کشتزارهای مرگ

زیر عنوان: وعده مدینه فاضله در روستاهای کامبوج

با دیدن تصاویر از لحظه ورود خمرهای سرخ به پنوم پن، پایتخت کامبوج در روز 17 آوریل 1975 انسان در لحظه اول به این فکر می کند که حتماً رهبری شایسته و لایق وارد این شهر شده است چرا که خیابان ها مملو از جمعیت است و مردم با خوشحالی به استقبال خمرهای سرخ آمده اند؛ گویی فرشته نجات وارد این شهر شده است. خمرهای سرخ از سال 1970 به بعد با چندین سال جنگ داخلی توانستند لون نول را وادار به فرار کنند و حکومت را به دست بگیرند. حکومت آنها که کامبوج دموکراتیک نام گرفت تا سال 1979 نزدیک به دو میلیون انسان بیچاره را از بین برد. سبعیت و درنده خویی خمرهای سرخ را تنها می توان با آلمان هیتلری مقایسه کرد چرا که سعی در نسل کشی و حاکم کردن نوعی کامبوجیسم در این کشور داشتند.

پیشینه

کامبوج در جنوب شرق آسیا با سه کشور تایلند، لائوس و ویتنام همسایه و جمعیت آن کمی بیشتر از 13 میلیون نفر است. این کشور هنوز هم به صورت پادشاهی اداره می شود اما پادشاه اختیار و قدرت زیادی در این کشور ندارد. پادشاه نخست وزیر را تعیین می کند البته صلاحیت نخست وزیر باید توسط پارلمان این کشور تأیید شود. کامبوج که جزو مستعمرات هندوچین فرانسه بود در جنگ دوم جهانی توسط ژاپنی ها اشغال شد. در نوامبر 1953 کامبوج استقلال خود را از فرانسه کسب کرد و حکومت پادشاهی سیهانوک در آن بر سر کار آمد. در سال 1962، حکومت کامبوج بسیاری از کمونیست ها را مورد تعقیب قرار داد، تعدادی از آنها را کشت و عده ای را به حبس در زندان ها محکوم کرد. این اعمال باعث قدرت گیری سولات ساد که بعدها به پل پوت معروف شد گردید. در سال بعد تون ساموث کشته شد و پل پوت به عنوان تنها رهبر حزب کمونیست که توانایی در اختیار گرفتن قدرت را داشت آرام آرام زمام امور کمونیست ها را در دست گرفت. در سال 1963 با رأی هشت نفر از اعضای اصلی حزب کمونیست دبیری کمیته اصلی حزب به پل پوت سپرده شد. او مدتی بعد تحت تعقیب قرار گرفت و به جنگل های شمال شرق کامبوج که با ویتنام هم مرز بود فرار کرد و به همکاری با کمونیست های ویتنام علیه ویتنام جنوبی می پرداخت. در سال 1965 که پادشاه سیهانوک، سرکوب را تشدید کرد عده بیشتری به کمونیست ها گرایش پیدا کردند. آنها رفته رفته قدرت بیشتری کسب کردند و به مبارزه با پادشاه کامبوج برخاستند. در سال 1970 لون نول وزیر کابینه کامبوج بر ضد پرنس سیهانوک کودتا کرد و قدرت را در دست گرفت. او که با کمونیست ها مخالف بود به مبارزه با آنها برخاست و روابط با آمریکا را در دستور کار قرار داد. کم کم کمونیست های کامبوج که به خمر سرخ معروف بودند علیه او به پا خاستند. تا سال 1973 حدود دو سوم خاک کامبوج به تصرف خمرهای سرخ درآمد. سرانجام با محاصره شهر پنوم پن در اواخر سال 1974 و تنگ کردن حلقه محاصره ارتباط پایتخت با دیگر نقاط قطع شد. خمرهای سرخ تبلیغات فراوانی به راه انداختند تا مردم به آنها بپیوندند و این کار نیز عملی شد. در آوریل 1975 در حالی که لون نول از سوی آمریکا حمایت می شد به آمریکا فرار کرد و خمرهای سرخ وارد شهر پنوم پن شدند. از طرف دیگر چون کمونیست های لائوس و نظامیان ویتنام شمالی از خمرهای سرخ حمایت می کردند، این زنگ خطری برای آمریکا بود. سفارت آمریکا با ورود خمرهای سرخ به شهر اقدام به خارج کردن اتباع آمریکایی از کامبوج کرد.

