نویسنده: عجاج نویهض
براساس روایت تورات در سفر استر
ناقدان درباره سفر استر در تورات چنین مى گویند:این سفر آخرین کتاب تاریخى عهد قدیم است و گفته مى شود که به سال130 ق.م. در هنگام شداید یهود در عصر مکابى، گردآورى شد. ناقدان تاریخ یهود در توضیح این مطلب مى نویسند که یهودیان عادت داشتند در زمان شداید و مصیبتهاى خود به حماسه سرایى و پر و بال دادن به آنها پناه برند، تا بدین وسیله اراده خود را تقویت کنند و شور و حماسه را در خود برانگیزند. روشن است که تمام اسفار تورات در یک زمان یا در یک یا دو و یا سه قرن جمع آورى نشد، بلکه این کار بیش از هزار سال به طول انجامید. در ابتدا مقدار کمى بود و به کتابهاى پنجگانه ی منسوب به موسى محدود مى شد، ولى بعد اسفار جدید بتدریج بر آن افزوده شد. در اثناى اسارت و پس از بازگشت از اسارت بود که یهودیها به جمع آورى تورات کمر بستند. عزرای کاتب(1) بیش از دیگران در این زمینه دست داشت، بلکه افتخار این کار تماماً از آن اوست. در واقع سفر استر قرنها پس از مرگ عزرا و استر و مردخاى گرد آورى شده است.
شایسته است خواننده ی گرامى این حقیقت را بداند که در سال 48 -1947 که فلسطین نا آرام و در آستانه ی فرو رفتن به کام حوادثى بزرگ بود، اکتشاف مهمّى در نزدیک بحر المیت به وقوع پیوست. موضوع از این قرار بود که چوپانى عرب از طایفه ی «تعامره» که در نزدیکى بیت لحم اقامت دارد و افراد آن در تمام منطقه ی خش کوهستانى میان بیت لحم و بحرالمیت رفت و آمد مى کنند، در یکى از غارها به مجموعه اى طومار استوانه اى شکل برخورد، او که از ماهیت این مجموعه بى اطلاع بود آنها را به دست تجار آثار باستانى در بیت لحم رساند و از طریق این تجار به دست باستان شناسان مسیحى رسید و معلوم شد که این طومارهاى مسى چیزى نیست جز اسفار عهد قدیم به استثناى سفر استر که در میان آنها نبود و این خود، همچنان که در آغاز این مبحث گفتیم، نشان مى دهد که سفر استر در قرن دوّم ق.م. نوشته شده است، یعنى زمانى که مدتها پیش از آن کار جمع آورى اسفار قدیمى تورات به پایان رسیده بود. دانشمندان بزرگ مسیحى، از جمله علامه دکتر «اولبریت» امریکایى، اظهار داشته اند که در میان حوادث مربوط به کشف ماده ی اسفار قدیمى، دستیابى به این طومارها بزرگترین رویداد محسوب مى شود. یک اتفاق عجیب و حیرت انگیز دیگر این که در زمان هارون الرشید یک نفر عرب در غور، نزدیک اریحا، به مقدارى از این طومارها دست یافت که آنها نیز شامل اسفار عهد قدیم مى شد. ظاهراً مسیحیت از این طومارها استفاده اى نکرد چون به دست دانشمندان یهود افتاد.(2)
از جمله نکاتى که ناقدان ملاحظه کرده اند این است که سفر استر از یاد و نام خداوند بزرگ کاملاً خالى است. این سفر در تورات امریکایى یا پروتستانى شامل ده اصحاح است که چهارده صفحه را در برمى گیرد. در تورات یسوعى نیز همین طور است اما شش اصحاح دیگر از نوع آپوکریف غیر قانونى به آن افزوده شده است. در سفر مذکور به ایرانى بودن هامان اصلاً اشاره اى نشده است اما درباره ی این که این فرد سردارى عمالیقى بوده است قبلاً دلایلى از تورات آورده شد.
چکیده ی داستان شگفت انگیز یا فاجعه از نظر هامان، و یا برنامه ی هامانى براى محو یهود که به دست مردخاى و استر تماماً علیه خود او تمام شد- زیرا خشایارشا، هامان و فرزندان او را به دار آویخت- از این قرار است:
حوادث در عهد خشایارشا، فرزند داریوش (در میان عربها: دارا)، اتّفاق افتاد. این دو از پادشاهان هخامنشى بودند. ایرانیان از نژاد آریا هستند. داریوش حدود سى و شش سال (521-485 ق.م) حکومت کرد و فرزندش خشایارشا حدود بیست سال (485-466ق.م). پایتخت او شوش، در منطقه ی اهواز یا خوزستان بود. دولت هخامنشیان حدود دویست نوزده سال به درازا کشید و آخرین پادشاه آن داریوش سوم بود که به سال 331ق.م در نبرد اربل(3) از اسکندر مقدونى شکست خورد. در تواریخ یونانى از خشایارشا به نام دیگرى یاد شده که عربى آن «سرخس» است. در قرنهاى پنجم و چهارم قبل از میلاد جنگهاى بزرگى میان ایران و یونان درگرفت که شرح آنها در تاریخ آمده است. خشایارشا از جمله پادشاهان ایران بود که طعم تلخ و شیرین و شکست و پیروزى این جنگها را چشیدند.
