نویسنده: لیلا افشار
* دکترای بهداشت محیط
* دکترای بهداشت محیط
راهنمای خرید اسکاچ
شستن ظرف‌ها به روش دستی کار ساده‌ای نیست. باید مراقب پوست دستتان باشید، مراقب مایع ظرفشویی که استفاده می‌کنید باشید، هزینه کنید و یک دستکش خوب تهیه کنید که هر چقدر هم گران باشد، باز هم عمر چندانی نخواهد داشت. البته مشکل فقط این نیست و انتخاب وسیله‌ای که با آن ظرفتان را می‌شویید هم مهم است. منظورمان اسکاچی است که استفاده می‌کنید. آیا مهم است جنس این اسکاچ چه باشد؟ چه رنگ و ضخامتی داشته باشد؟ مرطوب بودن همیشگی آن دردسرساز نیست؟برس شستشوی مویی
• این برس‌ها که انواع مختلفی از آنها در فروشگاه‌ها پیدا می‌شود، برای شستن ظرف‌های حساس و شکننده مناسب هستند.• درز ظرف‌ها و نقاطی که دست داخل آنها نمی‌رود، خوب تمیز می‌کنند.
• سر برخی از آنها قابل‌تعویض است و حتی در بسته‌بندی‌شان یک سر یدکی هم دارند.
• کاملا قابل‌شستشو هستند و می‌توانید آنها را خشک کنید تا مطمئن باشید چیزی لای موهایشان گیر نکرده و فاسد نشده است.
اسکاچ پنبه‌ای
• دوستدار دست شماست چون جنس آن از پنبه است.• با اینکه نرم است و به نظر نمی‌آید قدرت چندانی در پاکسازی داشته باشد، به خوبی می‌تواند ظرف را تمیزکند و جلا دهد.
• دوام زیادی دارد.
• کاملا قابل شستشو است و مثل روز اول تمیز می‌شود.
اسکاچ پلاستیکی
• چیزی که عیان است این است که از پلاستیک درست شده‌اند و در اندازه‌های مختلف عرضه می‌شوند اما باید دقت کنید جنس مرغوب آنها را تهیه کنید که خیلی خشک نباشد.• برای شستن ظرف‌های استیل و به‌خصوص قاشق مناسب است چون کاملا می‌توانید در آن انعطاف ایجاد کنید و داخل قاشق و ملاقه و... را بشویید. برای شستن سینک ظرفشویی هم می‌توانید از آن استفاده کنید.
• می‌توانید به راحتی آن را با مایع ظرفشویی بشویید و زود هم خشک می‌شود.
• بادوام است و می‌توان مدت زیادی از آن استفاده کرد.
برس شستشوی نمدی
• این برس‌ها برای تمیز کردن ظرف‌هایی که احتمال دارد خراش بخورند و خط روی آنها بیفتد مثل ظروف تفلون یا کریستال‌های حساس، بسیار مناسب هستند.• کاملا قابل‌شستشو هستند.
• عیبشان این است که فقط سطوح گسترده را می‌توانید با آنها تمیز کنید و برای ظرف‌هایی که پیچ و خم دارند، مناسب نیستند.
• برای شستن لیوان بسیار مناسب هستند.
• سر قابل‌تعویض دارند و بهتر است هنگام کار به دسته‌شان زیاد فشار وارد نکنید چون دسته بیشترشان جنس پلاستیکی دارد و ممکن‌است بشکند.
اسکاچ قلاب‌دوزی
• جدید‌ترین مدل‌های اسکاچ هستند که در رنگ‌ها و طرح‌های مختلف عرضه شده‌اند.• برخی از آنها کاملا از کاموا تهیه شده‌اند و برای شستن ظرف‌های حساس مناسب‌اند. برخی از آنها دو رویه هستند که یک رویه‌شان نایلونی است و می‌توانید با آن نقاطی که نیاز به شستن بیشتر دارند، تمیز کنید.
• به راحتی تمیز می‌شوند اما باید کمی زمان برای خشک شدنشان صرف کنید و کاملا آب آنها را بگیرید چون به دلیل جنسی که دارند، آب را درون خود نگه می‌دارند.
اسکاچ سیلیکونی
• تولید‌کنندگان این اسکاچ ادعا می‌کنند برای تمیز کردن هرچه در آشپزخانه است، می‌تواند مناسب باشد زیرا قدرت پاک‌کنندگی فوق‌العاده‌ای دارد.• ضدباکتری، قارچ و کپک است و زود رطوبتش را از دست می‌دهد.
