اميدواري در بخش تاريك داروهاي سرطاني

با پي بردن به اين مسئله كه بعضي داروهاي شيمي درماني ظاهراً، سرعت رشد و گسترش تومور را در موش افزايش دادند، رويكردهاي جديدي نسبت به توزيع اين داروها در نظر گرفته شده است. هدف اين است كه داروهايي كه در حال حاضر، فقط پيشروي سرطان را به تأخير مي اندازند، بتوانند سرطان را كاملاً از بين ببرند. بسياري از داروهاي سرطاني، عمر بيمار را براي چندين ماه افزايش مي دهند اما آنها را درمان نمي كنند. اكثر محققان تصور مي كنند اين مسئله به اين دليل است كه سلول هاي سرطاني زيرك قبل از اين كه داروها تمام تومور را از بين ببرند، راهي براي خنثي كردنشان پيدا مي كنند.
در حال حاضر، مطالعات مختلف بر روي حيوانات نشانگر اين است كه امكان دارد ميزان معيني از اين داروها يا تركيبشان، رشد سرطان را سرعت بخشد يا سلول هاي سرطاني را تحريك مي كند تا به عمق بيشتري در بافت اطراف حمله كنند و يا آنها را وادار مي كند بخش اصلي تومور را آزاد كرده و در تمام بدن پخش شوند.
در نظر گرفتن اين نتيجه نااميد كننده، بدين معنا نيست كه مبتلايان مصرف دارو را قطع كنند چرا كه اين داروها جلوي رشد مرگبار تومور را در مدت كوتاه مي گيرند و عمر را افزايش مي دهند. در حقيقت، نتيجه چنين يافته هايي اين است كه محققان راه هاي جديدي را براي توزيع اين داروها تجربه كنند تا مشكلات موجود را برطرف كنند. "جو گري"، محقق سرطان در آزمايشگاه بين المللي لارنس در كاليفرنيا، مي گويد: "فكر مي كنم اين مسئله تأثير نسبتاً عمده اي روي تفكر ما به شيمي درماني دارند."
داروهاي شيمي درماني مورد بحث، داروهاي ضد رگ سازي هستند- البته هنوز بسياري از اين داروها آزمايشي هستند- و بدين منظور طراحي شده اند كه رشد رگ هاي جديد تومور را قطع كرده و اكسيژن و مواد مغذي اي را كه لازمه رشدشان است، به آنها نرسانند.
"اندرو رينالدز" از موسسه تحقيق درباره سرطان در لندن (ICR) و همكارش، در مطالعه اي داروهايي را مورد بررسي قرار دادند. اين داروها، جلوي مولكول هاي سالمي را كه به رشد رگ هاي جديد كمك مي كنند، مي گيرند و وعده درمان نوعي تومور مغزي به نام گيليوما با اين داروها داده شده، همچنان كه اكنون در مراحل پاياني آزمايش هاي پزشكي مربوطه هستند. اما نتايج به دست آمده در مورد سرطان هاي ديگر، نااميد كننده بود.
رينالدز مي گويد: "امكان دارد اين گروه، بتوانند علت را بيابند." آنها دريافتند كه اگرچه دوز بالاي بازدارنده هاي سالم، رشد تومور را در موش هايي كه سرطان هاي مختلف انساني در آنها قرار دارند، كاهش مي دهد، اما به نظر مي رسد كه دوزهاي پايين باعث افزايش رشد و گسترش رگ سازي مي شوند؛ درست برخلاف همان روندي كه براي توقف اين رگ سازي درنظر گرفته شده بود. "كايربان هادي والا- ديلك" نيز كه در مركز تحقيق سرطان در حال بررسي مطالعه اي در مورد اين كه "اين داروها بخش تاريكي دارند" هستند، مي گويند: "اين نتيجه كاملاً غير منتظره بوده است".
گروه مذكور اكنون در حال بررسي اين هستند كه چرا دوز پايين باعث تحريك رگ سازي شده و به دنبال تصحيح ميزان دوز هستند تا هم از سمي شدن و هم از پيدايش رگ هاي جديد جلوگيري كنند. در همين زمان، دو گروه مستقل نيز، يافته هاي شگفت آور مشابهي را گزارش داده اند كه از مطالعات انواع مختلف داروهاي ضد رگ سازي به نام بازدارنده هاي *VEGF به دست آمده اند. يكي از اين گروه ها به آزمايش در مورد سرطان سلولي كليه و بافت بنيادي معده پرداخته و در حال تحقيق در مورد سرطان روده، ريه و سينه هستند.
اين گروه ها كه توسط "روبرت كربل" در دانشگاه تورنتو كانادا و "اوريل كازانواس" در موسسه كاتالان در بيمارستان ليوبرگات اسپانيا رهبري مي شوند، پي بردند كه در حالي كه بازدارنده هاي VEGF در ابتدا رشد تومور را در موش ها متوقف مي كنند، حمله هاي تومور به بافت اطراف و گسترش تومور به قسمت هاي ديگر بدن را افزايش مي دهند.
كازانواس گمان مي كند در واكنش به فقدان اكسيژني كه توسط كمبود در تغذيه رگ ها ايجاد مي شود، سلول هاي سرطاني تلاش مضاعفي مي كنند تا به مناطقي كه هنوز داراي اين منابع تغذيه خون هستند، بروند. وي مي گويد:"چنين به نظر مي رسد كه آنها براي فرار تلاش مي كنند."
يافته هاي گروه كربل نشانگر اين است كه درمان موش ها توسط بازدارنده هاي VEGF قبل از اين كه سلول هاي سرطاني به‌آنها تزريق شوند، باعث گسترش بيماري شده و نشان مي دهد كه داروها همچنين بر روي سلول هاي غيرسرطاني به نحوي تأثير مي گذارند كه شرايطشان براي گسترش تومور مساعدتر مي شود.
گروه هاي كازانواس و كربل در حال بررسي هستند كه آيا مي شود تغييرات مولكولي را كه منجر به "فرار تومور" مي شوند، با داروهاي ديگر (نظير داروهاي موجود كه جلوي گسترش بيماري را مي گيرند) متوقف كنند. هدف آنها تركيب هر دو راه درمان است.
در عين حال محققان تأكيد مي كنند كه بيماران بايد مصرف داروهاي بازدارنده VEGF را ادامه دهند تا زماني كه تحقيقات بيشتري در اين زمينه صورت گيرد. "جان ابوس"، عضو گروه دانشگاه تورنتو مي گويد: "هيچ دليلي براي نفي اين داروها وجود ندارد، زيرا كارسازند. فكر مي كنيم سوال اصلي اين است كه چرا اين داروها مؤثرتر نيستند و چه كار مي توانيم انجام دهيم كه نتيجه بخش تر شوند."

پي‌نوشت‌ها:
 

* Vascular endothelial growth factor
 

منابع:
NewScientist, 28 March 2009
منبع:نشريه دانشمند شماره 549