از سال 538 تا فتح اسکندر، دمشق مدتى بیش از دو قرن زیر نفوذ شاهان ایران بود. فینیقیه، عراق و مصر نیز همین وضعیت را داشتند، منتها زمان استیلاى ایران بر مصر کوتاهتر (525-404) بود و پس از آن سه خاندان اخیر فرعونى، از خاندان بیست وهشت تا سى، در مصر روى کار آمدند. در این مدت، مصر از زیر نفوذ و سلطه ی ایران به درآمده بود و تا فتح اسکندر همچنان در استقلال به سر مى برد. دولتهاى حاکم بر جزیره العرب نیز عبارت بودند از: دولت سبأ که 735 سال (850-115ق.م) روى کار بود، دولت حمیر که 410 سال (525- 115) دوام آورد، و دولت معینیان که پیش از دولت قحطانیان (سبأ و حمیر) بود و ریشه ی عراقى داشت. اشاره به این مطلب از آن روست که در ارائه ی تصویر کامل موضوع مورد نظر ما مفید است. علاوه بر این سه دولت بزرگ، دولتهاى عربى کوچکی نیز در یمن وجود داشتند؛ مانند دولت «اذواء»، «جبأیه»، «قتابیه» و دیگران. این دولتها در جنوب بودند. در شمال نیز دولتهایی وجود داشتند. تورات از این دولتها با عبارتى یاد می کند که «اسماعیلیان» یا «بنی مشرق» و یا «قیدار» را دربرمى گیرد.
پخته و کامل شدن حوادث قصه در طى یک دوره نه ساله
خشایارشا در سال سوّم سلطنت خود (483) مجلس ضیافتی، ترتیب داد و براى آن که زیبایی خیره کننده و جمال سحرانگیز همسر خود «وشتی» را به مدعوین نشان دهد، از او خواست تا با تاج و لباس ملوکانه در برابر آنان که همگی از دولتمردان و اعیان و اشراف مملکت بودند، حاضر شود. اما شهبانو وشتى از این کار سرباز زد و پادشاه از نافرمانى او به خشم آمده کینه ی وشتی را به دل گرفت. مشاوران و معتمدان خشایارشا به او گفتند که در امپراتورى پهناور یکصدوبیست وهفت ایالتی او- از هند تا حبشه- دختران زیبایی هستند که شایستگى آن را دارند تا به جاى «وشتیِ» نافرمان بر سریر شهبانویى تکیه زنند. آنها ترتیبى اتخاذ کردند و ستاره هاى زیبایى امپراتورى را براى پادشاه گرد آوردند و او از میان آنها «استر» را پسندید. استر نام ایرانی این دختر بود و نام عبرى او «هَدَسّه»(4)، به معناى شکوفه ی مورد یا ستاره بود. زمانى که استر را برای مسابقه آوردند یهودى بودن او بر کسى معلوم نبود. پس از ازدواج او با خشایارشا سایه اش بر کاخ گستره شد. اینها مطالبى است که سفر استر به دست مى دهد و یهودیها براى مردم جهان گفته اند. حال این سؤالات مطرح است که: چه کسى رابطه ی پادشاه و شهبانو وشتى را به هم زد و میان آنها کینه به وجود آورد؟ چرا شهبانو مطابق میل همسرش خشایارشا در مجلس ضیافت حاضر نشد؟ آیا مخالفت کردن با شوهرش جزو عادات او بود؟ چه کسى با گفتن این سخن که وشتی با نافرمانى خود نمونه ی بدى به دست تمامى زنان امپراتورى داد تا با تاْسّی به او از اطاعت شوهران خویش سرباز زنند، پادشاه را تحریک کرد؟ در این باره ها جزئیاتى بیش از آنچه سفر استر به دست مى دهد، در اختیار نداریم. اگر کسى در این مطالب دقت ورزد به این نتیجه مى رسد که توطئه کلاًّ به دست مردخاى تدارک دیده شد.مردخاى، قهرمان داستان، فرزند یائیربن شمعى است و از جمله اسراى نبوکدنصّر بود، و استر- به روایت همین سفر- دختر عموى او و یتیمه بود، اما در زیبایى مانند نداشت. مردخاى به تربیت استر بر اساس معیارها و ارزشهاى کاملاً یهودى همت گماشت و او را براى فردا روزى آماده کرد. ظاهراً تعداد دخترانى که از اطراف و اکناف کشور براى انتخاب ملکه ی زیبایى آورده شده بودند بسیار زیاد بوده است. از بین آن همه، هفت نفر انتخاب شدند که از میان آنها استر مقام اول را به خود اختصاص داد.
