زرين، پوششي تزييني از آجر با صخامت (21)سانتي متر به کار رفته است.دو پلکان مارپيچ که در ستونهاي مدور واقع در گوشه ها تعبيه شده با (22)پله به غلام گردشي ما بين دو پوش گنبد مي پيوندند.ساقه گنبد نواري پهن از نقوش تزئيني آجري با طرحهاي مختلف هندسي در بالاي هر ضلع دارد و زير آن کتيبه اي باريک به خط کوفي آياتي از قرآن کريم را در خود پذيرفته است.به روي ديوارها و قسمت کاربندي و زير گنبد داخلي آثار ارزنده اي از ديوار نگاره هاي دوره سلجوقي مانند:طاووس، ستاره هاي شش پر و هشت پر، گل و بوته، پرنده، درخت و انار به شيوه استريليزه وجود دارد که در نوع خود کم سابقه و حائز اهميت است.اين برج در سال (460)هجري قمري ساخته شده و نخستين بنا با گنبد دو پوش غيرمخروطي در معماري اسلامي است.بناي غربي برج که در سال (486)هجري قمري به پايان رسيده است از نظر طرح و نقشه همانند برجي قديمي تر است. با اين تفاوت که يک پلکان مارپيچ دارد و ضمن رعايت ابعاد برج قبلي حدود (55)سانتي متر از ارتفاع بيشتري برخوردار است و کشيده تر به نظر مي رسد.ترکيب و تنظيم طرحهاي مختلف در اين دو بنا که به (30)نقش بالغ مي شود و اوج هنر آجرکاري به شمار مي آيد همانند هنري که در طرح ريزي متناسب هيات کلي بنا به کار رفته قابل ستايش است.
اين دو برج متاسفانه در زلزله ويرانگر اول تيرماه (1381)آسيب ديدند و سزاوار توجه و دقت بيشتري در حفظ و نگهداري از آنها مي باشد.برجهاي آرامگاهي خرقان با بيش از (50)طرح آجري، جزو شاهکارهاي آجرکاري معماري ايران به شمار مي روند، وجود همين نماي آجري است که منظر دو برج را به صورت زيباترين و چشم گيرترين آثار معماري قرن پنجم ايران درآورده است.
منبع:اطلاعات هفتگي شماره 3401