• نه خیلی زبر و نه خیلی لطیف است و ظرف‌ها را خط نمی‌اندازد.
• ماندگاری زیادی دارد و به راحتی قابل‌تمیز کردن است.
5 نکته‌ای که باید درباره اسکاچ و اسفنج بدانید
دکتر احمد عامری*
میکروب‌ها موجودات ریز ذره‌بینی بیماری‌زایی هستند که خیلی راحت می‌توانند سلامت انسان را به‌شدت به خطر بیندازند. میکروب‌های بیماری‌زا 4 نوع دارند؛ باکتری‌ها، ویروس‌ها، تخم‌انگل‌ها و کپک‌ها. اینها همه‌جا وجود دارند؛ روی دست انسان‌ها، ظروف، اتومبیل، رختخواب و... و باید با آنها مبارزه کرد. دو راه مبارزه با این میکروب‌ها وجود دارد؛ راه مستقیم و راه غیرمستقیم. راه مستقیم این است که آنها را با روش‌هایی بکشیم. به موادی که برای این کار استفاده می‌شود، مواد گندزا و ضدعفونی‌کننده می‌گویند که تمام 4 دسته میکروب‌ها را می‌کشند ولی به کار بردن این مواد هم برای پوست مشکل‌زاست و هم برای طبیعت. راه غیرمستقیم برخورد با میکروب‌ها، به کار بردن مواد پاک‌کننده‌ای مانند مایع ظرفشویی است. این مواد میکروب‌ها را از شی‌ء، ظرف، لباس و... جدا می‌کنند، بدون اینکه آنها را بکشند.یکی از موارد کاربرد مواد پاک‌کننده، برای شستن ظروف است چون اگر بخواهیم از مواد ضدعفونی کننده برای این کار استفاده کنیم، هم پوست دست و هم ظروف آسیب می‌بینند. علاوه بر پاک‌کننده، برای شستن بهتر و آسان‌تر ظروف از کاتالیزوری استفاده می‌شود که ممکن است اسکاچ یا اسفنج باشد. اسکاچ‌ها معمولا از مواد پلیمری ساخته می‌شوند و موادغذایی چسبیده به ظرف را سریع‌تر و راحت‌تر جدا می‌کنند. علت استفاده از اسکاچ، این است که پوست کمتر با ظرف و مواد شوینده در تماس باشد و در اثر اصطکاک، پوست از بین نرود و آسیب نبیند، مخصوصا اگر این کار بدون دستکش انجام شود، بیشتر مشکل‌زاست. اسکاچ خود پاک‌کننده نیست ولی با مواد پاک‌کننده و کمی آب، کار ظرفشویی را راحت می‌کند.
1. مدت طبیعی استفاده از اسکاچ چقدر است؟
نمی‌توان زمانی برای اینکه دقیقا چقدر می‌توانیم از یک اسکاچ یا اسفنج استفاده کنیم، تعیین کرد چون این موضوع به میزان استفاده از آنها بستگی دارد. شاید کسی هر روز مجبور شود به علت اینکه اسکاچ حالت و شکل خود را به علت به کار بردن زیاد از دست داده، کهنه شده و دیگر کارایی لازم را ندارد، آن را دور بیندازد ولی دیگری چند هفته آن را به کار برد، بدون اینکه مشکلی ایجاد شده باشد. مهم این است که اسکاچ نباید خیلی رنگ و رو رفته و از بین رفته باشد و وقتی آن را در دست می‌گیریم، نباید احساس کنیم خیلی سبک و کهنه شده است، در غیر این صورت باید اسکاچ جدیدی تهیه کرد.2. آیا اسکاچ‌ها می‌توانند میکروب‌ها را منتقل کنند؟