مردخای به استر توصیه کرد که نام عبرى خود و یهودى بودنش را فاش نکند. استر در سال هفتم سلطنت خشایارشا ملکه شد و آن جشن یا ضیافت در سال سوم سلطنت او بود. بنابراین، تا انتخاب ملکه ی جدید سه سال طول کشید. پس از آن که استر مقام اول زیبایى را از آن خود کرد- مى بایست یک سال دیگر در کاخ بماند و در این مدت از نظر خوراک و نوشیدنى مخصوص و استفاده از عطر و روغنهاى خوشبو به گونه اى پرورده شود که شایستگى رسیدن به حضور پادشاه را بیابد.
سفر استر که وقایع را به اجمال شرح مى دهد، مى گوید که مردخاى بر دروازه خانه ی پادشاه نشسته بود که از توطئه ی دشمنان علیه پادشاه خبردار شد. تعجب خواهید کرد اگر بدانید توطئه کنندگان که مرد خاى آنها را شناسایی کرد، دو نفر دربان، یعنى بغثان(5) و تِرِش (تارش)(6) بودند. مردخاى، استر را از توطئه آگاه کرد و او این خبر را از قول مرد خاى وفادار به اطلاع پادشاه رساند. پادشاه پس از تحقیق و کنکاش دریافت که موضوع حقیقت دارد. لذا بغثان و ترش را به دار آویخت. این خوبى مردخاى در کاخ به ثبث رسید. استر پس از استقرار در قصر نیز، همچون گذشته، پیرو خواستهاى عمو یا پسرعموى خود بود. دقت کنید! با خواندن پروتکلهای صهیونیزم و ژرفاى این نیرنگ آگاهتر مى شوید.
بیایید در آنچه گذشت کمى دقت کنیم. در سفرى که زمانى دراز پس از تاریخ این وقایع به نام استر جمع آورى شده آمده است که هامان بن همداثاى اجاجى (عمالیقى) از درباریان بود، و حالا عالى ترین منصب را که امروزه از آن به پست نخست وزیرى تعبیر مى کنند به دست آورده بود، و به توصیه و فرمان پادشاه، چاکران در برابر او به نشانه ی درود به خاک مى افتادند. در این جا، داستان در سفر استر ناگهان به این موضوع مى پردازد که مردخاى از به خاک افتادن در برابر هامان نخست وزیر امتناع ورزید. نگهبانان و چاکران به مردخاى هشدار دادند، اما او نه تنها به هشدار آنان توجهى نکرد، بلکه علت سرباز زدن خود، یعنى یهودى بودنش را نیز براى آنان بازگو کرد. اگر قصد مردخاى وانمود کردن این مطلب بوده است که به عقیده او سجده جز در برابر خداى اسرائیل روا نیست، باید گفت که در سراسر سفر استر حتى یک بار از خداوند نامى به میان نیامده است!! اگر او چنین قصدى داشت بهتر بود که آشکارا آن را مى گفت و چنین استناد مى کرد که دینش به او اجازه سجده در برابر مخلوق را نمى دهد؛ اما حقیقت این است که علت امتناع مردخاى از کرنش در برابر هامان، دشمنى میان عمالقه و یهود بوده است. استر پس از رسیدن به قدرت همچنان یهودى بودن خود را پنهان مى داشت، در حالى که مردخاى مى گوید در برابر هامان سجده نکرد چون یهودى است. پیش از این هم مردخاى و هم استر یهودى بودن خویش را کتمان می کردند!!
نگهبانان سخن مردخاى درباره یهودى بودنش را به اطلاع هامان رساندند. در سفر استر وقایع داستان پیاپى و به هم پیوسته نیست و لبریز از روح خصومت و دشمنى آشکار نسبت به هامان است- در این جا داستان بلافاصله به بیان این مطلب مى پردازد که هامان از مردخاى به خشم آمد، اما نخواست که تن متعرض مردخاى شود؛ زیرا این کار را کوچک و کم اهمیت دانست، بلکه بر آن شد تا تمامى قوم مردخاى، یعنى یهودیان پراکنده در امپراتورى وسیع یکصدوبیست و هفت ایالتى را از میان بردارد.
اینک لازم بود که هامان علت را براى پادشاه توضیح دهد. بنا به روایت سفر استر، هامان به پادشاه گفت: «در تمامی شهرهاى مملکت قومى هست که در میان قومها پراکنده و متفرّقند و عادات و سنن ایشان از تمامى قومها جداست و اوامر پادشاه را به جا نمى آورند. پس پادشاه را نسزد که آنها را به حالا خود رها کند. پادشاه با نابودى آنها روى موافقت نشان داد و هامان در سیزدهم ماه آذار، مطابق با دوازدهمین ماه ایرانى، دست به کار اجراى نقشه ی خویش شد. او فرامین ملوکانه را مبنى بو نابود کردن یکروزه کلیه ی یهودیان، اعم از زن و مرد و پیر و جوان و کوچک و بزرگ، به سراسر امپراتورى فرستاد. این بود چکیده داستان بر اساس روایت سفر استر (فصل سوّم).