اندیشه، آرمان ها و اعمال خمرهای سرخ

در سال 2004 خیوسامفان، یکی از جنایتکاران خمر سرخ هنگامی که برای محاکمه آماده می شد با رسانه های غربی دو مصاحبه داشت که در این مصاحبه ها به دفاع از کارهای خمرهای سرخ در چهار سال حکومتشان پرداخت. طبق گفته های سامفان، خمرها در اندیشه ساختن یک مدینه فاضله کشاورزی و جامعه بدون طبقه بودند که در آن همه با هم برادر و برابر باشند. به گفته او آنها برای اجرایی کردن افکار خود مردم شهرها را به اجبار به روستاها انتقال می دادند تا برای کار در کشتزارها آماده شوند. سامفان ادعا کرد که خمرها قصد آدمکشی نداشته اند اما چون مردم شهر به زندگی روستایی عادت نداشته اند و کار در کشتزارها برای آنان سخت بوده، عمر آنها کوتاه تر و کمتر می شده و زودتر می مردند. او مدعی است شاید بعضی مأموران در راستای استثمار زدایی به خشونت اضافی دست زده باشند اما مجموعه خمرهای سرخ در فکر برپایی یک مدینه فاضله بوده اند. با این اوصاف برای تأسیس چنین جامعه ای، خمرهای سرخ مردم را شکنجه و به زندگی در اردوگاه ها و کارهای منظم و طاقت فرسا در کشتزارهای برنج مجبور می کردند؛ به طوری که مزارع و کشتزارها تبدیل به قبرستان مردم کامبوج شد. خمرها در روستاها و اردوگاه ها به اجرای کلاس هایی که اصول کمونیسم به آنها درس داده می شد می پرداختند. به مردم غذای کمی داده می شد، تا جایی که مردم از خوردن موش، جانوران و حشرات ابایی نداشتند. از دیگر قربانیان خمرهای سرخ، انسان های تحصیلکرده بودند. خمرها آنها را انسان های «فاسد شده توسط غرب» می دانستند و به قتل می رساندند. خمرهای سرخ، شهرنشینان و کسانی که کارهای خدماتی انجام می دادند را «مفتخور و زالوی جامعه» می نامیدند و آنها را به اجبار برای تولید محصولات کشاورزی روانه روستاها می کردند و در حالی که روستاها امکانات و ظرفیت لازم برای پذیرفتن جمعیت زیاد نداشتند، تعداد زیادی از آنها در اردوگاه های کار اجباری اسکان داده می شدند و پیداست که کار در شرایط سخت و نبود بهداشت و غذا در اردوگاه ها باعث از بین رفتن عده زیادی از مردم می شده است. مسلمانان نیز از دیگر قربانیان خمرها بودند به طوری که آنها حق نماز خواندن را نداشتند. همه قرآن ها توسط خمرها جمع آوری و آتش زده می شد. مساجد تخریب می شد و مسلمانان ناچار به خوردن گوشت خوک بودند. مردان باید محاسن خود را کوتاه می کردند و زنان مجبور به کشف حجاب می شدند.
اندیشه و علم جرم بود. همه باید به کارگری و کشاورزی می پرداختند و لباس یک دست سیاهرنگ می پوشیدند. دیر رفتن به سر کار مصادف با شکنجه و مرگ بود. پول از میان رفته و طلا ارزش نداشت. خمرها همه کتاب ها را می سوزاندند. اگر کسی زبان خارجی بلد بود کشته می شد؛ حتی در خیابان ها دست های مردم را بازرسی می کردند. دست هر کس مانند کارگرها نبود روشنفکر قلمداد و همان جا در کنار خیابان اعدام می شد. تمام سازمان های خدماتی مانند شرکت ها، بانک ها و... تعطیل شدند. زندگی شهر نشینی معنایی نداشت و همه باید به تولید برای خودکفایی کامبوج دموکراتیک می پرداختند که این مستلزم زندگی در روستاها بود. گفته می شود خمرهای سرخ برای کشتن قربانیان، زیاد از اسلحه استفاده نمی کردند چرا که با این کار گلوله های آنها به هدر می رفت بنابراین گاهی آنها با پتک و بعضی اوقات با ضربه های چوب مردم را می کشتند و حتی زمانی عده ای را که بی هوش بودند زنده به گور می کردند.