اگر فرصتی به عوامل بیماری‌زا و میکروب‌ها بدهیم، رشد و نمو می‌کنند و باعث بروز مشکل می‌شوند و یکی از جاهایی که می‌توانند رشد و نمو داشته باشند، در اسکاچ و اسفنج ظرفشویی است. اگر اسکاچ و اسفنج را بعد از استفاده، خوب تمیز نکنیم و با مایع ظرفشویی کاملا نشوییم، آلاینده‌ها از آن پاک نمی‌شود و خود این پاک‌کننده‌ها منبع آلودگی خواهند شد. اگر اسکاچ درست شسته و میکروب‌زدایی نشود، آلودگی آن به ظرف‌های بعدی که با آن می‌شوییم، منتقل می‌شود. پس هم باید اسکاچ را درست به کار ببریم و هم آن را خوب بشوییم تا میکروب‌ها از سطحش جدا شوند. بهتر است ظروفی هم که مدام به کار می‌روند، هر چند وقت یک بار با پر‌کلرین شست و گندزدایی کرد. ظروف ترک خورده، لب پریده و... را هم که با وجود شستن با دقت هم احتمال اینکه میکروب‌ها در آن بمانند زیاد است، باید دور انداخت. بیشتر مواقع وقتی ظروف را با مواد پاک‌کننده می‌شوییم، تا حد زیادی میکروب‌های موجود در اسکاچ هم از بین می‌رود. از طرفی اگر قبل از استفاده از اسکاچ، چربی‌های ظرف را با آب گرم جدا کنیم و بعد اسکاچ را به کار بریم، هم ظرف راحت‌تر تمیز می‌شود و هم به اسکاچ آلودگی کمتری منتقل و عمر آن بیشتر خواهدشد.یکی از دلایل تغییر رنگ اسکاچ این است که رنگ آن بعد از مدتی در اثر تماس با مواد شوینده و ظرف‌ها تا حدی از بین می‌رود. از طرفی سطح آنها خلل و فرج زیادی دارد و موادغذایی چسبیده به ظروف گاهی در بین آنها می‌‌ماند و اگر خوب شسته نشوند، سیاه و لک‌دار به نظر می‌رسند. در نهایت اینکه، اگر اسکاچ با مواد شوینده شسته شد و در جای مخصوصش قرار گرفت (نه در سینک)، حتی ماندن آن در محیط مرطوب، مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی اگر تمیز نباشد و در محیط مرطوب هم قرار گیرد، مشکل‌زاست.
3. اسفنج بهتر است یا اسکاچ؟
پاسخ پرسش بالا به این بستگی دارد که چه چیز قرار است شسته شود. بی‌شک برای شستن ظرفی که چند روز شسته نشده یا دیگی که غذا در آن ته‌گرفته، استفاده از اسفنج بی‌فایده و اسکاچ لازم است ولی برای شستن استکان، لیوان آب و ظروف ظریف نیازی به اسکاچ زبر نیست و به راحتی می‌توان آنها را با اسفنج و مایع ظرفشویی شست. اسکاچ زبر برای ظروفی که آلوده‌ترند و در آنها موادغذایی چرب پخته شده، مناسب است.4. آیا سیم ظرفشویی مشکل‌زا است؟
به طور کلی نباید بگذاریم کار ظرف به جایی بکشد که بخواهیم با سیم آن را بشوییم یعنی اگر اجازه ندهیم آلودگی بماند، غذا ته بگیرد و... نیازی به استفاده از سیم نیست چون سیم در مواجهه با آب امکان دارد زنگ بزند. البته مقدار این زنگ که در واقع اکسیدآهن است، خیلی زیاد نیست که بخواهد مشکلی ایجاد کند ولی به هر حال می‌تواند مشکلاتی به وجود آورد و بهتر است آن را عوض کرد.5. اسکاچ را باید شست؟
شستن اسکاچ با سفیدکننده آن را ضدعفونی می‌کند ولی اگر بعد از هر بار استفاده آن را کاملا بشوییم، نیازی به این کار نیست. اگر اسکاچ را در آب نمک هم بگذاریم، تا حدی گندزدایی می‌شود. گاهی روی برچسب مواد شوینده و مایع ظرفشویی نوشته آنتی‌باکتر، یعنی باکتری‌ها در مواجهه با این مواد کشته می‌شوند و حالت ضدعفونی‌کننده دارد ولی این مواد می‌توانند پوست دست را از بین ببرند مگر اینکه کاملا به وسیله سازمان‌های بهداشتی تایید شده باشند و ماده آنتی‌باکتریال موجود در آنها آنقدر ملایم باشد که به دست و پوست صدمه‌ای نزند. در این صورت استفاده از این مایع‌ها بهتر است و اسکاچ را هم بهتر تمیز می‌کند.منبع: هفته نامه سلامت