از سفر مذکور دانسته مى شود که در آن زمان یهودیها در اطراف و اکناف امپراتورى ایران پراکنده بودند «و در هر شهر و سرزمین که امر و فرمان ملک به آن رسید یهودیان را حزن عظیم و روزه و گریه و نوحه گرى بود. مردخاى در حالى که پلاس نوحه گرى پوشیده و بر خود خاکستر ریخته بود، به سوى قصر رفت. کنیزان نزد استر رفته داستان آمدن مردخاى با آن سر و وضع را به اطلاع او رساندند. استر لباس مناسبى براى مرد خاى فرستاد تا آن را بپوشد و پلاس از تن خویش درآورد اما او قبول نکرد. استر یکى از خواجه سرایان مورد اعتماد خود را فرستاد تا از علت اقدام مردخاى جویا شود. مردخاى دسیسه هامان براى نابودى یهودیان امپراتورى ایران و موافقت شاه با این برنامه ی او را و این که هزینه ی این کار از خزانه ی پادشاه پرداخت مى شود، به اطلاع آن خواجه سرا رساند و نسخه اى ازفرمان ملوکانه را که به اطراف و اکناف مملکت ارسال شده و در آن از بر نابود کردن کلیه ی یهودیان در یک روز مشخص سخن به میان آمده بود، به او نشان داد. مردخاى به وسیله ی آن خواجه سراى معتمد به استر پیغام داد که نزد پادشاه رود و او را از موضوع کاملاً آگاه کند. استر در تنگناى سختى قرار گرفت؛ زیرا فقط کسى اجاره داشت به حضور پادشاه برسد که از سوى او احضار شده بود و چنانچه کسى بدو دعوت قبلى بر پادشاه وارد مى شد و او عصاى زرّین را به نشانه ی رضایت از ورود آن کس بالا نمی برد کیفرش مرگ بود. استر بدین سبب از مردخاى عذر خواست، اما مردخاى- یا عمو و یا پسر عموى او و یا یکى از همان «دانشوران صهیون»- عذرش را نپذیرفت و پاسخ فرستاد: گمان مبر که در خانه ی پادشاه از تمامى یهودیان همین تو نجات یابى، زیرا که اگر تو در این وقت حقیقه ی خاموش بمانى نجات و خلاص از جاى دیگر براى یهودیان به ظهور خواهد آمد، اما تو و خانواده پدرت هلاک خواهید شد و که می داند، شاید تو به جهت مثل این زمان به ملک نزدیک شدى» (اصحاح چهارم).
پروتکل هفدهم نیز تصریح مى کند که «قبالا» یا باید یهودیى را که از انجام وظایف خود، مثل خبردادن و جاسوسى، در قبال آن کوتاهی مى کند به قتل برساند.
در این جا روح یهودیت است که در هنگام جمع آورى این سفر در زمان جنگهاى مکابى، سخن مى گوید.
تو به قصر رفته اى تا به قوم خود یهود خدمت کنى!! گمان مبر که اگر این کار را نکنى و قوم تو به طریقى دیگر نجات یافتند، جان به سلامت خواهی برد! از خوانندگان خواهش می کنیم که هشدار مردخاى به دست پرورده اش استر را با آنچه در پروتکل هفتم آمده است، مقایسه کنند. امروزه در قرن بیستم از «قباله» هیأت مخفى و پنهانى تشکیل شده است که از آن به یهودیت جهانى تعبیر می شود و مخفیانه امر و نهى مى کند. فرمانهای سرى قتل و آدم کشى از سوى همین هیأت صادر مى شود. در این جا مفهوم یک فقره از این پروتکل را نقل می کنیم.
این فقره مى گوید که هر یهودیى وظیفه دارد هیأت قباله را از هر امر مضرّ به یهودیت باخبر کند و در صورتى که این وظیفه را انجام ندهد بشدّت مورد حسابرسی و مجازات قرار خواهد گرفت. منظور از حسابرسى شدید همان قتل است، هر چند در این فقره پروتکل به این کلمه (قتل) تصریح نشده است. صحبت از خونریزى و تجویز آن در جاهان متعددى از پروتکلها به میان آمده است و در این مورد خاص شخص مورد نظر باید کشته شود نه به این دلیل که جرمى مرتکب شده است بل از آن رو که از یک امر مضرّ به یهودیت خبر داشته و آن را به هیأت قباله اطلاع نداده است.
مردخاى به استر مى گوید: تو این جا در قصر ملکه نیستى مگر براى خدمت کردن به قومت یهود، و اگر این کار را نکنى کشته خواهى شد، و ملکه و همسر خشایارشا بودن، ولو این که امپراتوریش یک صدوبیست وهفت ایالت، از هند تا حبشه را در برگرفته باشد، تو را از کشته شدن حفظ نخواهد کرد.