آمران کشتار در محکمه عدالت

در سال 2003 بین سازمان ملل متحد و دولت کامبوج قراردادی به امضا رسید و سازمان ملل بودجه ای بالغ بر 356 میلیون دلار برای تأمین هزینه های دادگاه در نظر گرفت تا محاکمه رهبران خمرهای سرخ که پیش بینی شده حدود سه سال به طول بکشد انجام گیرد. با این حال عده ای گمان می کنند که محاکمه جنایتکاران بیشتر از سه سال طول می کشد. از سوی دیگر چون همه متهمان این دادگاه در سنین بالا قرار دارند بیم آن می رود که متهمان به مرگ طبیعی بمیرند و فرصت محاکمه آنها از دست برود. این دادگاه که سه قاضی از طرف دولت کامبوج و دو قاضی از ملیت های دیگر که توسط سازمان ملل انتخاب شده اند و ریاست آنها به عهده قاضی کامبوجی می باشد به جنایات خمرهای سرخ رسیدگی خواهد کرد. دادستان این دادگاه در پاسخ به سؤال های خبرنگاران اعلام کرده بود که تا به حال چنین پرونده سنگین و پیچیده ای را بعد از جنایات جنگ جهانی دوم ندیده است. متهمان از سال 1975 تا 1979 به جنایات و کشتارهای زیادی دست زدند که اکنون باید در برابر اعمال خود پاسخگو باشند. آنها در طول چهار سال نزدیک به یک چهارم از جمعیت کامبوج یعنی دو میلیون نفر را به کام مرگ فرستادند. قبل از پرداختن به این دادگاه و مجرمان آن باید به معرفی مرد اول خمرهای سرخ که همان پل پوت بود پرداخت. مرگ در سال 1998 به او اجازه محاکمه را نداد. پل پوت به برادر شماره یک معروف بود. او در سال 1925 در استان توم از خانواده ای ثروتمند که اصلیتی چینی - کامبوجی داشت متولد شد. خواهر او همسر پادشاه کامبوج بود و به این دلیل هر از چند گاهی او به قصر می رفت و به تدریج به حلقه قدرت و قدرتمندان وارد شد. وی تحصیلات خود را در کامبوج شروع کرد و با استفاده از بورس تحصیلی برای ادامه تحصیل به کشور فرانسه رفت. در آنجا به جنبش های کارگری پیوست و اندیشه های کمونیستی را برای اجرا در کامبوج آموخت. پل پوت شعار معروفی داشت که می گفت «نگه داشتن تو هیچ منفعتی برای من ندارد؛ کشتن تو هم هیچ هزینه ای ندارد.»
معاون پل پوت و مرد شماره دو حکومت، نوان چیا 84 ساله نام دارد که هم اکنون در حال محاکمه است. او در ابتدا نخست وزیر خمرهای سرخ بود اما بعد از یک سال توسط پل پوت کنار گذاشته و پست معاونت پل پوت به او واگذار شد. نوان چیا در آن زمان به برادر شماره 2 معروف بود. او مغز متفکر حکومت و دست راست پل پوت بود. خیوسامفان 79 ساله که به آن اشاره شد از دیگر متهمان دادگاه است. او ادعا می کند قدرتی نداشته و ناچار به پذیرفتن دستورات از مافوق خود بوده است. وی می گوید صرفاً یک ناظر بوده است.
با افشای اسناد و یکی لیکس، سندی ارائه شده است که به یک گزارش بی نام و نشانی اشاره می کند و در آن گزارش نامهونگ وزیر امور خارجه فعلی کامبوج، در دوران حکومت خمرها مسوولیت اردوگاه بوئینگ ترابک را در پنوم پن برعهده داشته است. اما او اظهار داشته است که او و خانواده اش از زندانیان یکی از اردوگاه های اطراف شهر پنوم پن بوده است. افشای این سند باعث احضار سفیر آمریکا در کامبوج شد.

عکاس نیویورک تایمز و قهرمان آینده

دیت پران عکاس و مترجم خبرنگار نیویورک تایمز از کسانی بود که سعی در معرفی هویت واقعی خمرها داشت تا جایی که روزگاری راننده تاکسی و زمانی خود را به دیوانگی زده بود تا هویت واقعی او فاش نشود. بعدها داستان دردناک زندگی او به همراه سیدنی شانبرگ خبرنگار نیویورک تایمز در دوران خمرهای سرخ دستمایه فیلم معروف «کشتزارهای مرگ» شد که این فیلم سه جایزه اسکار را از آن خود کرد. پران سختی های زیادی را متحمل شد و بعد از سقوط خمرها نیز سعی زیادی کرد تا نسل کشی خمرهای سرخ را در آمریکا برملا سازد. بعدها به دعوت نخست وزیر کامبوج، پران به کشورش و به روستای محل تولد خود رفت. روستایی که خمرهای سرخ نزدیک به 60 نفر از خانواده و بستگان او را در آن جا کشته بودند. مردم کامبوج دیت پران را قهرمان خود می دانند چرا که با عکس های خود نسل کشی و جنایات خمرها را به دنیا نشان داد.

سرانجام خمرهای سرخ

خمرها که مدعی قسمتی از خاک ویتنام بودند به خاک ویتنام تعرض کردند و ارتش ویتنام به جنگ علیه آنان پرداخت و سال 1979 حکومت خمرهای سرخ ساقط شد. آنها به جنگل های اطراف متواری شدند و با خروج ویتنامی ها از کامبوج دوباره آزادی به کامبوج برگشت. نسل کشی، جرائم حقوق بشری و جرائم جنگی از اتهامات رهبران خمرهای سرخ است. مردم در طول سال های حکومت خمرهای سرخ از بسیاری از حقوق خود از جمله مذهب، حق مالکیت، داشتن آرزو تحصیل ممنوع شده بودند. خمرهای سرخ در طول چهار سال با رواج فقر زیاد، کارهای اجباری و شکنجه، جا به جایی اجباری مردم و ظلم و ستم به اقلیت ها باعث از بین رفتن دو میلیون نفر در کامبوج شدند. از سوی دیگر با گذشت 30 سال از سقوط خمرها اینکه جنایتکاران در طول این 30 سال کجا بوده اند؟ چرا با وجود گذشتن 30 سال هنوز هم باید در انتظار محاکمه جنایتکاران بود؟ و... سؤالاتی است که نشان می دهد هنوز هم دنیا به حقوق بشر توجی ندارد و حقوق بشر صرفاً ابزاری در دست کشورهای غربی است تا هر وقت بخواهند اراده خود را به دیگر کشورهای تحمیل کنند.
منبع: همشهری دیپلماتیک ش 48