استر تسلیم شده به هشدار مردخاى گوش داد و یقین پیدا کرد که اگر فرمان مردخاى را انجام ندهد به سرنوشتى که وى او را از آن برحذر داشته است، گرفتار خواهد آمد. لذا به مردخاى جواب فرستاد که: من برخلاف رسم و قانون نزد پادشاه مى روم و اگر هم کشته شدم باکى نیست. چنانچه خوانندگان مایل به کسب اطلاعات کاملترى در این باره باشند مى توانند به سفر استر مراجعه کنند.
1- استر لباس سلطنتى پوشید و بر پادشاه وارد شد. به محض آن که چشم پادشاه به او افتاد دل از کف بداد و عقلش اسیر او شد. عصاى زرّین را به علامت رضایت براى استر بالا برد. استر نزدیک شد و سر عصا را لمس کرد. پادشاه از خواسته ی او پرسید و استر از پادشاه خواهش کرد که همراه هامان در ضیافتى که مخصوص آنها تدارک دیده است، حاضر شود. آن دو حاضر شدند. در موقع شرب خمر، پادشاه به استر گفت که چه مى خواهى تا به تو داده شود، هر چند نیمى از امپراتورى باشد. استر گفت: خواهشم این است که پادشاه و هامان به ضیافتى بیاید که فردا بر طبق فرمان پادشاه تدارک مى بینم.
2- هامان خوشدل و شادمان بیرون آمد و خوشحال از این که او تنها کسى است که با پادشاه دعوت شده است. اما همین که بیرون آمد چشمش به مردخاى افتاد که بر دروازه قصر بى اعتنا به او ایستاده است. هامان عصبانى شد و موضوع تمرّد مردخاى و این که هرگاه او را در قصرمى بیند مضطرب مى شود را با همسر و دوستان خود در میان نهاد. آنان به هامان گفتند که فردا صبح او را بر چوبه ی دارى به طول پنجاه ذراع حلق آویز کند.
3- در آن شب بی خوابى به سراغ پادشاه آمد، لذا براى وقت کشى دستور داد کتاب تذکره هاى اخبار و حوادث ایام برایش خواند. شود. در آن جا داستان آن توطئه ی خیالى و خوبى مردخاى نسبت به خود را نوشته یافت. پس، دستور داد که به پاداش خدمت مردخاى به خود، لباس سلطنتی بر او بپوشانند و تاج شاهى را بر سرش گذارند و او را بر اسب سلطنتى بنشانند و دهنه آن را یکى از اشراف پیرامون پاد شاه بگیرد و وى را در میدان شهر بگرداند. هامان صبحگاه از راه رسید تا موافقت پادشاه را نسبت به اعدام مردخاى کسب کند، اما ناگهان با این فرمان پادشاه مواجه شد که از میان اشراف، او باید دهنه ی اسب را بگیرد. پادشاه به هامان گفت: «با مردخاى یهودى که بر در دروازه ملک مى نشیند چنین کن». هامان فرمان را اجرا کرد. مردخاى به سوى کاخ برگشت و هامان به خانه ی خود نزد دوستان و همسرش رفت. دوستان وى، بویژه همسرش «زرش» به او گفتند: آیا کار به آن جا رسیده است که در برابر مردخاىِ یهودى تبار بیفتى؟ در همین بین فرستاده پادشاه آمد و از هامان خواست که در مجلس ضیافت حضور به هم رساند.
4- هنگامى که پادشاه و هامان در ضیافت ملکه استر حاضر شدند، پادشاه در حالى که شراب مى نوشید، بار دیگر از استر پرسید که تقاضایش چیست تا برآورده سازد ولو نیمى از امپراتورى باشد. ملکه گفت: «اگر به ملک خویش آید جان من به مسألت من و قوم من به مطلب من به من داده شود. زیرا که من و قومم فروخته شده ایم که نابود و مقتول و هلاک شویم». پادشاه پرسید: «او کیست که جرأت کرده است چنین کارى بکند؟ استر گفت: او مردى خصم و دشمن است. او این هامان شرارت پیشه است».
5- هامان وحشت کرد و برخود لرزید. پادشاه با خشم و غضب به باغ رفت و هامان ماند و براى نجات جان خرد به استر متوسّل شد. وقتى پادشاه از باغ به سالن شرابخوارى بازگشت «و هامان بر تختى که استر روى آن نشسته بود افتاده بود گفت: «آیا با وجود من بر ملکه فشار وارد مى شود؟» به محض بیرون آمدن این جمله از دهان پادشاه، روى هامان را پوشیدند یکى از خواجه سرایان گفت: «این چوبه ی دار پنجاه ذراعى که هامان براى مردکى که به خیر و صلاح پادشاه سخن می گفت، آماده ساخته بود در خانه ی هامان حاضر است. پس، پادشاه گفت: که او را بر آن بیاویزند و هامان به دار آویخته شد».
6- «پادشاه انگشترى خود را که از هامان گرفته بود به مردخاى داد». مردخاى جاى هامان را در کاخ گرفت. استر به پاى ملک افتاد و زارى کنان از او خواست تا دستور لغو فرمانی را که هامان به سراسر امپراتورى فرستاده بود، صادر کند. او گفت: «زیرا من چگونه مى توانم شاهد آن باشم که بلایى بر سر قومم بیاید و چگونه مى توانم نابودى همنژادان خود را نظاره گر باشم».
7- مرد خاى به یهودیان، مرزبانان، والیان و رؤساى شهرهاى امپراتورى که «از هند تا کوش (حبشه) و شامل یکصدوبیست وهفت ایالت بود» و به هر قومی به زبان خود آنان نامه نوشت و نامه ها را به مهر پادشاه ممهور ساخت و آنها را توسط چاپاران سواره بر اسب و قاطر و شتر و نیز شتران ماده تیزرو فرستاد. مفهوم نامه ها این بود که «ملک به یهودیان که در هر شهرى باشند اجازت داد تا جمع شوند و بخصوص جان خودشان مقاومت نموده تمامى صاحبانِ قوّتِ قومها و کشورهایى که مى خواستند که هجوم به ایشان بیاورند با کودکان و زنان آنها نابود و کشته و هلاک سازند و اموال ایشان به یغما برند در یک روز». این عبارت نشانگر دو امر مهم است:
الف- یهودیان، با آن که در اسارت به سر مى بردند، در سراسر امپراتورى پراکنده بوده اند.
ب- تمام ملتها و اقوامى که آن نامه ها برایشان فرستاده شد از یهودیان نفرت داشته اند.
8- شهر شوش را شادى فرا گرفت. یهودیان خوشحال بودند و میهمانیهاى مفضلى به راه انداختند و به گفته ی سفر استر از «اقوام زمین، بسیارى یهودى شدند، زیرا که ترس یهودیان بر آنها افتاده بود».
9- «پس، یهودیان تمامى دشمنان خود را به شمشیر زدند و کشتند و هلاک کردند و موافق مراد خودشان با دشمنانشان رفتار نمودند» در دارالسلطنه، شوش، پانصد نفر را به قتل رساندند. ده فرزند هامان به نامهاى فَرْشَنداثا، دَلْفُون، اَسْفاثا، فواراثا، اَدَلْیا، اَریداثا، فَرْمَشْتا، اَرِیْسَیْ، اَرِیْدَىْ و وَیْزاثا(7) را کشتند و روز بعد اجساد آنها را به دار آویختند.
10- آنگاه در دارالسلطنه، شوش، سیصدنفر را از دم تیغ گذرانیدند و از دشمنان خود آرام گرفتند و هفتادوپنج هزار از کینه توزان خویش را به قتل رساندند... این کشتارها در روز سیزدهم ماه آذار واقع شد و در روز چهاردهم ماه آرام گرفتند و آن روز را روز شراب و شادمانى تعیین کردند.
در صورتى که این تعداد کشته یا حتى قسمتى از آن صحت داشته باشد، جاى این سؤال هست که: امپراتورى پهناور ایران که از هند تا حبشه و یکصدوبیست وهفت ایالت را در برمى گرفت و جمعیت بسیار عظیمى از اقوام مختلف با زبانهاى متفاوت در آن به سر مى بردند و این اقوام- به گفته ی سفر استر - از یهودیها نفرت داشتند، آیا هامان بن همداثاى اجاجى عمالیقى مى توانست این نفرت را در آنها به وجود آورد؟ و حتى با استفاده از تمام وسایل و امکانات خود هرگز قادر نبود که قلوب ملتها و اقوام امپراتورى وسیع ایران را از چنین نفرت عمیق و ریشه دارى لبریز سازد. اگر هامان از این نفرت براى پادشاه سخن گفته یقیناً در این مورد حقیقت را بیان کرده و ذره اى از آن فراتر نرفته است. کسى که تخم این نفرت را افشاند خود یهودیان بودند و نه هیچ کس دیگر.(8)
11- مردخاى به کلیه ی یهودیان امپراتورى نوشت.که روز چهاردهم و پانزدهم را عید بگیرند... این عید به نام عید «فوریم»،(9) به معناى قرعه، خوانده شد، زیرا هامان براى نابودى یهودیان قرعه انداخته بود.
یهودیها همه ساله این عید را که به آن «پوریم»-در تورات «فوریم»- گفته مى شود، جشن مى گیرند و نزد قاطبه ی یهودیان، حتى یهودیان امروز و فردا، از اهمیت فراوانى برخوردار است. این عید جلوه گاه غرایز و مظهر درنده خویى یهود است. همه ساله در چنین روزى یهودیها در شهرهاى مختلف به صورت انفرادى و دستجمعى و با لباسهاى مبدل به خیابانها و بازارها مى ریزند و، به یادبود اعمال مردخاى و استر در بیست وپنج قرن پیش از این، افراد غیریهودى را مورد حمله و ضرب و شتم قرار مى دهند و در حالى که مثل حیوانات هیجانى مى شوند به مغازه ها حمله و کالاهاى آنها را نابود مى کنند. کسانى که یهودیها را به ارتکاب این اعمال تشویق و تحریک مى کنند گروهى از خاخامهاى متعصّب هستند، همان خاخامهایى که دستشان را به «جنایت خون»- ربودن افراد مسلمان و مسیحى و کشتن آنها و گرفتن خونشان و استفاده از آن در مراسم دینى- مى آلایند. برگزارى عید پوریم در فلسطین، در زمان قیمومت انگلستان، همه ساله با یک رشته حوادث تجاوزکارانه از سوى همین یهودیها همراه بود که در راستاى انتقام از عربها انجام مى گرفت. این روحیه ی انتقامجویى یهود محدود به یک ملت خاص نمى شود، بلکه متوجّه تمامى بشر الست. اگر توجه داشته باشیم که تعداد یهودیان جهان از نسبت یک به دویست و پنجاه تجاوز نمى کند آن وقت پى مى بریم که این رسم و اخلاق آنها نه احیاى یک مناسبت که نوعى سادیسم و بشرآزارى است. این روحیه محور پروتکلها را تشکیل مى دهد. خواننده مى تواند میان این روحیه و بسیارى از وقایع مشابه حوادث عید «پوریم» در ادوار مختلف تاریخ یهود، مقایسه کند.
سفر استر هر سال در مجامع یهودى خوانده مى شود و آنان بیست وپنج قرن رسم را ادامه داده انده استر در بین یهودیها به نام «هداسا» و در تورات به نام «هدَّسه» شهرت دارد. در فلسطین بنیاد بیمارستانهاى یهودى وجود دارد به نام «بیمارستانهاى هداسا» که بزرگترین آنها بیمارستانى است در جبل الزیتون مشرف بر شهر قدس.
سخنان طبرى پیرامون استر
جا دارد که خواننده که از شگفتیها و عجایب این «یهودیات» مطلع مى شود و مى داند که یکى از ثمرات کشفیات جدید و تحقیقات علمى و حفاریهاى باستان شناسانه آشکار ساختن تدریجى اسرار نهفته هایى است که یهود خواهان پوشاندن آنها هستند، سؤال کند: آیا در تاریخ عربی-اسلامى نیز از استر و مردخاى یهودى نامى به میان آمده است؟در پاسخ به این سؤال مى گوییم که در تاریخ عربى-اسلامى از استر سخن به میان آمده است، اما به طور خلاصه و مبهم که میان اسطوره و رشحه اى از حقیقت گم شده است. براى نمونه، شیخ المورخین، طبرى (839-923م) را انتخاب مى کنیم. او با حدود ده تن از خلفاى بنى عباس، از الواثق تا المقتدر، معاصر بود. در این عصر، یهودیها در سایه ی دولت عباسیان در مشرق، و دولت امویان و امراى اموى در اندلس و مغرب زندگى را به خوبى و خوشى مى گذراندند. افسانه ها و آراى برخاسته از منابع یهودى که به نام «اسرائیلیات» معروفند به صورت گسترده اى حتى به قلمرو تفسیر و حدیث و کتب تاریخ و سیره نفوذ کرد، چندان که بعدها با کاروانهایى از حقایق عربى-اسلامى روبه رو مى شویم که نیاز به زدودن اسرائیلیات پیدا مى کنند. اسرائیلیات تاریخ را به تباهى کشانده است.
طبرى، تا جایى که منابعش به او امکان مى داده، داستان استر و مردخاى را به طور فشرده و سطحى آورده است، اما در قصه ی استر هیچ اشاره اى به هامان نمى کند. نامها در نقل طبرى با آنچه در تورات آمده اندکى فرق می کند. در ترجمه ی امریکایى تورات احشویروش(خشایارشا) و مردخاى و استیر آمده است و در تاریخ طبرى احشوارش و مردخى و اشتر.
طبرى پس از آن که از وسعت قلمرو امپراتورى ایران با عبارت «احشوارش بر بابل تا ناحیه ی هند و حبشه و مجاور دریا حکومت مى کرد» یاد مى کند، مى گوید: «احشوارش با زنى از اسیران بنى اسرائیل به نام اشتر، دختر ابى جاویل، ازدواج کرد. این دختر دست پرورده ی پسرعموى خود، مردخى، بود. او برادر رضاعى اشتر نیز بود؛ زیرا که مادر مردخى، اشتر را شیر داده بود. علت ازدواج، احشوارش با اشتر این بود که وى زنى ارجمند و زیبا داشت به نام وشتا. به او دستور داد در برابر مردم ظاهر شود تا شکوه و زیبایى اش را ببینند اما وشتا امتناع ورزید و احشوارش او را کشت، پس از کشتن او بسیار ناراحت و بی تاب شد. به وى پیشنهاد شد که زنان جهان را ببیند. چنان کرد و اشتر، براى خوبى به بنى اسرائیل، به ازدواج احشوارش درآمد... پادشاه احشوارش چهارده سال داشت و مردخى تورات را به او آموخت و احشوارش به دین بنى اسرائیل درآمد. از دانیال نبى دانش آموخت... دانیال و کسانى که در آن زمان با او بودند مثل حننیا و میشایل و عازریا از احشوارش تقاضا کردند که به آنها اجازه دهد تا به بیت المقدس روند...»(10) منظور از عبارت طبرى که اشتر براى خوبى به به بنى اسرائیل با احشوارش ازدواج کرد این است که وى به قصد خدمت کردن به بنى اسرائیل تن به این کار داد. نکته ی مهم در سخن طبرى این است که احشوارش به دست مردخاى یهودیت را پذیرفت.(11)
پی نوشت ها :
1-یا همان عزیر نبی.
2- توضیح نکات زیر جالب و سودمند است:
1- کشف این پوستنوشته ها در طى دو رویداد، اولى در زمان هارون الرشید و دیگرى در سال1947 بزرگتربن خدمت به مسیحیت است. این هر دو کشف به دست دو نفر عرب صورت گرفت.
2- منطقه ی غور، در نزدیک بحرا لمیت، به سبب پایین بودن از سطح دریا منطقه اى گرم به شمار مى آید. از آن جا که این پوستنوشته ها در غارهاى سنگى سر به مهر بوده دستخوش تباهى و پوسیدگى نشده است و تا نخستین کشف در حدود یازده قرن پیش و دومین کشف در 1947 همچنان سالم باقى مانده بودند.
3- موقعیت گرم جغرافیایى تنها علت انتخاب این مکان براى گنجیه ساختن این پوستنوشته ها در غارهاى سنگى منطقه ی قمران، واقع در بخش غربى بحرالمیت نیست، بلکه علت دیگرى نیز در کار است و آن سکونت فرقه اى از یهود در این منطقه مى باشد. این فرقه آیینهاى دینى خاصى داشته که آنها را از دو فرقه ی بزرگ فریسیان و صدوقیان متمایز مى سازد. حضرت مسیح در دعوت خود در فرقه ی یاد شده را مورد حمله قرار داده است. به گفته ی عده اى، یوحنا معمدان به این فرقه، که نزدیک بحرالمیت در منطقه ی قمران سکونت داشته اند، وابسته بوده است. نام فرقه ی مورد بحث «اسینیان» یا «مغتسله» است اینها نظام خاصى داشتند که به نظام رهبانان سده هاى بعدى مسیحیت شباهت داشت و براساس مبانى سوسیالیستى و گروهى استوار بود.
4- تاریخ نگارش این پوستنوشته ها به قرن اول یا دوم قبل از میلاد بازمى گردد. در شرح و توضیح این پوستنوشته ها کتابهایى نوشته شده که این جا جاى ذکر آنها نیست. با این حال دانشمندان امریکا و اروپا همچنان در تشریح این اسفار اهتمام مى ورزند (رک: مخطوطات البحر المیت و جماعه ی قمران، کشیش جیمز ولبى و ابراهیم مطر1957).
3-Arbel شهرى در آشور (نزدیک موصل کنونى)- م.
4- Hadassah
5- Bigthan
6-Teresh
7- در ترجمه ی یسوعى تورات (فصل نهم) ابن نامها به همین شکل آمده است جز این که حرف (ث) در پنج تا از این نامها به صورت «ت» آمده و نام اخیر را ترجمهْ یسوعى «ایزاتا» آورده است و «هامان بن همداثا اجاجى» را نیز «هامان بن همدانا اجاجى» - با حرف نا- نوشته است.
8- بعد از ظهور مسیحیت، مصیبت یهود روزبه روز در امپراتورى روم شرقى و غربى شدت گرفت. کنسانتین کبیر در منشور سزارى از یهود با لقب ملت منفور یاد مى کرد. از دوره ی خشایارشا تا عصر کنستانتین کبیر بیش از هشت قرن فاصله بود و در این فاصله نفرت از یهود همواره فزونى مى گرفت تا آن که در قرن هفتم اسلام ظهور کرد و یهودیها از نعمات تمدّن آن، بویژه در اندلس، برخوردار شدند- رک: تاریخ اسرائیلیان، ابکاریوس، ص80، ط1904.
9-Purim
10- طبری، ج1، ص384.
11- در مورد داستان های، مردخای و استر، اقوال بسیاری هست که براساس ابعادی هست که بر اساس ابعاد تاریخی و مفهومی داستان، آن را به کلّی مردود دانسته و یا تأویل پذیر می دانند(راسخون).
